Οι εθνικές μειονότητες στην Ευρώπη

Οι εθνικές μειονότητες στον κόσμο υποθέτω ότι πρέπει να είναι πάρα πολλές.  Οι χώρες με ομοιογενή εθνικό πληθυσμό πρέπει να είναι ελάχιστες, επειδή οι λαοί μετακινούνται σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας και επειδή και τα εθνικά σύνορα επίσης μετακινούνται κάθε τόσο χωρίζοντας στα δύο ή στα τρία ή και σε περισσότερα κομμάτια λαούς με κοινή εθνική συνείδηση, θρησκεία και γλώσσα.

Μια προσπάθεια να  έχουμε ένα πανόραμα των εθνικών μειονοτήτων παγκοσμίως υπερβαίνει τις δυνατότητες του παρόντος άρθρου. Θα περιοριστούμε λοιπόν στις εθνικές μειονότητες της Ευρώπης που δεν είναι καθόλου λίγες, αν και για τις περισσότερες δεν μαθαίνουμε συνήθως τίποτα  και βρισκόμαστε σε βαθύ σκοτάδι.

Δεν αναφερόμαστε εδώ στους μετανάστες που εγκαταστάθηκαν τα τελευταία χρόνια στις χώρες της Ευρώπης. Μιλάμε για μειονότητες που ζουν σε μια συγκεκριμένη περιοχή εδώ και αιώνες (μερικές ακόμα και από την αρχαιότητα) και θεωρούν τον τόπο αυτό πατρίδα τους. Η Ευρώπη με μια ιστορία πολλών αιώνων πίσω της, με μετακινήσεις πληθυσμών, με πολέμους που άλλαζαν κάθε τόσο τα σύνορά της, με αυτοκρατορίες που συγκέντρωναν ετερόκλιτους λαούς και μετά διαλύονταν σε κράτη λίγο πολύ αυθαίρετα, έχει σήμερα πλήθος εθνικών μειονοτήτων σε όλες τις χώρες με εξαίρεση την Πορτογαλία, τη Μάλτα, την Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο.

Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις η κυρίαρχη εθνική ομάδα φέρεται με σεβασμό στις μειονότητες. Αυτό όμως αποτελεί την εξαίρεση. Η συνήθης τακτική της κυρίαρχης εθνικής ομάδας που έχει και τη διακυβέρνηση του κράτους είναι να αγνοεί, να καταπιέζει και να προσπαθεί να αφομοιώσει τις εθνικές μειονότητες.  Από την άλλη οι εθνικές μειονότητες δεν έχουν καμιά τέτοια διάθεση. Έτσι υπάρχει κατά κανόνα ένταση και εχθρότητα ανάμεσα στην κυρίαρχη εθνική ομάδα και την εθνική μειονότητα, η οποία μειονότητα έχει συνήθως ως φυσικό προστάτη της κάποια γειτονική χώρα, όπου κυρίαρχο είναι το έθνος στο οποίο ανήκει.

Οι κυριότερες εθνικές μειονότητες στην Ευρώπη είναι οι εξής:

Ισπανία

Έχουμε εδώ  2.300.000 Βάσκους που κατοικούν στη Βασκωνία από τον 2^ο π Χ αι. και 7.365.000 Καταλανούς που κατοικούν στην Καταλωνία. Και οι δύο μειονότητες έχουν τη δική τους γλώσσα. Σε αντίθεση με τους Βάσκους οι Καταλανοί δεν δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην κυβέρνηση. 

                                           Βάσκοι Ισπανίας

Γαλλία

Η κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει ότι υπάρχουν εθνικές μειονότητες στη χώρα, η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική.

Στο λεγόμενο «διαμέρισμα των Πυρηναίων στον Ατλαντικό»  κατοικούν 285.000 πολύ ζωηροί Βάσκοι.

Στην Κορσική  300.000 Κορσικάνοι με τη δική τους ιδιαίτερη γλώσσα και κουλτούρα ποτέ δεν αποδέχθηκαν πλήρως τη γαλλική κυριαρχία.

                                   Απελευθερωτικό εθνικό μέτωπο Κορσικής

Στη Βρετάνη  ζουν 4.365.000 Βρετόνοι με δικό τους γλωσσικό ιδίωμα και διαφορετική κουλτούρα από τους Γάλλους. Το γαλλικό κράτος έλαβε μεταπολεμικά σκληρά κατασταλτικά μέτρα εναντίον του αυτονομιστικού τους κινήματος. Σήμερα η βρετονική διάλεκτος έχει ατονήσει.

Στην Αλσατία 1.800.000 Αλσατοί έχουν τη δική τους κουλτούρα και γλώσσα που ανήκει στις γερμανικές γλώσσες. Η περιοχή πέρασε στη Γαλλία μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι τότε ανήκε στη Γερμανία.

