15/7/11

"Όταν η Ελλάδα κλαίει, η Σικελία δακρύζει"

Κάποτε ακούστηκε από επίσημα χείλη ότι οι Έλληνες είμαστε έθνος ανάδελφον και όλη η Ελλάδα κάγχασε, έγιναν σχόλια ειρωνικά και σαρκαστικά και γελάσαμε όλοι πολύ.
Δεν ξέρω γιατί βρήκαμε αυτή τη φράση τόσο αστεία, υποπτεύομαι όμως ότι αυτό συνέβη, επειδή την είπε κάποιος, του οποίου το κύρος αμφισβητούσαμε, άσχετα ότι αυτός ο άνθρωπος πέρασε στην Ιστορία στέλνοντας στο δικαστήριο όσους έκρινε υπεύθυνους για μια πολιτική δολοφονία.
Αλλά η πικρή αλήθεια είναι αυτή: είμαστε πράγματι έθνος ανάδελφον, ένα έθνος που δεν έχει συγγενείς στον παγκόσμιο φυλετικό χάρτη. Ίσως γι αυτό νιώθουμε κάθε φορά ευγνωμοσύνη, αν κάποιος ξένος δείξει τη συμπάθειά του σε μας και τον χαρακτηρίζουμε αμέσως φιλέλληνα. Ίσως επίσης γι αυτό νιώθουμε να απειλούμαστε από όλες τις μεριές και πλέκουμε σενάρια παγκόσμιας συνωμοσίας εις βάρος μας. Ένα έθνος ανάδελφο δεν έχει να περιμένει από πουθενά υποστήριξη. Είναι ένα έθνος μόνο.

