Το
διήγημα «Η μεγάλη ησυχία» το είχα γράψει τη δεκαετία του 80 και είχα στο νου
μου τον ψυχρό πόλεμο που ακόμα ήταν στο φόρτε του. Οι μεν Ανατολικοί συμβόλιζαν το Ανατολικό
Μπλοκ, οι δε Δυτικοί τον Δυτικό Κόσμο. Οι Βόρειοι συμβόλιζαν τις ευημερούσες
και αδιάφορες δημοκρατίες της βόρειας Ευρώπης και οι Νότιοι όλα εκείνα τα φτωχά
κράτη που ήταν πιόνι στον πόλεμο μεταξύ
Κομμουνισμού και Καπιταλισμού.
Το
διήγημα το περιέλαβα στη συλλογή μου «Οι
πόρτες» το 2010, όταν πια το Ανατολικό Μπλοκ ήταν παρελθόν. Αναγκαστικά έκανα μερικές διορθώσεις για να ανταποκρίνεται
στην νέα πραγματικότητα. Έτσι οι μεν Δυτικοί συνέχισαν να συμβολίζουν τον
Δυτικό Κόσμο, οι Βόρειοι και οι Νότιοι ομοίως συμβόλιζαν τις βόρειες
δημοκρατίες και τα φτωχά κράτη αντιστοίχως, οι Ανατολικοί όμως τώρα συμβόλιζαν
τους φανατικούς Ισλαμιστές.
Εδώ
και μερικές μέρες σκέφτομαι ότι τούτο εδώ το διήγημα μπορεί μια χαρά να
συμβολίσει και την πραγματικότητα που ζούμε εμείς οι Έλληνες στη χώρα μας τον
τελευταίο καιρό.
Στην
περίπτωση αυτή οι Δυτικοί αντιπροσωπεύουν εκείνους από μας που είναι στραμμένοι στη Δύση απορρίπτοντας
καθετί που δεν είναι δυτικής προέλευσης. Οι Ανατολικοί είναι εκείνοι που
βλέπουν με βδελυγμία καθετί δυτικό και θέλουν να νοικοκυρέψουν τον τόπο με
ιδέες ανατολικού τύπου. Οι Βόρειοι είναι όσοι αδιαφορούν για τα τεκταινόμενα
έχοντας εξασφαλίσει την ιδιωτική τους ζωή και οι Νότιοι είναι οι φτωχοί μας που
άγονται και φέρονται από τους φανατισμένους Δυτικούς και Ανατολικούς.
Ο
αφηγητής στη «Μεγάλη Ησυχία» προσπαθεί να είναι αντικειμενικός. Περιγράφει τα γεγονότα ψύχραιμα και δεν
χαρίζεται σε κανέναν. Οι Δυτικοί είναι αχρείοι, ανήθικοι και αδιάφοροι για τα
βάσανα του κόσμου. Οι Ανατολικοί είναι στενοκέφαλοι, κοντόφθαλμοι και
κομπλεξικοί. Οι Βόρειοι είναι χαμένοι
στα υπαρξιακά τους αδιέξοδα και δεν δίνουν δεκάρα για ό,τι συμβαίνει γύρω τους.
Και οι Νότιοι είναι χάνοι, αθύρματα στον πόλεμο Ανατολικών και Δυτικών που πάνε
με τον έναν και τον άλλον, χωρίς να έχουν ιδέα ποιο είναι το συμφέρον τους.
Τα
γεγονότα υποτίθεται ότι συμβαίνουν σε μια πόλη που είναι χωρισμένη σε τέσσερις
συνοικίες, τη δυτική, την ανατολική, τη βόρεια και τη νότια. Μέχρις ενός
σημείου οι τέσσερις αυτές συνοικίες μπορούν και συμβιώνουν κουτσά στραβά, αλλά
κάποια στιγμή κάτι γίνεται και ανεβαίνουν οι εντάσεις ανάμεσα σε Δυτικούς και Ανατολικούς.