Βέλγιο

Εδώ δεν έχουμε ακριβώς μειονότητες αλλά δύο εθνικές κοινότητες, τους Φλαμανδούς (6.150.000) και τους Βαλλόνους (3.415.000), εκ των οποίων οι μεν πρώτοι επιθυμούν να έχουν ανεξάρτητο κράτος, οι δε δεύτεροι όχι. Υπάρχει επίσης και μια μικρή γερμανική κοινότητα.

Ολλανδία

Εδώ ζουν αρκετοί γερμανόφωνοι κάτοικοι.

Ηνωμένο Βασίλειο

Αποτελείται από τους Άγγλους (51.440.000), τους Σκωτσέζους (5.176.000), τους Ουαλούς (3.000.000) και τους Βορειοϊρλανδούς (1.800.000). Εκτός από τα αγγλικά ομιλούνται τέσσερις κελτικές διάλεκτοι: ιρλανδικά, ουαλικά, σκωτικά, καρνικά (της Κορνουάλης).

Δανία

Υπάρχει μια γερμανική κοινότητα 15.000 ατόμων.

Στη Νορβηγία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τη Ρωσία ζουν διασκορπισμένοι 85.000- 130.000 Λάπωνες.

                                             Λάπωνες

Στη Χερσόνησο της Καρελίας κατοικούν 140.000 αυτόχθονες Καρελιανοί. Όσοι ζουν στη Ρωσία δεν αναγνωρίζονται από το κράτος, αν και εκείνοι έχουν τη δική τους σημαία.

                                               Καρελιανοί

Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Εδώ η κατάσταση είναι χαώδης. Με την πρώην Αυστροουγγρική Μοναρχία από τη μια και την Οθωμανική Αυτοκρατορία από την άλλη, καθώς και με τις μεταθέσεις των εθνικών συνόρων κάθε τόσο μέσα στον 20ό αιώνα, οι φυλές και τα έθνη έχουν τόσο πολύ ανακατευτεί που είναι δύσκολο να βγάλει κανείς άκρη.

Φαίνεται ότι μεγάλο τίμημα πλήρωσαν οι Γερμανοί, οι οποίοι μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εγκλωβίστηκαν στην Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία, τις Βαλτικές χώρες (αλλά και στη Γαλλία και σε άλλες χώρες), όπου υπέστησαν πολλές διακρίσεις κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Μετά το 1944 εκατομμύρια Γερμανοί εγκατέλειψαν τα μέρη που θεωρούσαν πατρίδα τους και συνέρρευσαν στη Γερμανία.

Πολωνία

Σήμερα ζουν στην Πολωνία 320.000 Γερμανοί, 50.000 Λευκορώσοι, 30.000 Ουκρανοί και 775.000 πολίτες αδιευκρίνιστης εθνικότητας.

Τσεχία

Επισήμως η τσεχική κυβέρνηση αναγνωρίζει 195.000 Σλοβάκους, 50.000 Πολωνούς, 40.000 Γερμανούς, 22.000 Ρουθηνούς (γερμανικό φύλο), 15.000 Ούγγρους και 12.000 Ρομά.

                                           Ρουθηνοί

Σλοβακία

Εδώ ζουν 520.000 Ούγγροι, 120.000 Ρουθηνοί, 5.000 Γερμανοί και 80.000- 200.000 Ρομά.

Αυστρία

Μέχρι το 1989 ζούσαν εκεί 25.000 Κροάτες, 20.000 Ούγγροι και 15.000 Σλοβένοι.

Ιταλία

Επίσημα αναγνωρίζονται εδώ έξι μειονότητες:  η γερμανική στο βορρά, η σλοβενική και η κροατική στα βορειοανατολικά, η ελληνόγλωσση και η αλβανόγλωσση στο νότο και τη Σικελία και η καταλανική στη Σαρδηνία.

Ουγγαρία

Δεκατρείς μειονότητες αναγνωρίζονται εδώ επίσημα, μεταξύ των οποίων η αρμενική, η βουλγαρική, η γερμανική, η ελληνική, αυτή των Ρομά, η σερβική, η σλοβενική, η τουρκική. Μέχρι πριν λίγες δεκαετίες η γερμανική μειονότητα αριθμούσε 2.000.000 άτομα. Με σκληρά μέτρα που ελήφθησαν επί εποχής ψυχρού πολέμου οι Γερμανοί είναι σήμερα μόλις 62.000.

Ρουμανία

Το ρουμανικό κράτος αποδέχεται τέσσερις μειονότητες: ουγγρική, γερμανική, αυτή των Ρομά, ουκρανική. Αναγνωρίζει ότι  στη χώρα ζουν λίγοι Αρμένιοι, Έλληνες, Βούλγαροι, Κροάτες, Πολωνοί, Ρώσοι, Σέρβοι, Σλοβένοι, Τάταροι και Γκαγκαούζοι (τουρκόφωνοι Μικρασιάτες χριστιανοί ορθόδοξοι ή κατ’ άλλους εκχριστιανισμένοι Τούρκοι).

