Πότε ο άνθρωπος είναι ευτυχής

 

Το άκρον άωτον του ανθρώπινου θράσους

Πότε άραγε ο άνθρωπος αποφάσισε ότι πρέπει η ζωή του να έχει νόημα;

Ο πρωτόγονος σίγουρα δεν είχε τέτοιου είδους ανησυχίες, καθώς το μόνο που τον ένοιαζε ήταν να βρει τίποτα να φάει για να μην πεθάνει της πείνας και να προφυλαχθεί από τους εχθρούς του  των άλλων πρωτόγονων ομάδων, από τα σαρκοφάγα θηρία και από τις φυσικές καταστροφές.

Αλλά και στις πρώτες μικρές κοινότητες που οργάνωσε αργότερα, δεν νομίζω ότι αυτή ήταν η έγνοια του. Η έγνοια του ήταν να έχει καλή σοδειά, ικανή να τον συντηρήσει όλο τον χρόνο, και καλή άμυνα που θα προστάτευε τη μικρή του περιουσία από τους νομάδες ή τους πεινασμένους των γειτονικών οικισμών.

Πότε τελικά ο άνθρωπος άρχισε να έχει τέτοιες ιδεοληψίες ότι η ζωή του πρέπει απαραιτήτως να έχει ένα νόημα και αν δεν έχει, τότε δεν αξίζει να ζει; Υποθέτω, όταν εξασφάλισε τα προς το ζην και δεν ήξερε μετά τι να κάνει.

Μια και είχε ελεύθερο χρόνο, άρχισε να σκέφτεται διάφορα και με τέτοιες σκέψεις σκάρωσε αυτό που λέμε πνευματικός πολιτισμός, ένα πολύπλοκο οικοδόμημα με ιδέες, αξίες και αρχές, εντελώς δικής του επινόησης, τις οποίες άρχισε να πιστεύει ως αιώνιες.

Κανείς δεν βρέθηκε να του πει ότι αιωνιότητα δεν υπάρχει και ότι αυτό που βλέπει γύρω του και το ονομάζει «Κόσμο» θα καταρρεύσει κάποτε και δεν θα μείνει τίποτα εκτός από φωτόνια και λεπτόνια που θα αιωρούνται μέσα σε ένα διαλυμένο Σύμπαν και σε θερμοκρασία κοντά στο απόλυτο μηδέν.

Αν ο άνθρωπος το ήξερε αυτό εξ αρχής, ίσως έφτιαχνε λίγο  διαφορετικά τον πολιτισμό του ή ίσως και να μην έφτιαχνε καθόλου πολιτισμό. Αυτός όμως πίστευε σε αιωνιότητες και ανάμεσα στις άλλες ιδέες που του καρφώθηκαν στο μυαλό ήταν και αυτή του νοήματος της ζωής.

Ποιο είναι  το νόημα της ζωής ενός αρνιού; Το νόημα της ζωής του είναι να το τρώει ο άνθρωπος. Ενός ψαριού; Υποθέτω το ίδιο. Το νόημα της ζωής μιας αράχνης, ενός βατράχου, ενός ιού, ενός βακτηρίου; Άγνωστο αλλά και αδιάφορο. Και εν πάση περιπτώσει, ας επικεντρωθούμε στο νόημα της ζωής του ανθρώπου, διότι ο άνθρωπος ως κορωνίς της δημιουργίας και λοιπά και λοιπά…

Κορωνίς ο άνθρωπος ή όχι, η φύση δεν φαίνεται να δίνει σημασία. Αράχνη είσαι, βάτραχος είσαι, άνθρωπος είσαι, την ίδια πορεία θα ακολουθήσεις: επιβίωση, αναπαραγωγή, θάνατος.

Μα είναι απαράδεκτο, σκεφτόμαστε,  να μην έχει νόημα η ανθρώπινη ζωή. Δεν καταπίνεται αυτό με τίποτα. Κι αν δεν έχει, ο άνθρωπος θα βρει νόημα, τόσα και τόσα μπορεί να βάλει ως στόχο για να τα κατακτήσει:

Να πλουτίσει.

