Ποιοι είναι αυτοί οι γείτονες που μας έχουν πάρει τα αφτιά
ότι είναι Μακεδόνες, απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων και του Μεγάλου Αλεξάνδρου;
Ας απαντήσουν σ’ αυτό οι ειδικοί, αν και εμείς, οι λιγότερο
ειδικοί, ξέρουμε ότι τούτοι εδώ οι «Μακεδόνες» ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην
περιοχή αρκετούς αιώνες μετά την αρχαιότητα και ως βοσκοί ιδέα δεν είχαν περί
του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της λαμπρής ιστορίας του.
Ας τους κάνουμε ωστόσο το χατίρι να δεχτούμε ότι ερχόμενοι
σε μια περιοχή που αποτελεί το βόρειο τμήμα της ευρύτερης Μακεδονίας (ο όρος με
τη γεωγραφική μόνο σημασία του) αναμίχθηκαν με γηγενείς που ήταν κατάλοιπα των
αρχαίων Μακεδόνων.
Ας τους κάνουμε επίσης το χατίρι να δεχτούμε ότι αυτά τα
κατάλοιπα των αρχαίων Μακεδόνων δεν ήταν ελληνικής καταγωγής, καθώς η Μακεδονία
ήταν μια μεγάλη περιοχή που περιελάμβανε πολλές βάρβαρες φυλές στη βόρεια
πλευρά της. Αν αναμίχθηκαν λοιπόν οι επήλυδες με τους βάρβαρους κατοίκους της
περιοχής, τότε, εντάξει. Κάτι ελάχιστο στο DNA τους μπορεί να το αποδεικνύει, αν
και το σλάβικο αίμα ήταν αυτό που κυριάρχησε μετά τις επιμειξίες τους με τους
ιθαγενείς.
Να τους κάνουμε ακόμα το χατίρι να δεχτούμε ότι ο Αλέξανδρος
που εκστράτευσε στη βόρεια Μακεδονία και υπέταξε αυτούς τους βάρβαρους
Μακεδόνες που δεν ήταν Έλληνες, τους στρατολόγησε στη συνέχεια και τους πήρε
μαζί του στην εκστρατεία του στην Ασία.
Έτσι στο στράτευμα που ξεκίνησε από τον ελληνικό χώρο για να
κατακτήσει την Ασία υπήρχαν και αυτοί οι μη Έλληνες Μακεδόνες μαζί με τους
Έλληνες Μακεδόνες και τους άλλους Έλληνες της νότιας Ελλάδας.
Και τι έγινε κατόπιν; Μα ασφαλώς έγινε το αναμενόμενο. Οι
βάρβαρες φυλές της βόρειας Μακεδονίας εξελληνίσθηκαν, καθώς ήρθαν σε άμεση επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό. Έγιναν δικοί μας.
Εκεί ψηλά βέβαια, στη βόρεια Μακεδονία, παρέμειναν οι
βάρβαροι ιθαγενείς που αργότερα τους κατέκτησαν οι Ρωμαίοι και πολύ αργότερα
τους κατέπνιξαν οι Σλάβοι που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στον χώρο.
Εμείς ωστόσο μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι Έλληνες που
εκσλαβίσθηκαν. Και γιατί όχι; Πώς εκτουρκίστηκαν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας;
Ας μην απορρίψουμε αυτό το ενδεχόμενο, ειδικά τώρα που οι γείτονες λένε ακριβώς
το ίδιο αλλά αντίστροφα. Τους επιστρέφουμε λοιπόν το επιχείρημα.
Σε μια τέτοια περίπτωση πρέπει να αγκαλιάσουμε τα μπερδεμένα
μας αδέλφια με στοργή και να τα καλέσουμε να ενσωματωθούν στην Ελλάδα που θα τα
δεχτεί με αγάπη και θα τα εξελληνίσει πάλι, μια και είχαν την ατυχία να
αποκοπούν από τον ελληνικό κορμό σε χρόνους χαλεπούς.
Όσο για τους αρχαίους Μακεδόνες της νότιας Μακεδονίας,
κανείς σοβαρός επιστήμονας δεν αμφισβητεί την ελληνικότητά τους.