                                              Γκαγκαούζοι

Σλοβενία

Εδώ το κράτος αναγνωρίζει τρεις μειονότητες: την ουγγρική, την ιταλική και αυτή των Ρομά. Υπάρχουν όμως και άλλες πολυπληθέστερες, όπως η κροατική (54.000), η σερβική (47.000), η μουσουλμανική (26.500) και η γερμανική (17.000).

Κροατία

Εδώ ζουν 37.000 Βόσνιοι, 22.000 Σλοβένοι, 22.000 Ούγγροι, 21.000 Ιταλοί, 13.000 Τσέχοι, 12.000 Αλβανοί.

Σερβία

Οι Ούγγροι αποτελούν το 3,9% του πληθυσμού, οι μουσουλμάνοι το 7,8%, οι Ρομά το 1,4%, σύμφωνα με σερβικές πηγές. Εδώ ζουν επίσης: Βούλγαροι, Κροάτες, Σκοπιανοί (οι φίλοι μας οι Σέρβοι τους αποκαλούν «Μακεδόνες»), Ρουμάνοι, Ρουθηνοί.

Κόσοβο

Αποτελείται από 92% Αλβανούς, 6% Σέρβους, 2% άλλες εθνότητες.

Μαυροβούνιο

Κανονικό συνονθύλευμα: 14,62% μουσουλμάνοι,  9,29% Σέρβοι, 6,64% Αλβανοί, 4,2% «Γιουγκοσλάβοι», 1,02% Κροάτες.

Βοσνία- Ερζεγοβίνη

Συνονθύλευμα και εδώ: 48% μουσουλμάνοι,  37% Σέρβοι, 14% Κροάτες.

Κράτος των Σκοπίων

Πολύ σωστά ονομάζεται μόρφωμα: σύμφωνα με την κυβέρνηση το 64% του πληθυσμού είναι σλαβόφωνοι και το 25% Αλβανοί.  Επίσης: 78.000 Γκαγκαούζοι, 53.000 Ρομά, 36.000 Σέρβοι, 17.000 Βόσνιοι και 9.700 Βλάχοι. (Για Έλληνες δεν κάνει λόγο).

Αλβανία

Το κράτος αναγνωρίζει την ύπαρξη ελληνικής, βουλγαρικής, τουρκοαιγυπτιακής, βλάχικης και «μακεδονικής» μειονότητας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μιλά για 200.000 Έλληνες Βορειοηπειρώτες, το αλβανικό κράτος για 60.000.

Βουλγαρία

Υπάρχει εδώ τουρκική μειονότητα (9,4%), Ρομά (4,7%) και ένα 2% αποτελούμενο από Αρμένιους, Βλάχους, Εβραίους, Ρώσους, Σαρακατσάνους, Τατάρους.

                                       Σαρακατσάνοι Βουλγαρίας

Λετονία

27,8% Ρώσοι, 3,6% Λευκορώσοι, 2,5% Ουκρανοί, 2,4% Πολωνοί,1,3% Λιθουανοί.

Λιθουανία

6,7% Πολωνοί, 6,3% Ρώσοι,1,2% Λευκορώσοι.

Εσθονία

Η κατάσταση είναι πολύ συγκεχυμένη εδώ. Υπάρχουν τουλάχιστον πέντε μειονότητες: ρωσική, φινλανδική, γερμανική, σουηδική, εβραϊκή. Η Ρωσία ισχυρίζεται ότι το 25% του πληθυσμού είναι Ρώσοι.

Λευκορωσία

Και εδώ υπάρχει σύγχυση. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ζουν εδώ 1.000.000 Ρώσοι, 400.000 Πολωνοί και 240.000 Ουκρανοί.

Ουκρανία

17% Ρώσοι, 0,6% Λευκορώσοι, 0,5% Μολδαβοί, 0,5% Τάταροι.

                                                                Τάταροι Ουκρανίας

Ρωσία

4% Τάταροι, 2% Ουκρανοί, και 14% άλλες εθνότητες.

Με τόσες πολλές εθνικές μειονότητες στα κράτη της Ευρώπης η εχθρότητα, οι εντάσεις (και ενίοτε οι συγκρούσεις) είναι κάτι αναμενόμενο. Είναι αλήθεια ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδιαφέρεται και προστατεύει τις εθνικές μειονότητες των χωρών που ανήκουν στην Ένωση, από την άλλη όμως παίζει κι αυτή τα παιχνίδια της, όπως βλέπουμε να συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία.

Αναρτήθηκε στην Ελεύθερη Ζώνη:

http://www.elzoni.gr/html/ent/182/ent.43182.asp