Ρομά, αθίγγανοι, τσιγγάνοι, γύφτοι

Ήρθαν από τη βόρεια Ινδία πριν από πολλούς αιώνες (ανάμεσα στο 500 και το 1000 μΧ).  Πέρασαν από το Αφγανιστάν, την Περσία, την Αρμενία, έφτασαν στην Ανατολία κι αποκεί εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη. Από την Ευρώπη μετανάστευσαν στην Αμερική.

Παντού παρέμειναν οι ίδιοι, δεν άλλαξαν τις παραδόσεις και τα έθιμά τους, διατήρησαν τη γλώσσα τους που έχει ινδοευρωπαϊκή καταγωγή ( διασπασμένη όμως σε πολλές τοπικές διαλέκτους), συνέχισαν να είναι νομάδες ή ημινομάδες οι περισσότεροι και αρνήθηκαν να κάνουν επιγαμίες με άτομα έξω από τη φυλή τους. Σε ένα σημείο όμως έδειξαν μια περίεργη προσαρμοστικότητα: ασπάσθηκαν τη θρησκεία του τόπου όπου ζούσαν.

Τους αποκάλεσαν Γύφτους, επειδή νόμισαν ότι ήρθαν από την Αίγυπτο. Τους είπαν Αθίγγανους, δηλαδή ανέγγιχτους (από το στερητικό α + θιγγάνω =αγγίζω), επειδή θεωρήθηκε ότι ανήκαν στην κατώτερη κάστα των Ινδουιστών που δεν επιτρέπεται να αγγίζει κανείς. Ως Τσιγγάνοι (παραφθορά του Αθίγγανοι) έχουν κάτι από βιολιά, Κάρμεν και παθιάρικους έρωτες.  Ως Ατζίγγανοι χάνουν αμέσως κάθε γοητεία. Ως Ρομά είναι φυλετική μειονότητα που ζει σε πλείστες χώρες.

                                                                              Τουρκία

Στην Ασία παραδείγματος χάριν βρίσκουμε Ρομά  στο Αφγανιστάν (13.000), στο Ιράν (760.000), στο Ιράκ (αδιευκρίνιστο πόσοι), στην Τουρκία (35.000- 5.000.000), στο Αζερμπαϊτζάν (2.000), στο Καζακστάν (7.000), στην Ταϊλάνδη (10.000-50.000).

Στη Νότια Αφρική (7.900).

Στην Αυστραλία (5.000).

Στην Ευρώπη τους συναντούμε παντού. Ενδεικτικά:

Αυστρία (20.000-50.000)

Βέλγιο (10.000-15.000)

Δανία (1500-2000)

Γερμανία (210.000)

Ολλανδία (35.000-40.000)

Σουηδία (30.000-65.000)

Ελβετία ( 30.000-35.000)

Αγγλία( 44.000-94.000).

Και βέβαια και στη Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Κροατία, Μολδαβία, Ρωσία, Πολωνία, Σερβία, Ουκρανία και αλλού.

                                                                              Σλοβακία

Τους συναντούμε επίσης στην Κύπρο και στο Ισραήλ, στη Λιβύη, το Μαρόκο, την Τυνησία, την Αλγερία, την Ιορδανία, τη Συρία και σε άλλα μέρη της Μέσης Ανατολής.

Τους βρίσκουμε στο Νέο Κόσμο:

ΗΠΑ (1.000.000)

Καναδάς (80.000)

Βραζιλία (600.000)

Αργεντινή (πάνω από 300.000)

Κολομβία (79.000)

Χιλή (15.000-20.000)

Περού (8.400)

Ισημερινός (2.000)

Ουρουγουάη (2.000-5.000).

Αν και ξέρουμε λίγο πολύ τον τρόπο ζωής τους, ας δούμε κάτω από ποιες συνθήκες ζει αυτή η φυλή σε διαφορετικές χώρες του κόσμου.