Η μοναξιά μας ως έθνους επιτείνεται και από την Ιστορία μας και από τη γεωγραφική μας θέση. Από τη μια μεριά είναι η Ανατολή, από την άλλη η Δύση. Από την Ανατολή πήραμε πολλά στοιχεία, τα εντάξαμε στον πολιτισμό που δημιουργήσαμε και τα παραδώσαμε στη Δύση. Ανατολή όμως δεν γίναμε. Πάντα μας έθελγε αυτός ο χώρος, οι μουσικές του και οι ιστορίες του, όμως μας απωθούσε η καθημερινότητά του και η νοοτροπία του. Ούτε και Δύση γίναμε. Κι αυτός ο χώρος μάς φάνταζε επίφοβος –το τραύμα από τις Σταυροφορίες και την άλωση της Πόλης από τους Φράγκους ήταν πολύ βαθύ, δεν μπορέσαμε να το ξεπεράσουμε. Η επίσημη Εκκλησία μας φρόντισε να διατηρήσει αυτή την αντιπάθεια μιλώντας μας για τους αιρετικούς καθολικούς της Δύσης.
Κάποια συμπάθεια νιώσαμε κάποτε για την ομόδοξη Ρωσία - άλλο έθνος αυτό που στέκεται μεταξύ ανατολής και δύσης – αλλά γρήγορα καταλάβαμε ότι οι Ρώσοι ενδιαφέρονταν περισσότερο για τους αδελφούς τους σλάβους που ζούσαν στα βόρεια σύνορά μας. Αλλά οι ομόδοξοι γείτονές μας, Βούλγαροι, Σέρβοι και άλλοι, είχαν τη δική τους πολιτική που δεν συνέπλεε με τη δική μας, αντίθετα  υπέβλεπε τα ελληνικά εδάφη. Εξάλλου όλοι αυτοί ήταν σλάβοι, ανήκαν σε άλλη φυλετική οικογένεια.
Κάποια στιγμή, πολύ πρόσφατα, σε μια από τις γνωστές παρακρούσεις που περνούμε ως Έλληνες, νιώσαμε αδελφούς τους ομόδοξους Σέρβους, ένα ξένο λαό με τον οποίο δεν είχαμε τίποτα κοινό εκτός από την ορθόδοξη πίστη. Η κρίση αυτή πέρασε τελικά.
Οι Έλληνες είμαστε πράγματι μόνοι. Είμαστε έθνος ανάδελφον. Βρισκόμαστε πάντα στη μέση δύο κόσμων και δύο πολιτισμών κι αν αυτό κάποτε μάς έδινε ένα πλεονέκτημα, σήμερα δυσκολεύει τη ζωή μας, γιατί θέλουμε να αποχτήσουμε μια σύγχρονη ταυτότητα και δεν μπορούμε.
Η Ανατολή εξακολουθεί να μας μαγεύει, όμως αν πλησιάσουμε πολύ κοντά, καταλαβαίνουμε ότι δεν ανήκουμε σ’ αυτήν. Στρεφόμαστε στη Δύση, εδώ νιώθουμε πιο οικεία, όμως πάλι καταλαβαίνουμε ότι εντελώς δυτικοί δεν είμαστε. Συμπαθούμε τους άραβες, αλλά ζούμε σαν ευρωπαίοι.  Αντιπαθούμε τους αμερικανούς, αλλά ακούμε τα τραγούδια τους, βλέπουμε τις ταινίες τους και μιλάμε τη γλώσσα τους. Ταξιδεύουμε στην Ευρώπη, κάνουμε φίλους άγγλους, γάλλους, πορτογάλους, καμιά φορά τους παντρευόμαστε κιόλας, αλλά κάτι μας κρατά δέσμιους της ανατολής, οι αμανέδες και τα σκυλοτράγουδα μάς μεθούν, οδηγούμε σαν ανατολίτες και βλέπουμε τη γυναίκα με ανατολίτικο ενδιαφέρον.
Κλίνουμε λίγο αποδώ και λίγο αποκεί, δεν θέλουμε να είμαστε όμως με κανέναν, γιατί στο βάθος ξέρουμε ότι κανείς δεν είναι αδελφός, είμαστε μόνοι.
Γι αυτό και ήταν πολύ συγκινητικό αυτό που είπαν κάποιοι Σικελοί σε μια φίλη που ταξίδεψε πρόσφατα στη Σικελία: «Όταν η Ελλάδα κλαίει», της είπαν αναφερόμενοι στην κρίση που περνάμε, «η Σικελία δακρύζει».
Κάτι μέσα μας δονήθηκε τρυφερά, καθώς το ακούσαμε. Γιατί το μεγάλο αυτό νησί με την πολυτάραχη ιστορία φιλοξένησε τους Έλληνες από τα πανάρχαια χρόνια, έγινε πατρίδα πολλών Ελλήνων. Για αιώνες ήταν μια μικρή Ελλάδα, με ελληνική φωνή, ελληνικές πόλεις και ελληνικό πολιτισμό. Παντού όπου κι αν πας στη Σικελία σήμερα, θα δεις τα ίχνη των Ελλήνων στους αρχαίους ναούς, στις ερειπωμένες πολιτείες, στις βυζαντινές εκκλησίες, στα ονόματα των σημερινών πόλεων. Και οι Σικελοί το αναγνωρίζουν αυτό, όχι μόνο δεν προσπαθούν να το σβήσουν, αλλά το αναδεικνύουν με υπερηφάνεια. Η Ελλάδα φαντάζει στα μάτια τους ως μια πολύ μακρινή μητέρα.
Έτσι λοιπόν μπορεί οι Έλληνες να είμαστε ανάδελφοι στον παγκόσμιο χάρτη, όμως στη Σικελία ανακαλύψαμε κάποια χαμένα ξαδέρφια μας. Κάτι είναι κι αυτό. 

(Στη φωτογραφία: ψηφιδωτό από τον καθεδρικό ναό της Κεφαλούς, Σικελία).

13 σχόλια:

rogerios είπε...

Εξαιρετική ανάρτηση! Δεν λέω περισσότερα, άλλωστε όπως ξέρεις κι από το ιστολόγιό μου, η αρχαία και η μεσαιωνική Σικελία είναι ένα από τα μεγάλα πάθη μου.

Να θυμίσω μόνο τα εξαιρετικά βυζαντινά ψηφιδωτά δύο εκκλησιών της νορμανδικής Σικελίας (αμφότερες στο Παλέρμο): Μαρτοράνα (ή Παναγία του Αμμιράλη, δηλ. του Γεωργίου του Αντιοχέα, Εμίρη των Εμίρηδων στα χρόνια του Ρογήρου Β') και βασιλικό παρεκκλήσιο στα Ανάκτορα των Νορμανδών, μ' έναν επιβλητικότατο Παντοκράτορα.

Καίτη Βασιλάκου είπε...

Ρογήρε, είχα την τύχη να επισκεφθώ αυτές τις εκκλησίες και να δω με τα μάτια μου τα πλούσια και υπέροχα ψηφιδωτά τους. Πραγματική μαγεία!

OSTRIA είπε...

υπεροχο κειμενο Καιτη!!!!

Καίτη Βασιλάκου είπε...

Ευχαριστώ, OSTRIA.

seleukeia είπε...