Να επιτύχει.

Να υπηρετήσει τις επιστήμες.

Τις Τέχνες.

Να κάνει το καλό.

Να πολεμήσει το κακό.

Να διαδώσει ευγενικές ιδέες.

Να βοηθήσει τους πάσχοντες.

Να υπηρετήσει το Θείον.

Να ανακαλύψει νέα πράγματα.

Να βρει την ευτυχία.

Κυρίως αυτό το τελευταίο.

Γιατί, για ποιο λόγο νομίζετε ότι ήρθε ο άνθρωπος στη Γη; Για να βρει την ευτυχία ήρθε. Δύσκολος στόχος, αλλά αν επιμείνει, θα τα καταφέρει να γίνει ευτυχής.

Αν γίνει σοφός.

Αν γίνει φιλόσοφος.

Αν γίνει ασκητής.

Αν γίνει ανεξίκακος.

Αν αγαπά τους άλλους.

Αν έχει υπομονή.

Αν έχει καρτερία.

Αν βρει τον έρωτα.

Αν αγαπά τα απλά πράγματα,

τα λουλούδια,

τις ακρογιαλιές,

τα δειλινά.

Δηλαδή, με άλλα λόγια, ο άνθρωπος όχι μόνο απαιτεί να έχει νόημα η ζωή του, απαιτεί το νόημα αυτό να είναι η ευτυχία. Τόσο αιθεροβάμων! Τόσο τυφλός! Τόσο αυτιστικός!

Αλλά και τόσο δικαιολογημένος.

Γιατί, πώς να πεις στον νέο άνθρωπο, στο παιδί, στον έφηβο, ότι ζει χωρίς κανένα λόγο; Πώς να πεις στον ώριμο άνθρωπο πως ό,τι κάνει, το κάνει, επειδή κάτι πρέπει να κάνει, όσο είναι ζωντανός; Πώς να πεις στον άνθρωπο πως η ζωή του δεν έχει μεγαλύτερη αξία από αυτή της αράχνης, του βατράχου και του ιού; Και πως η αράχνη, ο βάτραχος και ο ιός ζουν καλύτερα από αυτόν, επειδή δεν βασανίζονται με τέτοια ερωτήματα; Πώς να του πεις ότι ο θαυμαστός πολιτισμός του είναι κάστρο στην άμμο που θα καταρρεύσει, όταν έρθει το πελώριο κύμα του χρόνου;

Πώς να του πεις ότι γεννήθηκε απλώς και μόνο για να πεθάνει και ενδιάμεσα θα περάσει αγωνίες, δυσκολίες, βάσανα, άγχη – για να μην πούμε και συμφορές και τραγωδίες;

Με κάτι τέτοιες σκέψεις έφτασα τελικά στο συμπέρασμα ότι μπορεί κάποιος να είναι ευτυχής, αν συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:

1

Να έχει οικονομική ευχέρεια, ώστε να μη χρειαστεί να δουλέψει ποτέ στη ζωή του.

2

Να είναι σωματικά και ψυχικά υγιής και με σχετικά καλή εξωτερική εμφάνιση.

3

Να μην έχει απορίες για τίποτα και κυρίως να μην τον ενδιαφέρει, αν έχει νόημα η ζωή του.

4

Να ζει την καθημερινότητά του ευχάριστα χωρίς υπερβολές και καταχρήσεις.

5

Να μην κάνει οικογένεια, ώστε να παραμείνει ανεξάρτητος και αδέσμευτος από κάθε υποχρέωση.

6

Να είναι τυχερός, δηλαδή να μην του επιφυλάσσει η μοίρα καμιά αναπάντεχη συμφορά.

Φυσικά, επειδή δεν θα τον προβληματίζει τίποτα, θα αγνοεί ότι είναι ευτυχής.

Αλλά θα είναι.