25/11/10

Ο φόβος μπροστά στο νέο

Στην εφημερίδα «Ελευθερία», στο φύλλο της εικοστής Απριλίου του μακρινού έτους 1948, βρίσκεται δημοσιευμένο ένα άρθρο που δείχνει τη  μεγάλη ανησυχία των σκεπτόμενων ανθρώπων της εποχής για τον παραμερισμό του θεάτρου  από τη δυναμική επέλαση του κινηματογράφου.




Το θέατρο κινδυνεύει, αυτό είναι το συμπέρασμα του αρθρογράφου. Οι θεατρόφιλοι το έχουν εγκαταλείψει  και αυτό φαίνεται από την τεράστια διαφορά των εισιτηρίων που κόβονται στα αντίστοιχα ταμεία. Το Υπουργείο Παιδείας, στο οποίο ανήκει η Διεύθυνση Θεάτρου, καθώς και το Σωματείο των Ελλήνων Ηθοποιών, αδιαφορούν.

 Στη συνέχεια ο αρθρογράφος παραθέτει τις αιτίες που προκαλούν αυτό το φαινόμενο: Ο κινηματογράφος είναι πιο οικονομική λύση και πιο πρακτική, εφόσον δεν χρειάζεται να κλείσει κανείς θέση από πριν. Προσφέρει μεγαλύτερη φυγή στους θεατές  ταξιδεύοντάς τους σε εξωτικές χώρες,  όπου εκτυλίσσονται μυθιστορηματικές περιπέτειες ή  δείχνοντάς τους περιβάλλοντα χλιδής και πλούτου. Επίσης οι «σταρ» του κινηματογράφου ασκούν ισχυρή γοητεία στο κοινό.

 Ως εδώ καλά, συμφωνούμε κι εμείς – οι αναγνώστες του 2010.

Ακολουθούν κατόπιν μερικές σκέψεις και μερικά επιχειρήματα που σήμερα, σε απόσταση εξήντα και πλέον χρόνων από εκείνη την εποχή, μας προκαλούν εύλογο προβληματισμό.

Ισχυρίζεται λοιπόν ο αρθρογράφος  ότι η παρακολούθηση μιας ταινίας απαιτεί το μίνιμουμ της πνευματικής μας προσπάθειας, ότι το πνεύμα του θεατή βρίσκεται σε κατάσταση ημινάρκωσης και γι αυτό το λόγο ο κινηματογράφος είναι προσιτός σε πλατύτατες μάζες κοινού. Αυτή ακριβώς  η ανάγκη του κινηματογράφου, να θέλει δηλαδή να ευχαριστήσει τους πάντες, είναι και η αχίλλειος πτέρνα του και η αιτία της παρακμής του.

Οφείλω να πω ότι ακριβώς  τα ίδια επιχειρήματα με ακριβώς την ίδια φρασεολογία ακούω σήμερα από τους πολέμιους της τηλεόρασης.

 Η εποχή μας, συνεχίζει ο αρθρογράφος, χαρακτηρίζεται από ταχύτητα και επιδερμικότητα, αντικρίζει τα θέματά της φευγαλέα, αποφεύγει τις περίπλοκες διανοητικές διεισδύσεις. Το μάτι και όχι ο νους κυβερνά. Ο σημερινός άνθρωπος βρίσκει λοιπόν στον κινηματογράφο μια φενάκη τέχνης που ικανοποιεί τις ατροφικές αξιώσεις του για καλλιτεχνική συγκίνηση άκοπα και ανώδυνα.

 Και αυτά τα επιχειρήματα βεβαίως τα ακούω σήμερα για την κατατρεγμένη τηλεόραση.

 Προχωρούμε: Δεν είναι λίγη η ευθύνη του κινηματογράφου για την αύξηση της εγκληματικότητας.  

 Ώστε η αύξηση της εγκληματικότητας δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Και δεν οφείλεται στην ανύπαρκτη τότε τηλεόραση. Ενδιαφέρον!

Δεν είναι λίγη επίσης, συνεχίζει ο αρθρογράφος,  η ευθύνη του κινηματογράφου και για την απαισιοδοξία των σημερινών νέων, διότι οι νέοι αντιπαραθέτουν συνεχώς τη δική τους ασήμαντη καθημερινότητα με την πλαστή μαγεία των κινηματογραφικών ντεκόρ και την εύκολη, άκοπη χλιδή των κινηματογραφικών ηρώων.

 Αντικαταστήστε το επίθετο «κινηματογραφικός» με το επίθετο «τηλεοπτικός» και θα έχετε μια σημερινή καταγγελία για την τηλεόραση.

 Εξήντα δύο χρόνια αργότερα παρατηρούμε τα εξής:
 Πρώτον:
Το θέατρο ανθεί, δεν ξέρουμε ποια παράσταση να πρωτοδούμε.
 Δεύτερον:
Ο κινηματογράφος επίσης ανθεί και μας έχει δώσει   πολλές  ταινίες μεγάλης τέχνης.
 Τρίτον:
Και η τηλεόραση ανθεί και, όπως στον κινηματογράφο και στο θέατρο, αν κάποιος ξέρει να κάνει επιλογή, θα δει πολύ καλές εκπομπές, ενδιαφέρουσες συζητήσεις,  ωραία ντοκιμαντέρ και ταινίες τέχνης.
 Τέταρτον:
Όσο ευφυείς, οξυδερκείς και καλλιεργημένοι κι αν είμαστε, το οπτικό μας πεδίο περιορίζεται από το πλαίσιο της εποχής, στην οποία ζούμε.
 Πέμπτον:

Οι άνθρωποι έχουμε μια ενστικτώδη άρνηση προς το νέο, το οποίο αισθανόμαστε ότι κρύβει μια απροσδιόριστη απειλή. Την εποχή που εφευρέθηκε η τυπογραφία,  οι λόγιοι θρηνούσαν ότι πλέον τα γράμματα θα ξέπεφταν στα χέρια του απαίδευτου όχλου και ότι είχε έρθει το τέλος της μόρφωσης. 

Στη δική μας εποχή άλλοι λόγιοι θρηνούν ότι το διαδίκτυο θα  καταστρέψει την κοινωνικότητά μας.  Σύμφωνα όμως με τα πορίσματα μιας σχετικής έρευνας που διάβασα πρόσφατα στη γερμανική Bild  (δυστυχώς δεν θυμάμαι σε ποιο φύλλο), το διαδίκτυο αναπτύσσει την κοινωνικότητα, διότι οι χρήστες επικοινωνούν εύκολα και γρήγορα με πολύ κόσμο, χωρίς αυτό να μειώνει καθόλου τις προσωπικές επαφές τους με τον κύκλο των γνωρίμων και των φίλων τους.


Δεν υπάρχουν σχόλια: