Καίτη Βασιλάκου: Περήφανε Έλληνα, ξέρεις Ιστορία;

Μια και είμαστε ένας λαός πολύ περήφανος για το παρελθόν του που η ελάχιστη αμφισβήτηση των ιστορικών πράξεων των προγόνων μας προκαλεί θύελλα οργισμένων αντιδράσεων, είμαστε ασφαλώς παράλληλα όλοι καλά καταρτισμένοι περί τα ιστορικά θέματα και, όταν θυμώνουμε, ξέρουμε γιατί το κάνουμε.

Κατά κανένα τρόπο δεν έχουμε μια θολή εικόνα της ένδοξης αρχαίας Ελλάδας ή της χιλιόχρονης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ή της εποχής της Τουρκοκρατίας ή της Επανάστασης του 1821 ή του νεοελληνικού κράτους που σχηματίστηκε μετά. Ξέρουμε καλά τα κυριότερα τουλάχιστον γεγονότα και τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν ένα ξεχωριστό ρόλο στο μακραίωνο παρελθόν μας.

Την περηφάνια μας δεν την αντλούμε κοιτάζοντας απλώς φωτογραφίες της Ακρόπολης ή της Αγιά Σοφιάς ούτε την αντλούμε από τις εθνικές παρελάσεις μας δυο φορές τον χρόνο. Ξέρουμε παραδείγματος χάριν με ακρίβεια εμβριθών νομικών τη διαφορά ανάμεσα στη γενοκτονία και την εθνοκάθαρση και γνωρίζουμε με λεπτομέρειες τι προηγήθηκε στον Πόντο και γενικότερα στην Τουρκία του Κεμάλ, πριν ξεκινήσουν οι σφαγές και τα βασανιστήρια των Ελλήνων σε κείνα τα μέρη.

Εννοείται ότι δεν είμαστε υποχρεωμένοι να γνωρίζουμε κάθε υποσημείωση της Ελληνικής Ιστορίας, αλλά οπωσδήποτε μια γενική καλή εικόνα του παρελθόντος μας την έχουμε. Δεν είναι ανάγκη ας πούμε να ξέρουμε ποια θέση κατείχε η οικογένεια του Αλκιβιάδη στην κοινωνία της αρχαίας Αθήνας, είναι αρκετό που ξέρουμε τι σκάρωνε ο Αλκιβιάδης όσα χρόνια ήταν στο πολιτικό προσκήνιο. Ομοίως δεν χρειάζεται να ξέρουμε τι έγινε στη μάχη του Μαντζικέρτ το 1071, αρκεί που ξέρουμε ότι οι Σελτζούκοι και μετά οι Οθωμανοί έκοβαν κομμάτι-κομμάτι τη Μικρά Ασία και τα ευρωπαϊκά εδάφη της αυτοκρατορίας, μέχρι που έμεινε η Βασιλεύουσα μαζί με τον Μυστρά το μόνο ελεύθερο σημείο του κράτους. Και για τον Ιερό Λόχο που αποδεκατίστηκε στη μάχη του Δραγατσανίου το 1821 κάτι έχουμε ακούσει, αν και λεπτομέρειες δεν θυμόμαστε πια.

Στο κάτω-κάτω η Ιστορία είναι μια ολόκληρη επιστήμη. Να μην έχουμε λοιπόν την απαίτηση να γίνουμε ιστορικοί όλοι οι Έλληνες. Αρκεί να ξέρουμε μερικά χτυπητά πράγματα που οι δάσκαλοί μας στο σχολείο μάς κανοναρχούσαν επί δώδεκα συναπτά έτη προσπαθώντας να μας εμφυσήσουν την εθνική υπερηφάνεια. Κατάφεραν άραγε να τα εντυπώσουν στο μυαλό μας ή φύσηξε ένα αεράκι και τα σκόρπισε αμέσως μετά την αποφοίτησή μας και μας έμεινε μόνο η εθνική υπερηφάνεια και οι ιαχές των εορτών της 25^ης Μαρτίου και 28^ης Οκτωβρίου;

Για να δούμε, για να δούμε...

Μπορούμε να απαντήσουμε άραγε στις παρακάτω ερωτήσεις ή όχι;

1) Στην Ιλιάδα οι αντίπαλοι των Ελλήνων Τρώες παρουσιάζονται:

α) με συμπάθεια

β) με αδιαφορία

γ) με εχθρότητα

2) Ποιος είπε τη φράση «Δις εις τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης»; Τι σημαίνει αυτό;

3) Έχετε υπόψη σας τα ονόματα δύο τουλάχιστον σοφιστών;

4) Μπορείτε να αναφέρετε τέσσερις ελληνικές αποικίες της Σικελίας;

5) Ο Αισχύλος πήρε μέρος:

α) στη ναυμαχία της Σαλαμίνας

β) στη μάχη του Μαραθώνα

γ) στη μάχη των Πλαταιών

6) Τι ήταν ο Λύσανδρος;

7) Ο Ξενοφών κατηγορήθηκε ως:

α) δημαγωγός

β) φιλολάκων

γ) ρίψασπις

8) Ποια γεωγραφική περιοχή κάλυπτε το βασίλειο των Σελευκιδών;

9) Σε ποια δυναστεία ανήκε η Κλεοπάτρα της Αιγύπτου;

10) Τι ήταν οι γραικύλοι;

11) Ο Μ. Κωνσταντίνος καταγόταν από:

α) τη Β. Ιταλία

β) τη Μακεδονία

γ) την Ιλλυρία

12) Ο Ιουστινιανός χρησιμοποιούσε ως πρώτη γλώσσα

α) τα ελληνικά

β) τα λατινικά

γ) τα σλαβικά

13) Ο Αττίλας

α) πολιόρκησε την Κωνσταντινούπολη

β) έφτασε μέχρι τις Θερμοπύλες

γ) δεν έκανε επιδρομές μέσα στη βυζαντινή επικράτεια

14) Την Εικονομαχία ξεκίνησε:

α) Ο Λέων Στ΄ ο Σοφός

β) ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος

γ) ο Λέων Ε΄ ο Αρμένιος

15) Η βυζαντινή Θεσσαλονίκη αλώθηκε από τους Άραβες.

Σωστό

Λάθος

16) Έδιωξε τους Σαρακηνούς από την Κρήτη και ανακατέλαβε το νησί:

α) ο Ρωμανός ο Β΄

β) ο Νικηφόρος Β΄ Φωκάς

γ) ο Ιωάννης Τσιμισκής

17) Οι Νορμανδοί έκαναν απόβαση στην Ελλάδα.

Σωστό

Λάθος

18) Ποια ελληνικά κράτη προέκυψαν μετά την 4^η Σταυροφορία;

(Αναφέρετε τουλάχιστον ένα)

19) Ο Γεώργιος Πλήθων Γεμιστός υπήρξε:

Πατριάρχης

Στρατηγός

Λόγιος

20) Αναφέρετε τέσσερις βυζαντινές δυναστείες.

21) Τι ήταν το αρματολίκι;

22) Λειτουργούσαν ελληνικά σχολεία επί Τουρκοκρατίας;

Ναι

Όχι

23) Ποιο ήταν το τέλος του Ρήγα Φεραίου;

24) Ποιοι πήραν μέρος στη ναυμαχία του Ναβαρίνου;

25) Ποιος ήταν ο δολοφόνος του Καποδίστρια;

26) Στον Χαρίλαο Τρικούπη χρεώνονται τρεις παροιμιώδεις φράσεις. Αναφέρετε τουλάχιστον τις δύο.

27) Γνωρίζετε ποια ήταν τα αποτελέσματα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897;

28) Τι ήταν τα Ευαγγελικά;

29) Ποια κράτη πήραν μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους;

30) Πού εξόρισαν οι Άγγλοι τον Μακάριο;

Με δεκαπέντε σωστές απαντήσεις πιάνετε ίσα-ίσα τη βάση. Καλό είναι, όταν ανακύπτουν ιστορικές αμφισβητήσεις περί του παρελθόντος μας, αντί να θυμώνετε, να καταφεύγετε στα σχετικά βιβλία της Ιστορίας για να σχηματίσετε μια σίγουρη άποψη.

Με είκοσι σωστές απαντήσεις και πάλι οι ιστορικές σας γνώσεις έχουν πολλά κενά και γι’ αυτό συμβουλεύω να είστε συγκρατημένοι στις αυθόρμητες αντιδράσεις σας. Πριν θυμώσετε, διαβάστε τι λένε οι ιστορικοί για το συγκεκριμένο θέμα που σας εξόργισε.

Με εικοσιπέντε σωστές απαντήσεις, μπορείτε να νιώσετε κάποια σιγουριά, αλλά και πάλι έχετε κενά που πρέπει να καλύψετε. Διαβάστε κι άλλο, πριν εκραγείτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αν απαντήσατε σωστά και στις τριάντα ερωτήσεις, μπράβο, συγχαρητήρια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είστε ειδικός περί το ιστορικό θέμα που προκάλεσε πόλεμο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πριν εκφέρετε τη νηφάλια (το τονίζω αυτό) γνώμη σας, ρίξτε μια ματιά στα σχετικά ιστορικά βιβλία για να ξέρετε τι λέτε.

Τέλος, αν απαντήσατε σωστά σε λιγότερες από δεκαπέντε ερωτήσεις, λυπάμαι, πρέπει να κάτσετε κάτω και να ξαναδιαβάσετε ελληνική Ιστορία. Αποφύγετε να εμπλακείτε σε φιλονικίες και αντεγκλήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί, ό,τι κι αν πείτε, θα είναι προϊόν της εθνικής σας υπερηφάνειας και όχι της ιστορικής σας γνώσης. Και καταλαβαίνετε πού μπορεί να οδηγήσει αυτό.

Όσο για μένα, για να μη νομίζετε πως το παίζω σοφή, σε μερικές από τις ερωτήσεις που έθεσα δεν ήξερα την ακριβή απάντηση.

Εδώ οι απαντήσεις:

1) Στην Ιλιάδα οι Τρώες παρουσιάζονται με συμπάθεια.

2) Τη φράση την είπε ο Ηράκλειτος. Σημαίνει: Όλα μεταβάλλονται, τίποτε δεν μένει σταθερό.

3) Οι γνωστότεροι σοφιστές είναι: Πρωταγόρας, Γοργίας, Πρόδικος, Αντιφών, Ιππίας, Θρασύμαχος.

4) Ελληνικές αποικίες στη Σικελία: Συρακούσες, Μεσσήνη, Ακράγας, Λεοντίνοι, Κατάνη, Γέλα, Καμάρινα, Ιμέρα, Σελινούς και άλλες.

5) Ο Αισχύλος πολέμησε στη μάχη του Μαραθώνα.

6) Ο Λύσανδρος ήταν Λακεδαιμόνιος στρατηγός και ναύαρχος και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη νίκη της Σπάρτης κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

7) Ο Ξενοφών κατηγορήθηκε ως φιλολάκων.

8) Το βασίλειο των Σελευκιδών αρχικά εκτεινόταν σε μια τεράστια έκταση που περιλάμβανε την Ανατολία, την Περσία, τον Λεβάντε, τη Μεσοποταμία και τα εδάφη των σημερινών Κουβέιτ, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Τουρκμενιστάν, καθώς και κάποια μέρη της νοτιοδυτικής Ινδίας. Λίγο πριν τη ρωμαϊκή κατάκτηση είχε περιοριστεί στη Συρία.

9) Η Κλεοπάτρα ανήκε στη δυναστεία των Πτολεμαίων.

10) Γραικύλους ονόμαζαν περιφρονητικά οι Ρωμαίοι τους Έλληνες σκλάβους, ομήρους και μετανάστες που κατέκλυσαν τη Ρώμη την εποχή της Ρωμαιοκρατίας. Τους θεωρούσαν τεμπέληδες, φλύαρους και αγενείς που παρίσταναν ότι τα ήξεραν όλα. Το «Graeculus» είναι υποκοριστικό του «Graecus» και σημαίνει μικρός Έλληνας.

11) Ο Μ. Κωνσταντίνος καταγόταν από την Ιλλυρία.

12) Ο Ιουστινιανός χρησιμοποιούσε ως πρώτη γλώσσα τα λατινικά.

13) Ο Αττίλας έφτασε μέχρι τις Θερμοπύλες.

14) Την Εικονομαχία ξεκίνησε ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος.

15) Η Θεσσαλονίκη αλώθηκε από τους Σαρακηνούς Άραβες το 904 μΧ.

16) Την Κρήτη ανακατέλαβε ο Νικηφόρος Φωκάς.

17) Οι Νορμανδοί έκαναν τρεις επιδρομές στη βυζαντινή Ελλάδα:

1081- 85

1147- 49

1185- 86.

18) Τα ελληνικά κράτη που σχηματίστηκαν μετά της άλωση της Κωνσταντινούπολης κατά την 4^η Σταυροφορία ήταν τρία:

Η Αυτοκρατορία της Νίκαιας

Το Δεσποτάτο της Ηπείρου

Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.

19) Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων υπήρξε λόγιος.

20) Μερικές γνωστές βυζαντινές δυναστείες: των Ισαύρων, των Μακεδόνων, των Κομνηνών, των Αγγέλων, των Παλαιολόγων.

21) Το αρματολίκι ήταν η περιοχή, στην οποία οι αρματολοί (ένοπλοι χριστιανοί) ήταν υπεύθυνοι για την τήρηση της τάξης, όπως τους την είχαν αναθέσει οι οθωμανικές αρχές.

22) Επί Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν πολλά ελληνικά σχολεία.

23) Ο Ρήγας Φεραίος είχε μαρτυρικό θάνατο με στραγγαλισμό στις φυλακές του Βελιγραδίου στις 24 Ιουνίου 1798.

24) Στη ναυμαχία του Ναβαρίνου, 20 Οκτωβρίου 1827, οι εμπλεκόμενες πλευρές ήταν: α) Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία και β) Οθωμανική Αυτοκρατορία.

25) Ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 από τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη.

26) Οι τρεις παροιμιώδεις φράσεις του Χαρίλαου Τρικούπη είναι:

«Τις πταίει;»

«Δυστυχώς επτωχεύσαμεν»

«Ανθ’ ημών Γουλιμής».

27) Τα αποτελέσματα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 ήταν τα εξής:

Η Ελλάδα αναγκάστηκε να πληρώσει ένα μεγάλο ποσό για πολεμική αποζημίωση και να δώσει ένα μικρό κομμάτι της Θεσσαλίας στην Τουρκία. Για να πληρώσει το ποσό αυτό η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στην Επιτροπή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου όλες τις θεωρούμενες επαρκείς προσόδους για αποζημίωση. Για την εξόφληση του δημόσιου χρέους εκχωρήθηκαν στην ΕΔΟΕ τα μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, τσιγαρόχαρτου, ναξίας σμύριδος, ο φόρος κατανάλωσης καπνού, τα τέλη χαρτοσήμου και οι δασμοί του τελωνείου Πειραιώς. (Από τη Βικιπαίδεια).

28) Ευαγγελικά ή Ευαγγελιακά ονομάζονται τα αιματηρά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου του 1901 με αφορμή τη δημοσίευση των Ευαγγελίων στη δημοτική γλώσσα από την εφημερίδα «Ακρόπολις».