Η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

   Σκηνή από τον εκτοπισμό των Εβραίων στα Ιωάννινα, 25/3/44. Σχεδόν το σύνολο των Εβραίων της πόλης θα εξοντωθεί, μόλις οδηγηθεί στο Άουσβιτς.

Ότι ο αντισημιτισμός στην Ελλάδα ανθεί με ένα ποσοστό 69% των Ελλήνων να τρέφει εχθρικά συναισθήματα προς τους Εβραίους είναι γνωστό. (Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι 24%).

Γνωστό είναι επίσης ότι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης εξολοθρεύτηκαν επί της κατοχής των Ναζί.

Αυτά τα δύο στοιχεία σε συνδυασμό με κάποιες ελάχιστες συγκινητικές ιστορίες Ελλήνων που έσωσαν Εβραίους στα χρόνια της γερμανικής Κατοχής με έβαλαν σε υποψίες. Πώς φέρθηκαν οι Έλληνες στους Εβραίους της χώρας μας επί Κατοχής; Γιατί διαβάζω και ξαναδιαβάζω για τη Ζάκυνθο, όπου ο μητροπολίτης και ο πρόεδρος έσωσαν τους εκεί Εβραίους, αλλά δεν βλέπω τίποτε παρόμοιο πουθενά αλλού στην Ελλάδα;

Μια περίεργη σιωπή επικρατεί γύρω από αυτό το θέμα, πράγμα που με ανάγκασε να το ψάξω λίγο, αν και υποψιαζόμουν ότι δεν θα μάθαινα όμορφα πράγματα. Το σκεπτικό μου ήταν το εξής: αν ο αντισημιτισμός των Ελλήνων είναι τόσο μεγάλος και εφόσον οι Ναζί κατέχονταν από βαθύ μίσος για τους Εβραίους κι αν κάθε τρεις και λίγο διαβάζω για το πώς σώθηκαν οι Εβραίοι στη Ζάκυνθο - αλλά πουθενά αλλού – τότε κάτι άσχημο πρέπει να κρύβεται από πίσω.

"Η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε σχεδόν καθολική"λέει η Ρένα Μόλχο , ιστορικός, συγγραφέας, καθηγήτρια στο Πάντειο, διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου και βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών. «Από τους περίπου 80.000 Εβραίους που ζούσαν στην Ελλάδα το 1941, επέζησαν μόλις 5.000».  

Σύμφωνα με την κυρία Μόλχο, η μαζική εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων οφείλεται στο γεγονός ότι «μεγάλη μερίδα των Ελλήνων χριστιανών συνεργάστηκε με τους Γερμανούς απέναντι στους Εβραίους. Χωρίς τη βοήθεια του ντόπιου πληθυσμού, οι Γερμανοί δεν θα είχαν καταφέρει να αφανίσουν τόσους πολλούς Έλληνες Εβραίους.

Για να καταλάβουμε τις διαστάσεις του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα, αρκεί να αναφέρουμε ότι στο Βερολίνο, την πρωτεύουσα της ναζιστικής Γερμανίας, η απώλεια των Εβραίων έφτασε στο 92%. Στη Θεσσαλονίκη, το ποσοστό ήταν 96%.

Στη Ζάκυνθο δεν χάθηκε ούτε ένας Εβραίος, επειδή και ο μητροπολίτης και ο πρόεδρος του νησιού αρνήθηκαν να δώσουν τις λίστες με τα ονόματα των Εβραίων πολιτών. Αυτό δείχνει ότι οι Εβραίοι σώθηκαν εκεί, όπου οι υπόλοιποι Έλληνες τους στήριξαν, ενώ χάθηκαν εκεί, όπου ο ντόπιος πληθυσμός στράφηκε εναντίον τους.

Οι Γερμανοί ήθελαν τη συνεργασία των ντόπιων, επειδή με αυτόν τον τρόπο μπορούσαν να εξοντώσουν περισσότερους Εβραίους και οι Έλληνες χριστιανοί συνεργάστηκαν με τους Ναζί, καθώς απέβλεπαν σε υλικές απολαβές από τις εβραϊκές περιουσίες.

