Καίτη Βασιλάκου: Άστεγοι: ξένοι στην ίδια πόλη

Το θέαμα ανθρώπων εξαθλιωμένων, τυλιγμένων με κουβέρτες που κοιμούνται κουλουριασμένοι σε παγκάκια και σε πεζοδρόμια δεν μπορεί παρά να μας προκαλεί θλιβερές σκέψεις. Αν και πάντα υπήρχαν άστεγοι, μόνο τώρα που πλήθυναν, έγιναν αντικείμενο της συμπάθειάς μας.

Σχεδόν οι μισοί από αυτούς οφείλουν την ατυχία τους στην οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα μας: απόλυση από την εργασία, χρέη και δυσβάστακτα έξοδα τούς οδήγησαν στον δρόμο. Κάποιοι έχουν μεν εργασία αλλά με πολύ μικρές απολαβές που δεν επαρκούν να καλύψουν τα τρέχοντα έξοδα ενός σπιτιού. Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και ο αναλφαβητισμός παίζουν κι αυτά το ρόλο τους.

Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι που κάποιοι άνθρωποι καταλήγουν άστεγοι:

Οικογενειακά προβλήματα και κυρίως οικογενειακή βία που πλήττει περισσότερο τις γυναίκες και τα παιδιά.

( Είναι ενδιαφέρον ότι οι άστεγοι που βλέπουμε να κοιμούνται στους δρόμους είναι κυρίως άνδρες και όχι γυναίκες ή παιδιά. Φυσικά μια γυναίκα ή ένα παιδί στο δρόμο έχει και άλλους κινδύνους να αντιμετωπίσει εκτός από το κρύο).

Μετανάστες νόμιμοι ή παράνομοι που δεν έχουν πού να μείνουν.

Άτομα που έχουν αποφυλακιστεί και δεν μπορούν να επανενταχθούν στο κοινωνικό σώμα.

Άτομα εξαρτημένα από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Η εξάρτησή τους καταστρέφει τα οικονομικά τους και τους καθιστά ανίκανους για εργασία. Ακολουθούν η απόλυση, τα χρέη και συχνά και η σύλληψή τους από την αστυνομία. Αν ο γονιός σε μια οικογένεια είναι εξαρτημένος, η οικογένεια διαλύεται και μπορεί να βρεθούν όλοι στον δρόμο.

Άτομα με ψυχικές παθήσεις. Υπολογίζεται ότι ένα 20-25% των αστέγων υποφέρουν από ψυχικά νοσήματα, όπως σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή και βαριά κατάθλιψη. (Στον γενικό πληθυσμό το ποσοστό αυτό είναι 6%).

Από όσο ξέρω, η Πολιτεία διαθέτει καταλύματα, ώστε τουλάχιστον αυτοί οι άνθρωποι να βγάλουν τη νύχτα σε προφυλαγμένο χώρο. Δεν ξέρω, γιατί τους βλέπουμε να διανυκτερεύουν στους δρόμους. Είναι γεμάτα τα καταλύματα και δεν χωράνε άλλοι; Μερικοί άστεγοι αγνοούν την ύπαρξή τους; Προτιμούν για κάποιο λόγο να μείνουν στο δρόμο από το να καταφύγουν στα καταλύματα αυτά;

Μια και στα ελληνικά δεν βρήκα τίποτε σχετικό, αναγκάστηκα να βρω απαντήσεις στα αγγλικά. Αυτά που αναφέρω ισχύουν για τα άσυλα στις ΗΠΑ, όμως κάποιες εξηγήσεις θα ισχύουν και για τα δικά μας άσυλα.

Πολλοί άστεγοι αποφεύγουν τα άσυλα επειδή:

1) Η καθαριότητα εκεί δεν είναι σχολαστική και είναι εύκολο να κολλήσει κανείς κάποια μεταδοτική ασθένεια όπως ηπατίτιδα ή φυματίωση. Οι αρμόδιοι δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ποιος είναι άρρωστος και ποιος όχι.

2) Η κλοπή γενικά και η κλοπή παπουτσιών ειδικότερα είναι συνήθης μεταξύ των αστέγων και αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στα άσυλα. Χωρίς παπούτσια ή φορώντας στενά, άβολα παπούτσια είναι δύσκολο να περπατάς στο δρόμο όντας μάλιστα και άστεγος.