Βραζιλία

Η Διεθνής Αμνηστία μάς δίνει μια εικόνα από ένα καταυλισμό τους:

Στις σκηνές οι γυναίκες με τα μακριά, πολύχρωμα ρούχα τους κάθονται οκλαδόν στο βρώμικο πάτωμα και πίνουν τον καφέ τους. Μόλις γύρισαν από την πόλη όπου κάθε μέρα λένε τη μοίρα κοιτάζοντας τις παλάμες των περαστικών.

«Καμιά φορά βγάζουμε 10-12 δολάρια τη μέρα», λένε. «Ο κόσμος όμως μάς αποφεύγει, μας φοβάται».

Δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα ούτε τρεχούμενο νερό, αν και κάποιοι ζουν στο ίδιο μέρος 20 χρόνια τώρα. Τουαλέτες δεν υπάρχουν. Οι πιο πολλοί δεν είναι πια νομάδες, αλλά όλοι διατηρούν τις παραδόσεις τους. Μιλούν τη γλώσσα Romani και παντρεύουν τα παιδιά τους, μόλις μπουν στην εφηβεία.  Οδηγούν αυτοκίνητα χωρίς άδεια κυκλοφορίας και παράλληλα τα πουλούν και τα αγοράζουν.

«Σε πολλά μέρη δεν είμαστε καλοδεχούμενοι», λένε. «Όταν στήνουμε τις σκηνές μας, έρχονται οι υπάλληλοι του δήμου και προσπαθούν να μας διώξουν».

Αρκετοί δεν έχουν πιστοποιητικό γέννησης και είναι σαν να μην υπάρχουν. Το 90% από αυτούς είναι αναλφάβητοι. Αν κανείς στείλει το παιδί του στο σχολείο, δεν το δέχονται με τη δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν κενές θέσεις. Ή, αν πάει κανένα κορίτσι φορώντας τη γνωστή κλαρωτή φούστα, οι δάσκαλοι του ζητούν να φορέσει παντελόνι.

«Αυτό όμως είναι ενάντια στην κουλτούρα μας», λένε οι γυναίκες αυτές.

http://womennewsnetwork.net/2011/04/04/we-exist-roma-women-brazil/

 Ιράν

Ταξιδεύουν ως τεχνίτες, όπως και άλλες νομαδικές κουρδικές και περσικές φυλές, και δεν διαφέρουν από τους ομόφυλούς τους που είναι σκορπισμένοι στον υπόλοιπο κόσμο. Είναι απομονωμένοι, στερημένοι και δεν πλησιάζονται εύκολα. Μόρφωση δεν έχουν, επειδή δεν έχουν ταυτότητα ούτε άλλα πιστοποιητικά που να βεβαιώνουν ποιοι είναι. Ζουν σε άθλια σπιτάκια του ενός δωματίου και εκεί πεθαίνουν από απλές, ιάσιμες αρρώστιες, επειδή δεν έχουν υγειονομική περίθαλψη.

Οι πιο πολλοί μαθαίνουν ένα πράγμα: να ζητιανεύουν. Οι περισσότεροι ζουν σε φτωχογειτονιές στη νότια Τεχεράνη σε στενά, ελικοειδή δρομάκια και κάθε πρωί πηγαίνουν στη βόρεια Τεχεράνη για να καθαρίσουν τζάμια αυτοκινήτων ή για να ζητιανέψουν. Άλλοι πουλούν ευτελή πραγματάκια όπως τσίχλες, λουλούδια, ποιήματα  που λένε την τύχη, νάιλον κάλτσες. Οι νεαρές γυναίκες είναι όμορφες.  Ψηλές, αδύνατες, σκουρόχρωμες, με λαμπερά μαλλιά και μακριά νύχια ξεχωρίζουν από τους άλλους ζητιάνους του δρόμου. Οι οδηγοί σταματούν για να τις φλερτάρουν και τους δίνουν και κανένα κέρμα.

