Μαζικοί και κατά συρροήν δολοφόνοι: είναι ψυχικά υγιείς;

Προ καιρού σε μια ανάρτησή μου χαρακτήριζα ψυχοπαθείς όσους επιτίθενται και σκοτώνουν μαζικά ανθρώπους που δεν γνωρίζουν και που τους θεωρούν εχθρούς τους λόγω διαφορετικής θρησκείας, ιδεολογίας ή φυλετικής προέλευσης. Στη διατύπωσή μου υπήρξα σαφής: όλοι αυτοί οι πειραγμένοι άνθρωποι δεν είναι ούτε αριστεροί ούτε δεξιοί. Είναι προβληματικοί και χρειάζονται ψυχιατρική περίθαλψη.

Μολονότι οι περισσότεροι φάνηκαν να συμφωνούν με την άποψή μου, υπήρξαν και άλλοι που διαφώνησαν. Καλώς, αυτά συμβαίνουν στον ελεύθερο κόσμο που ζούμε, μπορεί ο καθένας να έχει τη γνώμη του. Αυτό που με ξένισε όμως ήταν ότι και αρκετοί άλλοι, άγνωστοι σε μένα, έκαναν σχετικές αναρτήσεις υποστηρίζοντας ότι αυτοί οι μαζικοί δολοφόνοι χαίρουν άκρας ψυχικής υγείας.

Το περίεργο είναι ότι χαρακτηρίζονται ως ψυχικά υγιείς οι δολοφόνοι ακροδεξιών πεποιθήσεων, ενώ καμιά μνεία δεν γίνεται για τους δολοφόνους ακροαριστερής ιδεολογίας, λες και τέτοιοι δεν υπήρξαν ποτέ.

Για να μην πάμε πολύ μακριά, εμείς εδώ στην Ελλάδα έχουμε τέτοιους ακροαριστερούς δολοφόνους που ανήκουν στην κατηγορία των σίριαλ κίλερς. Αυτοί δεν έκαναν μαζικές δολοφονίες, αλλά σκότωναν κατά διαστήματα κάποιους  που κατά τη γνώμη τους έβλαπταν την υπόθεση της προόδου, όπως την καταλάβαιναν εκείνοι. Κατά ένα περίεργο λόγο τα άτομα αυτά, δολοφόνοι κατά συρροήν στην ουσία, εξαιρέθηκαν και καμιά αναφορά δεν έγινε εις βάρος τους.

Η δική μου γνώμη είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με διαταραγμένα άτομα που με πρόφαση τις αγνές ιδεολογικές τους θέσεις και προθέσεις αφαιρούν ζωές αγνώστων ανθρώπων. Και στις δύο περιπτώσεις τα άτομα αυτά πιστεύουν ακράδαντα ότι υπηρετούν το «Καλό» και μάχονται το «Κακό». Δεν έχουν προσωπικό όφελος από τους φόνους που διαπράττουν. Υπηρετούν μια Ιδέα.

Εμείς από την άλλη μεριά που δεν παίρνουμε τα όπλα για να εξοντώσουμε όσους κρίνουμε ότι εμποδίζουν να πραγματωθεί η κοινωνία που ονειρευόμαστε, καταλαβαίνουμε πολύ καλά ότι η Ιδέα αυτή, όποια κι αν είναι, μας αρέσει ή όχι, δεν πρόκειται ποτέ να γίνει πραγματικότητα σκοτώνοντας σποραδικά εδώ κι εκεί αυτούς που θεωρούμε εχθρούς της κοινωνίας. Όποιος το πιστεύει αυτό είναι απλώς ηλίθιος. Αν ο ηλίθιος που το πιστεύει σκοτώνει κιόλας, τότε είναι και βλαμμένος.

Προσβάλλουμε όμως έτσι τους ψυχικά ασθενείς και εδώ ενυπάρχει ρατσισμός, έγραψε κάποιος φίλος. Εννοείται πως όχι, σύμφωνα με τον επαγωγικό συλλογισμό:

 Στο περσινό μου ταξίδι στο Παρίσι ένας τελωνειακός μου φέρθηκε αγενέστατα.