3) Συχνά ένας άστεγος έχει για συντροφιά μια γάτα ή ένα σκύλο που είναι γι' αυτόν και η μοναδική του οικογένεια. Ο σκύλος μάλιστα είναι και η προστασία του στον δρόμο. Τα άσυλα σπάνια δέχονται τα ζώα αυτά και ο άστεγος προτιμά να μείνει έξω από το να τα αποχωριστεί.

4) Μερικά άσυλα δεν δέχονται άτομα που είναι υπό την επήρεια αλκοόλ ή ουσιών.

5) Άλλα πάλι άσυλα είναι κέντρα διακίνησης ναρκωτικών και θεωρούνται επικίνδυνα. Κάποιοι άστεγοι τα αποφεύγουν και προτιμούν να κοιμηθούν έξω.

6) Λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, τραβεστί υφίστανται διακρίσεις στα άσυλα και κινδυνεύουν. Ένας τραβεστί που θα κοιμηθεί μαζί με ετεροφυλόφιλο υπόκειται σε λεκτική, φυσική ή σεξουαλική βία. Σε κάποια άσυλα δεν τους επιτρέπεται η είσοδος.

Ενδιαφέρουσα όμως είναι και η μαρτυρία ενός πρώην άστεγου από το Παρίσι που μας αποκαλύπτει μια άλλη πλευρά της υπόθεσης. Λέει:

«Γνώρισα ανθρώπους που δεν θέλουν πια να φύγουν από τους δρόμους. Δεν είναι η πλειοψηφία, είναι όμως μια πραγματικότητα. Στον δρόμο έχουν βρει ένα «σπίτι». Εκεί οργανώνουν μια ζωή με καθημερινές συνήθειες. Δεν πιστεύουν σε τίποτα. Έχουν μάθει να ζουν στο παρόν και δεν υπάρχει γι’ αυτούς ούτε μέλλον ούτε παρελθόν.

Όσο περισσότερο μένει κανείς στον δρόμο, τόσο περισσότερο συνηθίζει σ’ αυτόν τον τρόπο ζωής. Το να μείνει μετά σε σπίτι τού προκαλεί φόβο. Στον δρόμο σπάνια έχει ησυχία, είναι δύσκολο να νιώσει κάποιος απομονωμένος. Στο σπίτι δεν υπάρχει αυτή η οχλαγωγία που υπάρχει έξω και το κενό που δημιουργείται τού είναι δύσκολο να το διαχειριστεί.

Στο σπίτι πρέπει να φάει, να πλύνει τα πιάτα, να κάνει τις δουλειές του νοικοκυριού. Πρέπει να πληρώνει το ενοίκιο. Εμφανίζονται τώρα όλα τα πρακτικά προβλήματα και οι υποχρεώσεις που πάνε μαζί με το σπίτι και που τα είχε ξεχάσει. Σχεδόν είναι επικίνδυνο για κάποιον που έχει ζήσει στον δρόμο να μπει μετά σε σπίτι. Μπορεί εύκολα να βυθιστεί σε κατάθλιψη. Πρέπει να αρχίσει από την αρχή, πρέπει να «ξαναχτιστεί».

Στον δρόμο οι άστεγοι διαγράφουν το παρελθόν τους και συγχρόνως ανακατασκευάζονται πάνω σε άλλες βάσεις. Όταν βρεθούν μέσα σε σπίτι, πρέπει να απορρίψουν όλα όσα έφτιαξαν ζώντας στον δρόμο και να

ξαναφτιάξουν τη ζωή τους ζώντας τώρα μέσα στο σπίτι. Αλλά με την απόχτηση στέγης εμφανίζεται και το οδυνηρό παρελθόν. Πρέπει να μάθουν να φέρονται διαφορετικά και γι’ αυτό απαιτείται χρόνος. Για το λόγο αυτό είναι μεγάλη η σημασία της συντροφιάς.

Εγώ είχα την τύχη να έχω ένα σπίτι και ένα σύντροφο που με βοήθησε τα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να περάσει κανείς αυτή την καμπή της ζωής του.

Σήμερα στις πόλεις μας το να μείνει κανείς στον δρόμο γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο. Οι υπηρεσίες ασφαλείας περνούν τακτικά από τους σταθμούς και διώχνουν όσους πηγαίνουν εκεί για να ζεσταθούν μερικές ώρες. Βάζουν εμπόδια διώχνοντας όλους όσους θέλουν να ξεκουραστούν σ’ εκείνα τα μέρη. Ακόμα και τα παγκάκια στους δημόσιους χώρους έχουν γίνει αφιλόξενα».

http://www.captifs.fr/Vivre-dehors-les-consequences.html