Η αντιπαλότητα στην αρχή είναι λεκτική, αλλά συνοδεύεται και από κάποιες
ενέργειες που εξάπτουν τον φανατισμό των δύο πλευρών, ενώ οι Βόρειοι και οι
Νότιοι δεν παίρνουν μέρος.
Οι
Δυτικοί και οι Ανατολικοί που ψάχνουν να βρουν συμμάχους προσεγγίζουν τους
Βόρειους και τους Νότιους με διάφορες δελεαστικές υποσχέσεις. Οι μεν Βόρειοι
παραμένουν αδιάφοροι – είναι πλήρως αδρανοποιημένοι μέσα στα προσωπικά τους
αδιέξοδα – οι Νότιοι όμως παρασύρονται και διχάζονται. Άλλοι πάνε με τους
Δυτικούς και άλλοι με τους Ανατολικούς.
Το
αποτέλεσμα είναι ότι στη μεγάλη νότια συνοικία ξεσπά εμφύλιος πόλεμος που τον
τροφοδοτούν εντέχνως οι Δυτικοί και οι Ανατολικοί. Αν κανείς Νότιος θελήσει να
κρατήσει ουδέτερη στάση, επειδή βλέπει τι παιχνίδι παίζεται στις πλάτες
τους, αυτός γίνεται αυτομάτως εχθρός και
των δύο πλευρών. (Στο διήγημα ο τύπος αυτός αντιπροσωπεύεται από τον ψειριάρη
γέρο).
Η
ιστορία δεν έχει ένα συγκεκριμένο τέλος. Κλείνει με τέσσερις εκδοχές, από τις
οποίες καλείται ο αναγνώστης να επιλέξει ποια προτιμά. Η μία είναι χειρότερη
της άλλης, αλλά η πιο κακή είναι η τέταρτη με την οριστική ισοπέδωση της πόλης,
όταν ο πόλεμος επεκτείνεται και στις τέσσερις συνοικίες.
Όταν
έγραφα αυτό το διήγημα πριν τριάντα τόσα χρόνια, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι
το 2015 θα μπορούσε θαυμάσια να συμβολίσει αυτό που γίνεται στον τόπο μου
σήμερα.
Με
απογοήτευση βλέπω να φουντώνει ο φανατισμός μεταξύ Δυτικών και Ανατολικών, βλέπω τους
Βόρειους να βυθίζονται στις προσωπικές τους καταθλίψεις και τους Νότιους να
αφιονίζονται υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, να διχάζονται και να μισούν ο ένας τον
άλλον, ανίκανοι να καταλάβουν ότι
εξυπηρετούν αλλότρια συμφέροντα.
Οι
Νότιοι έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη, επειδή βλέπουν μόνο το άσπρο και το μαύρο. Επειδή
είναι αυτοί που ενισχύουν με την τυφλή τους αφοσίωση τους Δυτικούς και τους
Ανατολικούς. Επειδή έχουν επιτρέψει σε
Δυτικούς και Ανατολικούς να τους παρασύρουν προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Επειδή νιώθουν μίσος οι μισοί Νότιοι προς τους
άλλους Νότιους μισούς. Επειδή είναι τόσο
ηλίθιοι, ώστε να θέλουν να πιουν το αίμα ο ένας του άλλου. Επειδή εκτοξεύουν
απειλές και ύβρεις οι μεν στους δε, αν και όλοι είναι Νότιοι, δηλαδή βράζουν
όλοι στο ίδιο καζάνι. Το μόνο ελαφρυντικό τους – αν δηλαδή θεωρείται
ελαφρυντικό αυτό - είναι η άγνοιά τους,
η κακομοιριά τους και η βλακεία τους.
Όσο
για μένα, νόμιζα αρχικά ότι ήμουν Βόρεια. Τώρα καταλαβαίνω ότι είμαι ο
ψειριάρης γέρος της νότιας συνοικίας.
Εδώ
το διήγημα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου