5/10/21

Αθηναΐς- Ευδοκία, η πρώτη Ελληνίδα αυτοκράτειρα του Βυζαντίου (421-460 μΧ)

 



 


 

Η πρώτη από τις τρεις Ελληνίδες που ανέβηκαν στον θρόνο του Βυζαντίου ήταν η Αθηναΐς, κόρη του φιλόσοφου Λεόντιου από την Αθήνα. Πολύ όμορφη και πολύ μορφωμένη αναγκάστηκε να έρθει στην Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει δικαιοσύνη από το παλάτι, καθώς τα αδέρφια της μετά τον θάνατο του πατέρα τους την είχαν αποκλείσει από την οικογενειακή περιουσία. Η αδελφή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β΄, η Αυγούστα Πουλχερία,  γοητεύτηκε από την προσωπικότητά της και τη γνώρισε στον αδελφό της που κι εκείνος επίσης γοητεύτηκε από την ομορφιά και την παιδεία της. Η Αθηναΐς κατηχήθηκε και βαπτίστηκε χριστιανή με το όνομα Ευδοκία και στη συνέχεια παντρεύτηκε τον αυτοκράτορα.


Οι  Αθηναίοι ακόμη τότε διατηρούσαν οι περισσότεροι τον ειδωλολατρικό τρόπο ζωής, πράγμα που εξόργιζε τον αυτοκράτορα και την Πουλχερία. Χάρη στην επιρροή όμως της Αθηναΐδας, στις ελληνικές καταβολές της και στην ελληνική παιδεία της ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο της Βασιλεύουσας, το Πανδιδακτήριον, στο οποίο δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στις ελληνικές σπουδές και μικρότερη στις λατινικές.

 

Ο Θεοδόσιος Β΄ όμως είχε αδύνατο χαρακτήρα και σύντομα ανάμεσα στις δύο ισχυρές γυναίκες γεννήθηκε ο ανταγωνισμός. Η Αθηναΐς-Ευδοκία φάνηκε να υπερισχύει στην αρχή, αργότερα όμως η Πουλχερία επανήλθε στο προσκήνιο δυναμικά. Παράλληλα ο πανίσχυρος ευνούχος Χρυσάφιος επηρέαζε κι εκείνος σύμφωνα με τα δικά του συμφέροντα τον αυτοκράτορα.

 

Η αυτοκράτειρα κατηγορήθηκε ότι είχε εραστή τον Παυλίνο, ανώτατο αξιωματούχο του παλατιού και προσωπικό φίλο του αυτοκρατορικού ζεύγους. Η κατηγορία δεν επαληθεύθηκε ποτέ, αλλά ο μεν Παυλίνος καταδικάστηκε σε θάνατο, η δε αυτοκράτειρα ζήτησε και πήρε την έγκριση του Θεοδόσιου να αποσυρθεί στην Ιερουσαλήμ. 


Εκεί έζησε ακόμα δεκαοχτώ χρόνια μέχρι τον θάνατό της και δεν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη ούτε μετά τον θάνατο του Θεοδοσίου ούτε και αργότερα μετά τον θάνατο της Πουλχερίας. Στα χρόνια της αυτοεξορίας της ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα ανεγείροντας  εκκλησίες, μοναστήρια και κοινωφελή ιδρύματα. Παράλληλα έγραφε ποιήματα, μια τελευταία ανάμνηση της κλασικής παιδείας που είχε λάβει στην Αθήνα.


Μετά τον θάνατό της η Εκκλησία την ανακήρυξε Αγία. Η μνήμη της τιμάται στις 13 Αυγούστου.


 Στη φωτογραφία: Έγχρωμη πέτρα σε μάρμαρο που απεικονίζει την Αγία Ευδοκία, 10ος -11ος αιώνας, πριν στη Μονή του Λιβός, σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης.



Δεν υπάρχουν σχόλια: