Διαδικτυακή εξαΰλωση.

Όταν ακόμα οι άνθρωποι επικοινωνούσαν δια αλληλογραφίας,  υπήρχε μια μόδα να ανταλλάσσουν  επιστολές κάποιοι που ήταν εντελώς άγνωστοι μεταξύ τους και να μιλούν για τη ζωή και την καθημερινότητά τους σαν καλοί φίλοι.

Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ασφαλώς ότι πριν μερικές δεκαετίες  στα λαϊκά περιοδικά υπήρχε στήλη ειδική γι αυτό το θέμα, όπου κάποιοι ζητούσαν να αλληλογραφήσουν με κάποιους άλλους και μάλιστα διευκρίνιζαν πώς περίπου θα ήθελαν να είναι αυτοί οι άλλοι, σε ποιο φύλο να ανήκουν, τι ηλικία πάνω κάτω να έχουν και από ποια περιοχή να προέρχονται. Πολλά ήταν τα φανταράκια που έψαχναν μια τέτοιου είδους φιλία εξ αποστάσεως αλλά και πολλοί ξενιτεμένοι συμπατριώτες μας. Καμιά φορά αυτού του είδους η αλληλογραφία διεξαγόταν ανάμεσα σε άτομα αλλόγλωσσα και αλλόφυλα, ο ένας μπορεί να έμενε εδώ στην Ελλάδα και ο άλλος στη Βραζιλία. Απ’ όσο ξέρω  η τάση ήταν να αναπτύσσονται και έρωτες μεταξύ των άγνωστων επιστολογράφων μετά την ανταλλαγή φωτογραφιών, επιλεγμένων εννοείται με πολλή προσοχή ή και προερχόμενων από αλλοτινές εποχές, τότε που  ήταν νεότεροι και ωραιότεροι. Άγνωστη είναι η κατάληξη αυτών των φιλικών ή ερωτικών σχέσεων δια αλληλογραφίας, καθώς τα ΜΜΕ της εποχής ήταν ακόμα καχεκτικά (κρατικό ραδιόφωνο πολύ σοβαροφανές, εφημερίδες και περιοδικά με συγκρατημένη διάθεση κανιβαλισμού) και δεν ασχολούνταν με τέτοιες περιθωριακές ιστορίες.

 Η μόδα εκείνη πέρασε, αλλά η τάση των ανθρώπων να επικοινωνούν με αγνώστους δεν πέρασε, απλώς μεταλλάχθηκε και βρήκε πεδίο ανάπτυξης λαμπρό στο διαδίκτυο. Άγνωστοι επικοινωνούν με αγνώστους από κάθε γωνιά της γης προς όλες τις γωνιές της γης. Το κάνουν με πολύ πάθος και με πολύ κέφι και ανταλλάσσουν μεταξύ τους ό,τι μπορεί να γίνει αντικείμενο ανταλλαγής μέσω διαδικτύου.

 Για τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε τέτοιες διαδικτυακές σχέσεις, έχει  ήδη γίνει πολύς λόγος. Λιγότερο έχει συζητηθεί η θετική πλευρά του πράγματος και ακόμη λιγότερο ίσως η φιλοσοφική.

 Αν βάλουμε στην άκρη τους υπαρκτούς κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο και ασχοληθούμε με την επικοινωνία καλών προθέσεων μεταξύ αγνώστων, θα παρατηρήσουμε ότι κάθε στιγμή του εικοσιτετραώρου ανταλλάσσονται εκατομμύρια σκέψεις μεταξύ των χρηστών παντού στον κόσμο, σκέψεις που ξεκινούν από το απλό επίπεδο του τι κάνουμε τώρα (ταχτοποιώ το σπίτι, γύρισα από το σούπερ μάρκετ, περιμένω μια επίσκεψη) μέχρι το επίπεδο αφηρημένων πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών, ιστορικών  και φιλοσοφικών  αναλύσεων. Όλες αυτές οι σκέψεις, οι γνώσεις και οι πληροφορίες διακινούνται με τη μορφή ηλεκτρονικών μηνυμάτων, άρθρων και σχολίων σε ηλεκτρονικά έντυπα κάθε μορφής ( site, forum, blog).

 Έχει κανείς την αίσθηση, αν το καλοσκεφτεί, ότι όλη η ανθρωπότητα συρρέει σιγά-σιγά στο διαδίκτυο αποβάλλοντας τη σωματική της υπόσταση και κρατώντας μόνο εκείνο το στοιχείο που διεκδικεί ως αποκλειστικά δικό της γνώρισμα: το πνεύμα. Οι χρήστες δεν γνωρίζονται μεταξύ τους στην πραγματικότητα των τριών διαστάσεων  (και μάλλον δεν πρόκειται ποτέ να συναντηθούν εκεί), άρα αγνοούν τη σωματική- φυσική κατάσταση των συνομιλητών τους. Γνωρίζουν μόνο ένα όνομα που μπορεί να μην είναι και αληθινό ή ένα ψευδώνυμο. Καμιά φορά γνωρίζουν μόνο ένα σχέδιο που αντιπροσωπεύει το συνομιλητή τους.

Ο συνομιλητής τους μπορεί λοιπόν να είναι πολλά πράγματα που δεν θα διαπιστώσουν ποτέ με τα ίδια τους τα μάτια. Έτσι παραμερίζεται ένας σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας που είναι η φυσική παρουσία. Το ξέρουμε αυτό εκ πείρας: άνθρωποι με απωθητική εμφάνιση δεν είναι εύκολο να αποχτήσουν φίλους. Η σωματική διάπλαση, η αρτιμέλεια, η ηλικία, η έκφραση του προσώπου, το είδος της ενδυμασίας, η ποιότητα της φωνής, η γλώσσα του σώματος, ακόμα και η μυρωδιά του επηρεάζουν τις αισθήσεις μας και μας κάνουν φιλικούς προς κάποιους ή αδιάφορους και καμιά φορά εχθρικούς προς κάποιους άλλους. Όλα αυτά δεν πρόκειται ποτέ να υποπέσουν στις αισθήσεις μας, όταν σερφάρουμε στο διαδίκτυο. Κανένα στοιχείο της σωματικής μας παρουσίας δεν μπορεί να διαπεράσει τα όρια του φυσικού  κόσμου και να διεισδύσει στον κυβερνοχώρο. Στον κυβερνοχώρο οι χρήστες είναι μόνο σκέψη, δηλαδή μόνο πνεύμα. 

Αν κάποιοι ιδεαλιστές φιλόσοφοι του παρελθόντος ζούσαν σήμερα και έβλεπαν αυτό που τεκταίνεται στο διαδίκτυο, θα το ερμήνευαν ως  το θρίαμβο του πνεύματος επί της ύλης, ως την καλύτερη απόδειξη των ιδεαλιστικών τους οραμάτων – τα οποία οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι πραγματοποιούνται μέσω της πολύ υλικής, της πολύ γήινης τεχνολογίας. Το αποτέλεσμα ωστόσο δεν αλλάζει. Ο άνθρωπος κατόρθωσε να απεκδυθεί της υλικής του υπόστασης, έγινε σκέψη που κυκλοφορεί ταχύτατα μέσα στον κυβερνοχώρο παρακάμπτοντας τα φυσικά εμπόδια του χώρου και του χρόνου, έγινε πνεύμα που συνομιλεί με άλλα πνεύματα και συνεχώς συγκλίνει προς αυτό που μόνο οι συγγραφείς της επιστημονικής φαντασίας τόλμησαν να πουν χωρίς το φόβο της γελοιοποίησης: προς μια παγκόσμια, ενοποιημένη, πανανθρώπινη σκέψη.