Οι αρχαίοι Έλληνες Μακεδόνες ζούσαν για αιώνες στον τόπο
τους και ήταν λίγο αγριάνθρωποι. Με τους νότιους Έλληνες δεν είχαν πολλά πολλά.
Μιλούσαν τη μάλλον ακατέργαστη δωρική διάλεκτό τους, λάτρευαν τους ίδιους θεούς
με τους νότιους, έβοσκαν τα κοπάδια τους και κυνηγούσαν. Όταν ο βασιλιάς τους
τούς καλούσε σε πόλεμο, άρπαζαν τα όπλα τους και ακολουθούσαν. Η φιλοσοφία και
οι τέχνες δεν τους ενδιέφεραν. Οι αρχαίοι Έλληνες Μακεδόνες ήταν άνθρωποι του
πολέμου και της σκληρής αγροτικής ζωής.
Απομονωμένοι στις ορεινές περιοχές τους έτρεφαν κοπάδια
αλόγων, βοοειδών, προβάτων και αιγών και ζούσαν σε μικρές κοινότητες. Ενώ οι
νότιοι Έλληνες εξελίσσονταν, εκείνοι παρέμειναν στάσιμοι. Δεν γνώρισαν ποτέ τη
δημοκρατία. Τους κυβερνούσε ο βασιλιάς και μια δυναμική αριστοκρατία που
αντλούσε τον πλούτο της κυρίως από την εκμετάλλευση μεταλλείων χαλκού, σιδήρου
και χρυσού. Δεν διέφεραν πολύ από τους γείτονές τους Θεσσαλούς – και πάλι καλά
που δεν βρέθηκε κανείς να διεκδικήσει και τους Θεσσαλούς ως προγόνους του.
Λόγω της απομόνωσής τους, η δωρική τους διάλεκτος δεν
εξελίχθηκε, παρέμεινε σε αρχαιότερη μορφή, με αποτέλεσμα μερικές φορές να μην
τους καταλαβαίνουν οι νότιοι Έλληνες. Αυτό είναι συνηθισμένο σε γλωσσικές ομάδες που για ιστορικούς
λόγους απομακρύνονται από τον γλωσσικό κορμό. Και σήμερα τα αδέλφια μας οι
Κύπριοι μιλούν τα ελληνικά με ένα τρόπο που δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε. Αλλά
μιλούν την ελληνική γλώσσα.
Όταν οι Έλληνες Μακεδόνες ζήτησαν να πάρουν μέρος στους
Ολυμπιακούς αγώνες, οι νότιοι Έλληνες το δέχτηκαν αποδεικνύοντας έτσι ότι τους
αναγνώριζαν ως δικούς τους. Επομένως, ας μην ψαχνόμαστε. Οι Μακεδόνες της νότιας
Μακεδονίας ήταν Έλληνες. Τελεία και παύλα.
Ο απλός λαός μπορεί να ζούσε με πρωτόγονο τρόπο, οι
βασιλιάδες τους όμως ήθελαν να έχουν την αίγλη των νοτίων. Καλούσαν στα
ανάκτορά τους διάσημους καλλιτέχνες και λογίους, όπως τον Ιπποκράτη, τον
Αριστοτέλη, τον ζωγράφο Ζεύξι, τους ποιητές Χοιρίλο, Τιμόθεο, Μελανιππίδη, Αγάθωνα,
Ευριπίδη. Όλοι αυτοί οι λόγιοι και καλλιτέχνες δεν θα είχαν ασφαλώς καμιά διάθεση
να πάνε στους Οδόμαντες, στους Μύγδονες, στους Ηδωνούς, στους Βισάλτες και στα άλλα
βαρβαρικά φύλα που κατοικούσαν πάνω και πέρα από το Μακεδονικό βασίλειο.
Όταν οι Μακεδόνες με τον Φίλιππο, πατέρα του Μεγάλου
Αλεξάνδρου, στράφηκαν στη νότια Ελλάδα με σκοπό να την κατακτήσουν, αυτό
εννοείται δεν άρεσε καθόλου στους νότιους που είχαν μάθει να ζουν ελεύθεροι και
αυτόνομοι και να φαγώνονται μεταξύ τους με την ησυχία τους.
Εμείς που βλέπουμε τώρα τα πράγματα από απόσταση,
καταλαβαίνουμε ότι ο Φίλιππος και στη συνέχεια ο Αλέξανδρος ήταν ο από μηχανής
θεός που ένωσε τις ελληνικές πόλεις, οι οποίες μισούσαν η μία την άλλη,
συμμαχούσαν ευκαιριακά για να επιτεθούν σε μια άλλη ελληνική συμμαχία πόλεων,
μετά οι συμμαχίες διαλύονταν για να
σχηματιστούν νέες αντίπαλες συμμαχίες και οι τοπικοί πόλεμοι δεν έλεγαν να
σταματήσουν. Διχόνοια, εχθρότητα, μίσος, προδοσίες, πόλεμοι, μάχες, σκοτωμοί.
Χωρίς τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο η νότια Ελλάδα θα παρήκμαζε μια ώρα
αρχύτερα.
Όχι βέβαια πως οι Έλληνες της Μακεδονίας κινούνταν από
αγαθές προθέσεις. Απλώς ήθελαν να επεκτείνουν την κυριαρχία τους και το
πέτυχαν. Το αποτέλεσμα όμως που προέκυψε ήταν ένα θαύμα της Ιστορίας. Με τον
Μέγα Αλέξανδρο ο ελληνικός πολιτισμός απλώθηκε στα πέρατα της τότε Οικουμένης:
…Κι
απ' την θαυμάσια πανελλήνιαν
εκστρατεία
την
νικηφόρα,
την
περίλαμπρη,
την
περιλάλητη, την δοξασμένη
ως
άλλη
δεν
δοξάσθηκε
καμιά,
την
απαράμιλλη:
βγήκαμ'
εμείς·
ελληνικός
καινούριος
κόσμος,
μέγας.
Εμείς·
οι
Αλεξανδρείς,
οι
Αντιοχείς,
οι
Σελευκείς,
κι
οι
πολυάριθμοι
επίλοιποι
Έλληνες
Αιγύπτου
και
Συρίας,
κι
οι
εν
Μηδία,
κι
οι
εν
Περσίδι,
κι
όσοι
άλλοι.
Με
τες
εκτεταμένες
επικράτειες,
με
την
ποικίλη δράση των στοχαστικών προσαρμογών.
Και
την
Κοινήν
Ελληνική
Λαλιά
ως
μέσα
στην
Βακτριανή
την
πήγαμεν, ως τους Ινδούς…
Και συγχρόνως οι άξεστοι Έλληνες Μακεδόνες εγκατέλειψαν τις
αρχαϊκές τους συνήθειες και εξομοιώθηκαν πλήρως με τους νότιους αδελφούς τους. Κι
αυτό συνέβη μέσα σε μια γενιά. Ο Αλέξανδρος λάτρευε την Ιλιάδα και ο εταίρος
Πτολεμαίος λίγα χρόνια αργότερα ίδρυσε στην Αλεξάνδρεια τη μεγαλύτερη
βιβλιοθήκη της Αρχαιότητας.
Συνελόντι ειπείν, οι Μακεδόνες που κατοικούσαν στη νότια
Μακεδονία ήταν Έλληνες, ζούσαν σχετικά απομονωμένοι από τους νότιους Έλληνες
και γι’ αυτό δεν είχαν την ανάλογη εξέλιξη. Ήταν αγρότες και τραχείς πολεμιστές
και κατέκτησαν πολλές βάρβαρες φυλές στα βόρεια σύνορά τους. Κατόπιν στράφηκαν
στη νότια Ελλάδα που την κατέκτησαν κι αυτήν και στη συνέχεια απογειώθηκαν
στρατιωτικά και πολιτιστικά.
Ανάμεσα στους πολεμιστές τους θα υπήρχαν ασφαλώς και μη
Έλληνες Μακεδόνες από τις κατακτημένες βάρβαρες φυλές. Είναι βέβαιο ότι σύντομα
εξελληνίσθηκαν, εφόσον εξελληνίσθηκαν λαοί και λαοί κάτω από την κυριαρχία των
Ελλήνων Μακεδόνων.
Οι γείτονες που σήμερα καμαρώνουν ότι είναι Μακεδόνες, είναι
Σλάβοι που αναμείχθηκαν με τους ιθαγενείς μη Έλληνες Μακεδόνες. Εμείς ωστόσο
τους αγαπούμε. Τους θέλουμε μαζί μας. Εδώ έγιναν Έλληνες τόσα και τόσα φύλα που
κατέβηκαν στη χώρα μας μέσα στους αιώνες. Σε δυο, τρεις, πέντε γενιές θα γίνουν
κι αυτοί. Θα γίνουν Μακεδόνες Έλληνες.
Όλοι οι καλοί χωράνε σε τούτο τον τόπο.
Ο κατάδεσμος της Πέλλας
Ο κατάδεσμος της Πέλλας είναι μια κατάρα (αρά) ή μαγική
επωδός γραμμένη σε φύλλο μολύβδου και χρονολογείται στον 4ο ή 3ο αιώνα Π.Κ.Ε.
Βρέθηκε στην Πέλλα το 1986 και δημοσιεύτηκε στο Hellenic Dialectology Journal
το 1993.
Είναι ερωτική μαγική επωδός από μια γυναίκα, πιθανώς ονόματι
Δαγίνα, της οποίας ο εραστής Διονυσοφών επρόκειτο να νυμφευθεί την Θετίμα. Στην
Αττική διάλεκτο το όνομά της θα έπρεπε να είναι Θεοτίμη. Επικαλείται τον
"Μάκρωνα και τους δαίμονες" (παρκαττίθεμαι μάκρωνι και τοις δαίμοσι,
[Αττικ. παρακατατίθεμαι) να μεταστρέψουν τον Διονυσοφώντα να παντρευτεί εκείνην
αντί της Θετίμας, και ποτέ να μην παντρευτεί άλλη γυναίκα, εκτός αν η ίδια
ξετυλίξει τον κατάδεσμο.
Η γλώσσα αναγνωρίζεται ως Βορειοδυτική Ελληνική ή Δωρική
Ελληνική και το χαμηλό κοινωνικό status της γυναίκας, όπως φαίνεται από το
λεξιλόγιό της και την πίστη της στη μαγεία, υπονοεί ότι μια διακριτή μορφή της
Δωρικής ομιλείτο στην Πέλλα στην εποχή που γράφτηκε η πινακίδα.
Ο Τζέιμς Λ. Ο'Νιλ (James L. O'Neil του πανεπιστήμιου του
Σίδνεϊ) στην παρουσίαση της επιγραφής το 2005 στο Συνέδριο της Αυστραλασιατικής
Εταιρείας Κλασσικών Σπουδών, με τίτλο "Δωρικές Μορφές σε Μακεδονικές
Επιγραφές" γράφει:
"Ένας κατάδεσμος του 4ου Π.Κ.Ε. αι. από την Πέλλα
υποδεικνύει τύπους καθαρά δωρικούς, αλλά σε μια διαφορετική μορφή της Δωρικής
από όλες τις δυτικές διαλέκτους των περιοχών που συνόρευαν με τη Μακεδονία.
Άλλες τρεις, πολύ σύντομες, επιγραφές του 4ου αι. είναι αναμφίβολα δωρικές.
Δείχνουν ότι ομιλείτο στην Μακεδονία μια δωρική διάλεκτος, από τους δυτικούς
τύπους των ελληνικών ονομάτων που βρέθηκαν στη Μακεδονία. Ωστόσο,
μεταγενέστερες μακεδονικές επιγραφές είναι γραμμένες στην Κοινή, στην οποία
αποφεύγονται τόσο οι δωρικοί τύποι όσο και η μακεδονική προφορά των συμφώνων. Η
αυτόχθων μακεδονική διάλεκτος φαίνεται πως έγινε ακατάλληλη για γραπτά
κείμενα."
1. [ΘΕΤΙ]ΜΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΦΩΝΤΟΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΓΑΜΟΝ
ΚΑΤΑΓΡΑΦΩ ΚΑΙ ΤΑΝ ΑΛΛΑΝ ΠΑΣΑΝ ΓΥ
1.
Της [Θετί]μας και του Διονυσοφώντος την
τελετή και τον γάμο καταριέμαι, και των άλλων πασών γυ-
2. [ΝΑΙΚ]ΩΝ ΚΑΙ ΧΗΡΑΝ ΚΑΙ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΜΑΛΙΣΤΑ ΔΕ ΘΕΤΙΜΑΣ ΚΑΙ
ΠΑΡΚΑΤΤΙΘΕΜΑΙ ΜΑΚΡΩΝΙ ΚΑΙ
2.ναικ]ών, και χήρων
και παρθένων, περισσότερο δε της Θετίμας, και αναθέτω στον Μάκρωνα και
3. [ΤΟΙΣ] ΔΑΙΜΟΣΙ ΚΑΙ ΟΠΟΚΑ ΕΓΟ ΤΑΥΤΑ ΔΙΕΛΕΞΑΙΜΙ ΚΑΙ
ΑΝΑΓΝΟΙΗΝ ΠΑΛLΙΝ ΑΝΟΡΟΞΑΣΑ 3.
[στους] δαίμονες,
όποτε εγώ αυτά ξετυλίξω και διαβάσω πάλι, έχοντας ξεθάψει τα
4. [ΤΟΚΑ] ΓΑΜΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΦΩΝΤΑ ΠΡΟΤΕΡΟΝ ΔΕ ΜΗ ΜΗ ΓΑΡ ΛΑΒΟΙ
ΑΛΛΑΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΛΛ Η ΕΜΕ
4. [τότε] να
παντρευτούν τον Διονυσοφώντα και όχι πριν. Να μην λάβει άλλη γυναίκα παρά εμένα
5. [ΕΜΕ Δ]Ε ΣΥΝΚΑΤΑΓΗΡΑΣΑΙ ΔΙΟΝΥΣΟΦΩΝΤΙ ΚΑΙ ΜΗΔΕΜΙΑΝ ΑΛΛΑΝ
ΙΚΕΤΙΣ ΥΜΩΝ ΓΙΝΟ
5. Εγώ δε να γεράσω
μαζί με τον Διονυσοφώντα και μηδεμία άλλη. Ικέτις σας γίνο
6. [ΜΑΙ ΦΙΛ]ΑΝ ΟΙΚΤΙΡΕΤΕ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΦΙΛ[Ο]Ι ΔΑΓΙΝΑΓΑΡΙΜΕ ΦΙΛΩΝ
ΠΑΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΗΜΑ ΑΛΛΑ
6. [μαι, την φίλ]η σας
να οικτίρετε, φίλοι δαίμονες, την Δαγίνα (;), των φίλων της πάντων
εγκαταλελειμμένη, αλλά
7. [....]Α ΦΥΛΑΣΣΕΤΕ ΕΜΙΝ Ο[Π]ΩΣ ΜΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΑ[Υ]ΤΑ ΚΑΙ ΚΑΚΑ
ΚΑΚΩΣ ΘΕΤΙΜΑ ΑΠΟΛΗΤΑΙ
7. [...] φυλάξτε μου,
όπως μη γίνουν αυτά και με κακό τρόπο η κακή Θετίμα να χαθεί
8. [....]ΑΛ[-].ΥΝΜ .. ΕΣΠΛΗΝ ΕΜΟΣ ΕΜΕ ΔΕ [Ε]Υ[Δ]ΑΙΜΟΝΑ ΚΑΙ
ΜΑΚΑΡΙΑΝ ΓΕΝΕΣΤΑΙ
8. [...] και εγώ δε
ευδαίμων και μακάρια να γίνω
9. [-]ΤΟ[.].[-].[..]..Ε.Ε.Ω[?]Α.[.]Ε..ΜΕΓΕ [-]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου