Όπως και πολλά ζώα το είδος μας έχει κανονιστεί από τη φύση να ζει σε ομάδες ή αλλιώς σε αγέλες. Αυτή είναι η φυσική μας κλίση, η οποία αργότερα εξελίχθηκε σε κοινωνικότητα. Η κοινωνικότητα αυτή όμως επηρεάζεται μέχρι σήμερα σε μεγάλο βαθμό από το αρχέγονο ένστικτο της αγέλης που μας προκαλεί συναισθήματα καχυποψίας και εχθρότητας προς όσους δεν ανήκουν στην ομάδα μας και μας εμποδίζει να τους δεχτούμε ανεπιφύλαχτα στις μικρές κοινωνίες μας.
Στην αγέλη τα μέλη αναγνωρίζονται μεταξύ τους και αλληλοϋποστηρίζονται, αλλά παράλληλα αρνούνται κάθε επαφή με τις άλλες αγέλες και δεν δέχονται στους κόλπους τους κάποιον ξένο, κάποιον δηλαδή που ανήκει σε μια ξένη αγέλη.
Μελετώντας Ιστορία παρατηρούμε ότι το ίδιο συμβαίνει και στις οργανωμένες κοινωνίες . Η ομάδα γίνεται κάποια στιγμή φυλή, μετά γίνεται οικισμός, μετά μικρό κράτος, μετά μεγαλύτερο, αλλά οι άνθρωποι με δυσκολία περνούν από το ένα στάδιο στο άλλο και πάντως αυτό το κάνουν, όταν βλέπουν ότι εκείνοι που εισέρχονται στη διευρυμένη ομάδα έχουν κοινά χαρακτηριστικά με αυτούς.
Ένα καλό παράδειγμα μάς δίνει η αρχαία ελληνική ιστορία.
Οι ελληνικές φυλές που κατέρχονται στην περιοχή που αργότερα θα ονομαστεί Ελλάδα, μολονότι έχουν πολλά κοινά μεταξύ τους, προτιμούν να μένουν χωρισμένες και ιδρύουν μικρά κράτη με δική τους αυτόνομη πολιτική οργάνωση.
Στη νότια Ελλάδα των κλασικών χρόνων έχουμε τις γνωστές πόλεις-κράτη, όπου οι πολίτες αισθάνονται αλληλέγγυοι μεταξύ τους, αλλά έχουν εχθρικές διαθέσεις προς τις άλλες πόλεις-κράτη, ασχέτως ότι αναγνωρίζουν όλοι την κοινή καταγωγή τους. Ολόκληρος ο ελληνικός κόσμος εκείνης της εποχής έχει αυτή την ισχυρή τοπική αίσθηση, την αίσθηση της ομάδας, με αποτέλεσμα την ύπαρξη των πολυάριθμων μικρών ελληνικών κρατών, τα οποία δεν διστάζουν να επιτίθενται το ένα στο άλλο προκειμένου να αυξήσουν το ζωτικό τους χώρο και την επιρροή τους.
Στην Αθήνα, στα χρόνια της ακμής της, αλλά και αργότερα, έρχονταν να εγκατασταθούν Έλληνες από όλο τον ελληνικό κόσμο, επειδή εκεί μπορούσαν να ζήσουν καλύτερα. Οι Αθηναίοι, αν και αναγνώριζαν την ελληνικότητά αυτών των μεταναστών, τους ονόμαζαν μέτοικους, τους υποχρέωναν να πληρώνουν ειδικό φόρο, το μετοίκειον, δεν τους επέτρεπαν να έχουν ακίνητη περιουσία και φυσικά δεν τους πολιτογραφούσαν Αθηναίους. Ήθελαν να διατηρήσουν την ομάδα τους καθαρή, γι αυτό δεν έπρεπε να συγχέονται και να αναμιγνύονται με τους μη Αθηναίους.