 Ο κυβερνοχώρος είναι μια νέα διάσταση της πραγματικότητας , άγνωστη μέχρι πριν λίγα χρόνια, και με τέτοια δυναμική που φαίνεται να παραμερίζει πολύ σύντομα τις τρεις διαστάσεις, μέσα στις οποίες κινήθηκε το ανθρώπινο πνεύμα από την αρχή της ύπαρξής του. Δείχνει επίσης να έχει μια μορφή αφθαρσίας, εφόσον ό,τι παράγεται εντός του, έχει τη δυνατότητα να παραμείνει εκεί για πάντα. Οι υλικοί άνθρωποι μπορεί να έρχονται και να παρέρχονται, όμως το διαδικτυακό τους αποτύπωμα, η διαδικτυακή τους υπόσταση κερδίζει ένα είδος αθανασίας. Το βιβλίο είχε πετύχει εν μέρει τον ίδιο στόχο, όμως λίγοι ήταν οι ευνοημένοι, εκείνοι που θα παρέμεναν για πάντα ζωντανοί μέσα από τα γραπτά τους έργα.  Τώρα ο κυβερνοχώρος δίνει αυτή τη δυνατότητα  σε όλους τους ανθρώπους. Έτσι σήμερα, παράλληλα με τον κόσμο που γνωρίζουμε, το φυσικό, των τριών διαστάσεων, ο οποίος συνεχίζει να εξελίσσεται  και να παράγει γεγονότα,  πάλλει γεμάτος δυναμισμό και ένας άλλος μη υλικός κόσμος  που επικοινωνεί, ανταλλάσσει ιδέες, γνώμες, σκέψεις, απόψεις, τσακώνεται, διαφωνεί, συμφωνεί και παράγει κι αυτός γεγονότα, τα οποία πολλές φορές περνούν τα σύνορα και  υλοποιούνται στον κόσμο των τριών διαστάσεων.

 Ποια θα είναι η εξέλιξη αυτής της νέας δυνατότητας που ανακάλυψε ο άνθρωπος;

 Πολλά λέγονται για τον εθισμό που μπορεί κανείς να αποχτήσει, την εξάρτηση από το διαδίκτυο. Οι χρήστες καταναλώνουν όλο και περισσότερες ώρες μπροστά στον υπολογιστή τους και ίσως αυτός ο χρόνος να είναι εις βάρος της κλασικής επικοινωνίας που έχουμε συνηθίσει οι άνθρωποι.

 Αν η τάση του ανθρώπου είναι αυτή, αν θέλει δηλαδή να επικοινωνεί με όλον τον κόσμο, χωρίς παράλληλα να  σηκώνεται από την καρέκλα του, τότε είναι φανερό προς τα πού πηγαίνουν τα πράγματα. Κάποια στιγμή στο μέλλον όλοι οι άνθρωποι πλην των πρωτόγονων θα είναι συνδεδεμένοι διαδικτυακά και η σκέψη τους θα διασχίζει αστραπιαία τις ηπείρους  και θα διαμορφώνει καταστάσεις και  ιστορία.

 Δεν μπορούμε φυσικά να φανταστούμε τίποτε πιο πέρα από αυτό, μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε που βρίσκονται στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Όπως ότι  ίσως κάποτε, στο μακρινό μέλλον, θα εγκαταλειφθεί ο φυσικός κόσμος στην πανίδα του και στη χλωρίδα του  και ο άνθρωπος θα κλειστεί στο σπίτι του και θα επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του διαδικτυακά. (Ο Ασίμωφ είχε γράψει κάτι παρόμοιο εδώ και πολλά χρόνια). Αν στον πυρήνα του πολιτισμού που παράγει ο άνθρωπος υπάρχει ως «τέλος»  (ως τελικός σκοπός) η απαλλαγή του από τα σωματικά δεσμά και η απελευθέρωση του πνεύματός του από την ύλη, τότε το διαδίκτυο είναι η πιο επιτυχημένη μέχρι στιγμής υλική  εφεύρεση που προσφέρεται να μας εξαϋλώσει. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι ωραιότεροι και οι σημαντικότεροι μύθοι της ανθρωπότητας τόσο στη θρησκεία όσο και στη λογοτεχνία δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Το άρθρο έχει δημοσιευθεί στους Διαλόγους της Ελευθεροτυπίας.
http://dialogoi.enet.gr/post/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%B1%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CE%BE%CE%B1%CE%B0%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7