Η πολυγαμία είναι συνήθης πρακτική εδώ. Η οικογένεια αποφασίζει για το γάμο των παιδιών, μόλις αυτά μπουν στην εφηβεία. Ο γάμος δεν δηλώνεται πουθενά, επομένως τα παιδιά που γεννιούνται κατόπιν δεν έχουν ταυτότητα. Όταν μεγαλώσουν, θα συνεχίσουν τη ζωή των γονιών τους με τον ίδιο, απαράλλαχτο τρόπο.

http://www.domresearchcenter.com/news/iran/iran1slums.html

Νορβηγία

Οι περισσότερες οικογένειες ζουν περιθωριοποιημένες από την υπόλοιπη νορβηγική κοινωνία, κυρίως επειδή φοβούνται μη χαλαρώσει η κουλτούρα τους, η γλώσσα και η παράδοσή τους. Ένα μεγάλο ποσοστό αναλφάβητων συντηρείται από την κοινωνική πρόνοια. Οι περισσότεροι μένουν στο Όσλο το χειμώνα και το καλοκαίρι ταξιδεύουν και μένουν σε κάμπινγκ στη Σκανδιναβία και την Ευρώπη. Τα περισσότερα κάμπινγκ στη Νορβηγία δεν τους δέχονται και γι’ αυτό μένουν σε πάρκα στάθμευσης αυτοκινήτων ή σε βιομηχανικές περιοχές.

http://annestinefoto.no/the-norwegian-roma/

Ηνωμένες Πολιτείες

Παρά τις διακρίσεις, εδώ τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα από ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο.

Το μοναδικό Πανεπιστήμιο στον κόσμο που παραδίδει μαθήματα για την κουλτούρα  και τη γλώσσα τους βρίσκεται στο Τέξας. Ο καθηγητής Ian Hancock τους ονομάζει «κρυμμένους Αμερικανούς», επειδή οι ίδιοι με δική τους επιλογή προτιμούν να μη δηλώνουν την καταγωγή τους. Συνήθως συστήνονται ως Ινδοαμερικανοί, ως Λατίνοι ή ως νότιοι Ευρωπαίοι. Οι περισσότεροι Αμερικανοί γνωρίζουν ελάχιστα γι’ αυτή τη φυλή και οι γνώσεις τους περιορίζονται στους γραφικούς gypsies, όπως τους έχει παρουσιάσει το Χόλιγουντ.

Στο δικό τους κλειστό κόσμο ωστόσο εκείνοι συνεχίζουν τις παραδόσεις τους: οι γυναίκες προτιμούν τις μακριές φούστες, οι γονείς κανονίζουν το γάμο των παιδιών τους, όταν αυτά μπουν στην εφηβεία, η οικογένεια της νύφης δίνει προίκα. Ο γάμος με ομόφυλους  είναι άγραφος νόμος. Όποιος παντρευτεί άτομο που δεν ανήκει στη φυλή, δεν είναι αποδεκτός από τους υπόλοιπους.

Τα επαγγέλματα που ασκούν είναι αυτά που ασκούσαν και στη χώρα, από την οποία προήλθαν: επιπλοποιοί και μεταλλουργοί, όσοι ήρθαν από την Αγγλία, εκπαιδευτές ζώων και κυρίως αλόγων, κατεργαστές χαλκού, αργύρου και χρυσού, όσοι ήρθαν από τη Ρωσία, μουσικοί όσοι ήρθαν από τη Σλοβακία. Κάποιοι λίγοι λένε και την τύχη.

Όπως αναφέραμε πιο πάνω, παρά την αντίστασή τους στην κοινωνική ενσωμάτωση έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα στο θέμα της θρησκείας. Έτσι, στις Ηνωμένες Πολιτείες διατήρησαν τη θρησκεία που είχαν από τη χώρα που ήρθαν (μουσουλμάνοι ή χριστιανοί -  ορθόδοξοι, καθολικοί και προτεστάντες).

Πολλοί από αυτούς όμως έχουν προσηλυτιστεί στη Fundamentalist Christianity  και έχουν «αναγεννηθεί». Οι «αναγεννημένοι» αυτοί προσήλυτοι είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη φυλή τους, γιατί κόβουν τους δεσμούς με την παράδοσή τους, εγκαταλείπουν τους προσυμφωνημένους γάμους, καταργούν την προίκα και είναι εχθρικοί με ένα έθιμό τους που φτάνει πίσω ως τον  14^ο αιώνα, να λένε τη μοίρα. Με άλλα λόγια, ό,τι δεν κατάφεραν αιώνες συμβίωσης με τους άλλους λαούς, να πετύχουν δηλαδή την ενσωμάτωσή τους,  το κατάφερε ο ταλιμπανικός χριστιανισμός.