Στην Κατοχή, κατασχέθηκαν 10.000 διαμερίσματα Ελλήνων Εβραίων, τα οποία παραδόθηκαν σε Έλληνες μεσεγγυούχους.

Μετά το τέλος του πολέμου, μόνο 600 από αυτά τα σπίτια ζητήθηκαν από τους επιζήσαντες Εβραίους. Μόλις 300 υποθέσεις έφτασαν στα δικαστήρια και τελικά επιστράφηκαν 153 διαμερίσματα. Ακόμη, από τις 3.000 επιχειρήσεις Εβραίων, επιστράφηκαν μόλις οι 57 μετά την Απελευθέρωση».

Συνεχίζει η κυρία Μόλχο:

« Όσοι συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς, εποφθαλμιώντας τις εβραϊκές περιουσίες, δεν ήξεραν τι ακριβώς θα συμβεί στους Εβραίους. Πίστευαν ότι η εκτόπιση και τα καταναγκαστικά έργα ήταν το χειρότερο πράγμα που θα τους συμβεί. Όταν οι επιζώντες γύρισαν, οι Έλληνες χριστιανοί είχαν μάθει τι τους είχε συμβεί. Η σιωπή, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο, επιχείρησε να κρύψει τις ενοχές και την απομυθοποίηση της εικόνας του Έλληνα με τα υψηλά ιδεώδη, που συνεργάστηκε με τον κατακτητή και ξεπούλησε τις αξίες του για ένα διαμέρισμα».

Όπως το Ολοκαύτωμα, έτσι και η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων «δεν αποτελεί μία εβραϊκή υπόθεση, αλλά μια υπόθεση ολόκληρης της κοινωνίας, ακριβώς επειδή ακτινογραφεί την κοινωνία», λέει η κυρία Μόλχο. «Η στάση πολλών Ελλήνων χριστιανών δείχνει ότι δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για όσους Έλληνες βοήθησαν στη διάσωση Εβραίων συμπολιτών τους. Πρέπει να μιλάμε και για όσους μετατράπηκαν σε εγκληματίες, όταν εμφανίστηκε η ευκαιρία. Αν δεν το κάνουμε, νομιμοποιούμε παθητικά το έγκλημα και διαβρωνόμαστε ηθικά».

Σύμφωνα με τον καθηγητή πολιτικής επιστήμης του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Λευτέρη Σταυριανό, 12.000 Θεσσαλονικείς -που αντιπροσώπευαν περίπου το 1/3 των χριστιανικών οικογενειών της πόλης- εκμεταλλεύτηκαν την εξόντωση των Εβραίων και συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς, για να αποσπάσουν μέρος της περιουσίας τους.

Αυτά λοιπόν τα ευχάριστα έμαθα.

Όπως το περίμενα.

Φυσικά κάτι τέτοιο αποτελεί προσβολή για το έθνος μας, είναι ντροπή ακόμα και να το σκεφτούμε. Καλύτερα λοιπόν να το αποσιωπήσουμε.

Διότι εμείς… διότι το περήφανο ΟΧΙ στους κατακτητές… διότι το Έπος της Αλβανίας… η Αντίσταση… οι ήρωές μας που έπεσαν υπέρ πατρίδος… το «Άξιον Εστί»… η 28^η Οκτωβρίου… οι παρελάσεις…

Ναι, είναι σπουδαία όλα αυτά.

Από την άλλη παραδώσαμε στους Γερμανούς τους Έλληνες Εβραίους. Στα σκοτεινά, στα άφεγγα και στα βουβά τούς παραδώσαμε στους Ναζί.

Και μετά την απελευθέρωση μιλιά. Απόλυτη σιωπή. Όταν δεν μιλάς για κάτι, είναι σαν να μην έγινε.

Αλλά έγινε.

Έγινε δυστυχώς.

https://www.vice.com/gr/article/qvwyd5/o-3erizwmos-kai-to-telos-twn-ellhnwn-ebraiwn-apo-th-8essalonikh-sto-aoysbits