Ο τελωνειακός ήταν Γάλλος.

Άρα (όλοι) οι Γάλλοι είναι αγενείς.

Όμως, ας δεχτούμε ότι αυτοί οι δολοφόνοι δεν είναι παλαβοί. Ότι είναι ψυχικά υγιείς και πως ό,τι κάνουν, το κάνουν από μίσος προς τον άλλον. Μολονότι η πρόταση αυτή δεν μπορεί να σταθεί, διότι το μίσος που φτάνει στον φόνο αγνώστων ανθρώπων είναι έτσι κι αλλιώς εκτός λογικής, ας δεχτούμε ότι ισχύει. Σε μια τέτοια περίπτωση οι δικοί μας κατά συρροήν δολοφόνοι που μπαινοβγαίνουν στις φυλακές μας και ο δολοφόνος πενήντα ανθρώπων στη Νέα Ζηλανδία είναι ψυχικά υγιείς και κίνητρό τους είναι απλώς το μίσος. Δεν το θεωρώ λογικό. Αν εσείς το θεωρείτε, εντάξει, αλλά να μην κάνετε εξαιρέσεις.

Άλλο επιχείρημα:

Μα ήταν τότε ψυχικά άρρωστος και όλος σχεδόν ο γερμανικός λαός που στήριξε τον Χίτλερ;

Εδώ έχουμε ένα άλλο επικίνδυνο φαινόμενο, αυτό της μαζικής ψύχωσης που μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους. Δεν θα αναλύσουμε εδώ τις συνθήκες που προκάλεσαν σε έναν ολόκληρο λαό ναζιστική υστερία με ηγέτες ολοφάνερα ψυχοπαθείς. Η μαζική παράκρουση μπορεί να οδηγήσει ένα λαό στην καταστροφή, μπορεί όμως να τον οδηγήσει και σε μέρες θριάμβου, ανάλογα με τις περιστάσεις και τα οράματά του, όπως πχ συνέβη στη Γαλλική Επανάσταση και στη δική μας Επανάσταση του 1821. Μόνο που σε τέτοιες περιπτώσεις δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη ψύχωση ή παράκρουση, αλλά επιλέγουμε τις λέξεις μαζικός ενθουσιασμός, μαζικός ξεσηκωμός κλπ. Είναι μεγάλο θέμα και δεν μπορούμε να το αναλύσουμε εδώ.

Για να συνοψίσουμε:

Άτομο που παίρνει όπλο και σκοτώνει μαζικά ή σποραδικά αγνώστους ανθρώπους διαφορετικής από αυτό ιδεολογίας, θρησκείας, χρώματος, προέλευσης κινείται από βαθύ και αναιτιολόγητο μίσος προς τους άλλους, κάτι που μόνο η ψυχιατρική μπορεί να ερμηνεύσει.

Από την άλλη, σε εποχές μεγάλης πολιτικής, οικονομικής ή κοινωνικής αστάθειας είναι δυνατό τα άτομα να μεταβληθούν σε όχλο που θα προβεί ανεξέλεγκτος σε απίστευτες βιαιοπραγίες. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν κάποιοι ως σωτήρες που ο όχλος θα ακολουθήσει τυφλά.

Η εξέγερση μπορεί να ακολουθήσει τον δρόμο της στάσης ή της επανάστασης. Στην πρώτη περίπτωση η εξουσία θα μπορέσει να καταπνίξει την εξέγερση – έχει συμβεί αυτό αμέτρητες φορές.

 Στη δεύτερη περίπτωση η εξουσία θα ηττηθεί, θα καθιερωθεί νέο status quo και η ιστορία θα μιλά για επανάσταση. Και αυτό επίσης έχει συμβεί αμέτρητες φορές.

Αλλά αυτά όλα είναι αντικείμενο της κοινωνικής ψυχολογίας.