Η Faye Williams από το Τέξας, τρίτης γενιάς μετανάστρια, λέει: «Οι περισσότεροι δεν έχουν ιδέα για την κουλτούρα μας. Νομίζουν ότι οι gypsies γυρίζουν και κλέβουν μωρά και κοτόπουλα».  Μεγαλώνοντας έμαθε να μη λέει ποια είναι η ρίζα της.

Η Cristiana Grigore από τη Ρουμανία που σπουδάζει εδώ με υποτροφία, λέει: «Χρειάστηκαν χρόνια για να μιλήσω για την εθνική μου ταυτότητα. Είναι πολύ ισχυρά τα στερεότυπα». Στην Αμερική ωστόσο δεν δοκίμασε το ρατσισμό. Όταν λέει ποια είναι η καταγωγή της, παίρνει την απάντηση: «oh, that’s so cool!». Σε άλλες όμως περιπτώσεις αναφαίνονται οι διακρίσεις.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, χώρα μεταναστών από όλο τον κόσμο,  είναι τελικά η μόνη που φάνηκε ανεκτική απέναντί τους, καθώς αυτοί ανακατεύτηκαν ανάμεσα στις άλλες φυλετικές ομάδες και εθνότητες και πέρασαν απαρατήρητοι.

http://www.voanews.com/content/for-roma-life-in-us-has-challenges-119394819/163156.html

                                                                      Καζακστάν

Αξίζει τέλος να προσέξουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ δύο περιπλανώμενων λαών, των Ρομά και των Εβραίων. Και οι δύο λαοί βρέθηκαν να ζουν σκορπισμένοι σε ξένες χώρες, ανάμεσα σε αλλότρια έθνη, και υπέστησαν διωγμούς και  σκληρή μεταχείριση. Και οι δύο λαοί αρνήθηκαν με πείσμα να αφομοιωθούν από τους άλλους λαούς που τους περιέβαλλαν, παρέμειναν ξεχωριστή εθνική-φυλετική ομάδα και γι’ αυτό το λόγο αντιμετώπισαν τη δυσπιστία και την εχθρότητα του κοινωνικού περιβάλλοντος. Και οι δύο λαοί είχαν μόνο κινητή περιουσία, δεν κατείχαν γη και ασχολήθηκαν με παρόμοια επαγγέλματα (πχ μεταλλουργία) που ταίριαζαν στον τρόπο ζωής τους,  εφόσον δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν να ριζώσουν κάπου.

Οι μεν Ρομά δεν είχαν πρόβλημα να ακολουθήσουν τη θρησκεία της χώρας όπου ζούσαν, αρνήθηκαν όμως με πείσμα να εγκαταλείψουν τον τρόπο ζωής τους και την παράδοσή τους.

Οι  Εβραίοι αντίθετα παρέμειναν πιστοί στην πατρογονική τους θρησκεία και αυτή ήταν ο συνεκτικός κρίκος που τους ένωνε παντού τον κόσμο. Κατά τα άλλα  προσπάθησαν να ακολουθήσουν, όσο τους ήταν δυνατό, τον τρόπο ζωής της κοινωνίας, μέσα στην οποία βρίσκονταν και απέδειξαν ότι μπορούν να ζήσουν με το σύγχρονο τρόπο.

Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι δύο λαοί πλήρωσαν ακριβό τίμημα για τη διαφορετικότητά τους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Συμβούλιο του Holocaust Memorial που ίδρυσε ο πρόεδρος Κάρτερ το 1980, δεν υπήρχε κανένα μέλος Ρομά. Η αδικία διορθώθηκε το 1987, όταν το Συμβούλιο απέχτησε το πρώτο μέλος που ανήκε σε αυτή τη φυλή.

                                                                            Ουγγαρία