Περί ταπεινότητας

 

 

 

Η ταπεινότητα από όσο ξέρω δεν εθεωρείτο αρετή στις αρχαίες κοινωνίες, τουλάχιστον όχι στην αρχαία ελληνική. Την υπεροψία τη στηλίτευαν βεβαίως, όμως δεν είχαν περί πολλού την ταπεινότητα.

 

Η αρετή αυτή υποστηρίχθηκε πολύ από τον χριστιανισμό και έφτασε και σε ακραίες μορφές, χωρίς απαραίτητα ο ταπεινός να τη νιώθει πάντα. Πολλές φορές υπήρξε απλώς μια υποκριτική στάση, συμβατή με την επικρατούσα άποψη περί ταπεινότητας.

 

Υπάρχουν άνθρωποι που είναι ταπεινοί από τη φύση τους, αλλά σε σύγκριση με τους υπόλοιπους εμάς είναι πολύ λίγοι. Τους εκτιμούμε νομίζω, αλλά δεν τους ζηλεύουμε. Εμείς, οι πολλοί, δεν θέλουμε να είμαστε ταπεινοί. Δεν μας αρέσει.

 

Αλλά και ο αντίποδας της ταπεινότητας, η υπεροψία, είναι κάτι που δεν μας αρέσει καθόλου. Ωστόσο όλοι μας, οι σχεδόν όλοι, έχουμε περιπέσει στο αμάρτημα αυτό.

 

Προσωπικά δεν το θεωρώ αμάρτημα αλλά ελάττωμα. Ο υπερόπτης είναι ρηχός χαρακτήρας, συχνά αδύναμος που προσπαθεί να κρύψει την αδυναμία του με μια παχιά επικάλυψη υπεροψίας, επιπόλαιος άνθρωπος, κακομαθημένος και χωρίς τρόπους.

 

Μπορείς θαυμάσια να νιώθεις ανώτερος από τους άλλους - μπορεί και να είσαι, συμβαίνει αυτό καμιά φορά – αλλά δεν χρειάζεται να το επιδεικνύεις. Με τους άλλους πρέπει να είμαστε πάντα προσηνείς και καταδεχτικοί. Αυτό λέγεται ευγένεια, την έχουμε ακουστά υποθέτω τη λέξη.

 

Το να μην είσαι υπερόπτης όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να είσαι ταπεινός. Και οι δύο περιπτώσεις είναι ακραίες.

 

Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να σκύβουμε το κεφάλι ταπεινά, όταν ο άλλος μας προσβάλλει ή μας φέρεται με αγένεια ή με υπεροψία.

 

Υπάρχει εδώ η μεσότης, δηλαδή αυτό που λέμε αξιοπρέπεια. Δεν επιτρέπουμε στον άλλον να μας στραπατσάρει την προσωπικότητα με οποιονδήποτε τρόπο, διότι πρέπει να είμαστε ταπεινοί. Ούτε φυσικά αντιδρούμε με οργή και υπεροψία στον υπερόπτη που μας πρόσβαλε.

 

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να υπερασπίσουμε τον εαυτό μας, χωρίς να καταφεύγουμε σε αντίστοιχες προσβολές αλλά και χωρίς να τις υπομένουμε με ταπεινότητα, διότι μας έμαθαν ότι η ταπεινότητα είναι αρετή.

 

Όταν μας λένε ένα καλό λόγο, πχ «είσαι σπουδαίος άνθρωπος εσύ», δεν χρειάζεται να απαντούμε «όχι, δεν είμαι τίποτα, είμαι ένα τίποτα εγώ». Ειδικά μάλιστα, αν πιστεύουμε ότι πράγματι αξίζουμε κάτι. Περιττή είναι μια τέτοια ταπεινότητα. Εκτός αν πιστεύουμε ότι όντως είμαστε ένα τίποτα.

 

Ούτε φυσικά να λέμε «ναι, το ξέρω, είμαι σπουδαίος άνθρωπος εγώ». Ακόμα κι αν το πιστεύουμε, η αξιοπρέπειά μας μάς επιβάλλει να είμαστε συγκρατημένοι.

 

Πολλές φορές η ταπεινότητα είναι ο μανδύας μιας άκρατης υπεροψίας- κάπου κάποτε το είχα διαβάσει αυτό.

 

Μεσότης λοιπόν, δηλαδή αξιοπρέπεια.