Όταν ο Φίλιππος και κατόπιν ο Αλέξανδρος έδειξαν τις προθέσεις τους, να ενώσουν δηλαδή τη νότια Ελλάδα με τη Μακεδονία –υπό το σκήπτρο τους φυσικά – αυτό δεν έγινε χωρίς αντιδράσεις. Οι Μακεδόνες ήταν για τους νότιους Έλληνες οι συγγενείς που είχαν μείνει πίσω πολιτιστικά και η ξαφνική πολεμική υπεροχή τους καθώς και οι κατακτητικές τους διαθέσεις αναστάτωσαν τους υπόλοιπους Έλληνες που είχαν μάθει να ζουν μέσα στις μικρές τους ομάδες, τις πόλεις-κράτη. Η συνένωση λοιπόν των Ελλήνων σε μια μεγαλύτερη εθνική ομάδα έγινε με δυσκολία και χρειάστηκε να περάσουν αρκετές γενιές, μέχρι να το πάρουν απόφαση και να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα.
Μετά τις κατακτήσεις του Αλέξανδρου και την εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού στην ανατολή εμφανίστηκε ένας νέος τύπος Έλληνα που δεν ήταν φυλετικά συγγενής με τους υπόλοιπους Έλληνες, αλλά είχε δεχτεί την ελληνική παιδεία, μιλούσε και έγραφε ελληνικά, χωρίς ωστόσο να έχει ξεχάσει την εθνική καταγωγή του. Μιλάμε για το πλήθος των εξελληνισμένων «βαρβάρων» που οι Έλληνες τους δέχτηκαν στους κόλπους τους, μια και είχαν ξεπεράσει πλέον τις τοπικιστικές τους τάσεις – αν και αυτές δεν χάθηκαν ποτέ εντελώς.
Οι ελληνιστικές κοινωνίες έχουν έντονη την ελληνική σφραγίδα στον πολιτισμό τους και παράλληλα εισάγουν σ’ αυτόν τον πολιτισμό στοιχεία της τοπικής κουλτούρας. Πρόκειται πλέον για μια τεράστια πολυεθνική κοινωνία, στην οποία συμμετέχουν εκτός των Ελλήνων, πολλές άλλες εθνότητες από την ανατολή, όπως Εβραίοι, Σύροι, Αιγύπτιοι, λαοί της ενδότερης Μικράς Ασίας και άλλοι.
Όταν οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την ανατολή, βρήκαν ένα κόσμο κατά ένα μεγάλο μέρος ομογενοποιημένο. Τώρα η κοινωνία των πολιτών (καλύτερα των υπηκόων) διευρύνεται ακόμα περισσότερο και μέσα στην απέραντη ρωμαϊκή αυτοκρατορία η ομογενοποίηση των λαών συνεχίζεται περιλαμβάνοντας και άλλους βάρβαρους λαούς από τη δύση, οι οποίοι εκρωμαϊζονται μάλλον παρά εξελληνίζονται. Οι κατακτημένοι λαοί εκτός από τις τοπικές τους γλώσσες μιλούν λατινικά ή ελληνικά, καμιά φορά και τις δύο γλώσσες, και αισθάνονται ότι ανήκουν σε ένα κόσμο που έχει κοινά πολιτιστικά στοιχεία.
Ασφαλώς ανάμεσα σ’ αυτούς υπάρχουν μικρές ή μεγαλύτερες εθνικές ομάδες που αρνούνται να ενταχθούν στον κοινό ελληνορωμαϊκό πολιτισμό ( οι εξεγέρσεις των Εβραίων είναι ένα καλό παράδειγμα) ή ζουν τόσο απομονωμένες στις ορεινές περιοχές τους που αγνοούν τι γίνεται στις μεγάλες μητροπόλεις της αυτοκρατορίας.
Αυτές οι περιπτώσεις όμως αποτελούν εξαίρεση.
Η περίφημη pax romana βοήθησε πολύ στην αφομοίωση των λαών. Ο κόσμος μπορεί τώρα χωρίς φόβο να κυκλοφορεί σε όλη τη ρωμαϊκή επικράτεια ανταλλάσσοντας υλικά αγαθά και μαζί με αυτά ανταλλάσσοντας και πολιτιστικά αγαθά, θρησκευτικές, καλλιτεχνικές και φιλοσοφικές ιδέες. Αργότερα επί Καρακάλλα όλοι οι κάτοικοι της αυτοκρατορίας αποχτούν το δικαίωμα του ρωμαίου πολίτη και αυτή η πλήρης εξίσωση ολοκληρώνει την πολυεθνική κοινωνία, μέσα στην οποία ζουν τώρα Ρωμαίοι κάθε φυλής, ξανθοί , καστανοί, μελαχρινοί και μαύροι. Κάθε εθνότητα φέρνει σ’ αυτόν τον πολιτισμό στοιχεία της δικής της κουλτούρας, τα οποία οι υπόλοιποι τα δέχονται αβίαστα και τα ενσωματώνουν στη δική τους. Είναι σε γενικές γραμμές μια ανεκτική κοινωνία, όπου η φυλετική ή εθνική καταγωγή δεν προκαλεί διακρίσεις και ξενοφοβικά φαινόμενα.
Φυσικά για να επιτευχθεί αυτό, χρειάστηκε να περάσουν μερικοί αιώνες και επίσης ήταν απαραίτητο να υπάρχει ένας βασικός πολιτισμικός κορμός, πάνω στον οποίο μπολιάστηκαν κατόπιν οι επί μέρους κουλτούρες.
Οι άνθρωποι επομένως μπορούμε να ξεπεράσουμε τα αγελαία μας ένστικτα και να νιώσουμε φιλικά προς άτομα ξένα προς την ομάδα μας, αλλά για να γίνει αυτό απαιτείται χρόνος , μέσα στον οποίο θα συντελεστούν αργά εκείνες οι διαδικασίες που θα αμβλύνουν την ενστικτώδη ανησυχία μας προς τον «ξένο» και την κουλτούρα που φέρνει μαζί του.
Δυστυχώς στη δική μας εποχή που πάλι οι λαοί αρχίζουν να αναμιγνύονται όχι με στρατιωτικές κατακτήσεις αλλά με άλλες διεργασίες, ο χρόνος που έχουμε για να πετύχουμε την αναγκαία ομογενοποίηση είναι ελάχιστος.
Οι εθνικές κοινωνίες κατακλύστηκαν από «ξένους» μέσα σε μικρό διάστημα χρόνου και οι πολίτες βρέθηκαν ψυχολογικά απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουν αυτή τη ραγδαία αλλαγή στην καθημερινότητά τους. Τα αγελαία ανακλαστικά ενεργοποιήθηκαν αμέσως και η ξενοφοβία εμφανίστηκε ακόμα και σε λαούς παραδοσιακά ανεκτικούς και ανοιχτούς προς τους άλλους λαούς.
Αν τα επόμενα χρόνια το ρεύμα αυτό της μετανάστευσης συνεχιστεί με τους ίδιους γοργούς ρυθμούς, είναι βέβαιο ότι τα ξενοφοβικά φαινόμενα θα πολλαπλασιαστούν, ενώ παράλληλα ο χρόνος που θα τρέχει, θα είναι εις βάρος της ξενοφοβίας και υπέρ της ομογενοποίησης, καθώς ο κόσμος θα εξοικειώνεται σιγά-σιγά με τη νέα πραγματικότητα.
Αυτό όμως θα γίνει με επιτυχία, αν διατηρηθεί σταθερό το πολιτισμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο έρχονται να ζήσουν οι νέοι μας συγκάτοικοι. Έτσι θα έχουν μια αίσθηση ασφάλειας όσοι ανησυχούν ότι κινδυνεύει η εθνική τους ταυτότητα και παράλληλα θα ενθαρρυνθούν (ή θα υποχρεωθούν) οι καινούργιοι μας συμπολίτες να ενταχθούν στον πολιτισμό μας και στις αξίες του. Με τη σειρά μας εμείς πιο ήσυχοι πλέον, θα μπορέσουμε να πάρουμε από τη δική τους κουλτούρα πολλά στοιχεία που θα είναι ασφαλώς άξια λόγου.
Δημοσιεύτηκε στο Fractal:
Δημοσιεύτηκε στο Fractal:
11 σχόλια:
Μου άρεσε η ανάλυσή σου αν και πιστεύω πως θα έπρεπε να αναφερθείς ιστορικά και στο γεγονός ότι, όταν δυο διαφορετικοί λαοί έρχονται σε επαφή υπερισχύει πάντα η τάση επιρροής του ισχυρότερου. Για παράδειγμα, στην Ρωμαϊκή κατάκτηση, ενώ οι έλληνες υποδουλώθηκαν στους ρωμαίους, οι έλληνες κυριάρχησαν πολιτιστικά. Τότε με την κατάλυση της πόλης κράτους, που στην ουσία είχε αρχίσει από τους ελληνιστικούς χρόνους σιγά σιγά, ο έλληνας βαθιά αλλοτριωμένος έχασε την ταυτότητά του. Έτσι έχασε τις αξίες και τις αρετές του και σχετικά ανώδυνα, οι περισσότεροι, ενέδωσαν και στη νέα θρησκεία.
Σήμερα με την παγκοσμιοποίηση, έχουμε λίγες ελπίδες να επιβιώσουμε σαν έθνος. Τα πάντα έχουν αλλοτριωθεί!
Στο σημείο αυτό επικεντρώνομαι εγώ και με φοβίζει αφάνταστα.
Δεν υπάρχουν άμυνες!
Ευχαριστώ για την προσοχή και εύγε για το άρθρο σου!
Άθεε, ευχαριστώ για το σχόλιό σου. Καλή η παρατήρησή σου σχετικά με το ότι ο ανώτερος πολιτισμός επιβαλλεται στον κατώτερο. Απέφυγα να το αναφέρω, γιατί θα έπαιρνε σε μάκρος το άρθρο, ίσως όμως έπρεπε να το κάνω. Όντως οι αξίες στον ελληνορωμαϊκό κόσμο προϊόντος του χρόνου ξέπεφταν σιγά σιγά, είναι ένα ωραίο θέμα που ίσως το αναπτύξω σε άλλο άρθρο.
Τέλος, αν με την παγκοσμιοποίηση δεν τα καταφέρουμε να επιβιώσουμε: αν συμβεί αυτό, πιστεύω ότι θα ισχύσει για όλους. Αν πρόκειται να χαθούν τα έθνη, θα χαθούν όλα μαζί ή τουλάχιστον τα περισσότερα. Αλλά κι αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα.
Άθεε, θα ήθελα να συμπληρώσω στην παρατήρησή σου σχετικά με την εξάπλωση του χριστιανισμού στον ελλαδικό χώρο, ότι αυτό έγινε πολύ δύσκολα και με πολλή πίεση. Τον 7ο αι. μ.Χ. και ακόμη και αργότερα οι κάτοικοι εδώ επέμεναν στην παλιά τους θρησκεία, πράγμα που προκαλούσε την περιφρόνηση όσων κυβερνούσαν την αυτοκρατορία. Είναι γνωστό ότι ονόμαζαν αποδοκιμαστικά Έλληνες αυτούς που παρέμεναν προσκολλημένοι στην εθνική θρησκεία.
Ακριβώς, Καίτη, πολύ δύσκολα έγινε, και όχι τον 7ο αιώνα, αλλά τον 10ο γι’ αυτό στο «ανώδυνα» πρόσθεσα το «σχετικά» και επειδή πάλι δεν με ικανοποιούσε, μετά πρόσθεσα και το «περισσότεροι», γιατί οι περισσότεροι τον δέχτηκαν αφού από τις αρχές του 5ου αιώνα, σύμφωνα με τα διατάγματα του Ιουστινιανού, οι Έλληνες, έχαναν τις περιουσίες τους και τα πολιτικά τους δικαιώματα.
Ακριβώς το θέμα αυτό διαπραγματεύομαι στο «ΧΑΛΚΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ»!
Χαίρομαι για την παρατήρηση που μου έκανες!
Άθεε, σωστά, ως το δέκατο αιώνα υπήρχαν ομάδες στον ελλαδικό χώρο που αρνούνταν να προσχωρήσουν στο χριστιανισμό. Η περιοχή είχε μάλιστα εγκαταλειφθεί στην τύχη της, η προσοχή των αυτοκρατόρων ήταν στραμμένη σε άλλα σημεία της αυτοκρατορίας.
Πάντως, Καίτη, ένα μικρό και χαριτωμένο Ασιατόπουλο της γειτονιάς μου εδώ πέρα βλέποντας ξαφνικά μπροστά του το γιο μου, που είναι (φυσιολογικά για τα ευρωπαϊκά ανδρικά δεδομένα ) "τριχωτό όν", πετάχτηκε στον αέρα ουρλιάζοντας από το φόβο του και κρύφτηκε πίσω από τη μαμά του!
(Πεθάναμε βέβαια στα γέλια κι η μαμά του κι εμείς με την αθώα, συνηθισμένη κι αυθόρμητη για την Ασία παιδική αυτή αντίδραση, αλλά κάπως έτσι ξεκινάνε όλα...)
AKG, έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα. Ο ξένος για να γίνει οικείος, χρειάζεται το χρόνο του.
Παλιά οι μαμάδες φοβέριζαν τα παιδιά τους, όταν ήταν άταχτα, ότι θα τα πάρει ο αράπης.
Καίτη μου το άρθρο σου είναι πολυδιάστατο. Θα επικεντρωθώ προσωπικά μόνο στην ξενοφοβία , που πιστεύω ότι όλοι μας έχουμε , αλλά μας εκδηλώνεται διαφορετικά.
Τα τελευταία 20 χρόνια έχει αυξηθεί στην χώρα μας η προσελευση αλλοδαπών ,οι οποίοι στο σύνολό τους είναι οικονομικοί μετανάστες και προέρχονται από χώρες με διαφορετική κουλτούρα και συνήθως ήθη και έθιμα τελείως ξένα προς τα δικά μας.Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών εισέρχεται λαθραία στην χώρα μας και για να μπορέσει να επιβιώσει χωρίς νόμιμη άδεια διαμονής στην καλύτερη περίπτωση γίνεται θύμα εκμεταλλευσης των επιτηδείων αφεντικών αλλά και όσων βρίσκουν σ αυτούς το φτηνό μεροκάματο χωρίς ικα , στην χειρότερη περίπτωση επιδίδονται στην παρανομία είτε γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να επιβιώσουν είτε γιατί χρωστούν σ αυτούς που πλήρωσαν για να εμποδιστεί η απέλαση τους. Ολοι αυτοί ,είναι περαστικοι από την χώρα μας και είναι φυσικό να τρέφουν πολύ αρνητικά αισθήματα για μας .Δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να ενσωματωθούν μαζί μας και ζούν σε γκέτο . Αυτή η κατηγορία των αλλοδαπών νομίζω ότι μας φοβίζει κατά βάθος όλους και μας φοβίζει όχι γιατί είναι διαφορετικό το χρώμα του δέρματος και το σχήμα των ματιών τους , αλλά γιατί τους έχουμε συνδέσει με την φοβερή αύξηση της εγκληματικότητας που υπάρχει στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αλλά και το αρνητισμό (μίσος καμμιά φορά) που τρέφουν προς εμάς. Φυσικά δεν φταινε μόνο αυτοί , αλλά είναι μιά κατασταση που κατα την γνώμη ,όσο δυσκολεύει η οικονομική κατασταση τόσο χειρότερη θα γίνεται.
Θα πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια , να νομιμοποιηθούν ,να τακτοποιηθούν οικονομικά και μετά ίσως μπορέσουμε να πάρουμε στοιχεία του πολιτισμού τους και να δεχτουν και αυτοί στοιχεία του δικού μας και κυρίως να μη τους φοβόμαστε και να μη μας φοβούνται.
( αναφέρομαι αποκλειστικά στους παράνομους οικονομικούς μετανάστες που το μέγεθός τους ειναι τεράστιο και αυξάνεται κάθε μέρα και περισσότερο ).
Καίτη
Πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση.Σε ότι αφορά αυτό που συμβαίνει σήμερα συμφωνώ με τη Νανά.Δυστηχώς ως κράτος αποτύχαμε να χαράξουμε τέτοια μεταναστευτική πολιτική που να ταιριάζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία.
Νανά, δεν διαφωνώ. Όσοι μπαίνουν λαθραία σε μια χώρα, μπορεί να είναι οτιδήποτε: από απλώς δυστυχείς μέχρι κακοποιοί. Οι άνθρωποι που ζουν στο σκοτάδι, είναι πηγή ανησυχίας για τους άλλους.
Ευσταθία, αυτό ήταν ένα πολύ σοβαρό λάθος της ελληνικής Πολιτείας. Δεν έδωσε καμιά σημασία σ' αυτό το θέμα.
Δημοσίευση σχολίου