Συμφωνώ έχοντας επισκευθεί πρόσφατα την Σικελία. Μοιάζει να σπέρνουμε ανά τον κόσμο νόθους σπόρους και μετά τους αναζητούμε και περιμένουμε να μας αναγνωρίσουν ως γονείς. Πρόταση:Εθνική ψυχανάλυση...

Καίτη Βασιλάκου είπε...

seleukeia, εθνική ψυχανάλυση χρειαζόμαστε οπωσδήποτε και για άλλους πολλούς λόγους επίσης.

Ανώνυμος είπε...

Eκεί στην Σικελία, όταν χάθηκαν οι Αθηναίοι στον απονενοημένη τους εκστρατεία, ελευθέρωναν οι Σικελοί Αθηναίους δορυάλωτους, αιχαλωτους δούλους, όταν τους τραγουδουσαν Ευριπίδη..
Τιτος

Καίτη Βασιλάκου είπε...

Καταπληκτικό, Τίτο, και πολύ συγκινητικό.

Ανώνυμος είπε...

Μα γιατί σας παραξενεύει το γεγονός ότι δεν προσπαθούν να σβήσουν το Ελληνικό παρελθόν του νησιού τους? Αφού οι ίδιοι κατάγονται από τους αρχαίους Έλληνες αποίκους από το 800πΧ. αλλά και από τους αυτόχθονες κατοίκους της Σικελίας, δηλαδή τους Σικελούς, Σικανούς και Έλυμους, που η προέλευσή τους δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί. Ήταν όμως στο νησί πολύ πριν τους Έλληνες. Οπότε οι σημερινοί Σικελοί δεν έκλεψαν τίποτα από κανέναν-όπως οι Τούρκοι στη Μικρά Ασία-ούτε έκαναν καμμία γενοκτονία. Ήταν ανέκαθεν εκεί και είναι ΟΙ ΙΔΙΟΙ απόγονοι και κληρονόμοι του τεράστιου πολιτισμού της Μεγάλης Ελλάδας. Το ότι δεν μιλούν πλέον Ελληνικά οφείλεται στο γεγονός ότι προσχώρησαν στον Καθολικισμό το Μεσαίωνα με τη Λατινόφωνη λειτουργία, και σιγά-σιγά δημιουργήθηκε η Σικελική διάλεκτος, με πολλές όμως Ελληνικές λέξεις. Σήμερα μιλούν επισήμως Ιταλικά αλλά καί τη διάλεκτο όταν βρίσκονται στο νησί. Μην βλέπουμε παντού και όπου υπήρξαν Αρχαίοι Έλληνες άποικοι τη Μικρά Ασία και τους Τούρκους. Στη Νότια Ιταλία οι Έλληνες δεν αφανίστηκαν. Είναι βέβαια ένα μέρος που Ελληνικό πια δεν μπορεί να θεωρηθεί, ούτε μας ανήκει όπως κατά καιρούς έχω διαβάσει από κάτι ανιστόρητους, είναι όμως βαθειά συγγενικό, κάτι που θα μπορούσαμε-με την καλή έννοια-να εκμεταλλευτούμε.

Ανώνυμος είπε...

Πώς όμως θα το εκμεταλλευτούμε με αυτούς που μας κυβερνούν, που και την Κύπρο έχουν ξεχάσει εντελώς, αλλά και την Ελλάδα την ίδια τώρα πια? Το να κάνουμε τα Αγγλικά επίσημη γλώσσα, δεν το έχουμε ακούσει μόνο μία φορά αλλά πολλές φορές, έτσι δεν είναι? Πάλι καλά που ακόμη τα παιδιά διδάσκονται τη γλώσσα μας στο σχολείο. Ακομη... φιλικά, Μαρία

Καίτη Βασιλάκου είπε...

Μαρία, συμφωνώ.

Ανώνυμος είπε...

Οσα διάβασα εδω τα έχω ζήσει προσωπικά και στην Νότιο Ιταλία.Περιοχή Ναπολης, Αππουλία,Καλαβρίας. Η γενικώτερη ατμοσφαιρα προσεγγίζει στα ελληνικά δεδομένα.Ο Λουιτζι Πιραντελο, ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας, γεννημένος στον Ακράγαντα δήλωνε ότι το ονομά του προέρχεται από το ελληνικό Πυράγγελος. Σε κάποια αλλη συνεντευξή του ερωτόμενος αν έχει πάει στην Ελλάδα ειπε ότι: δεν χρειάζεται να πάω και η Σικελία Ελλάδα είναι

Καίτη Βασιλάκου είπε...

Πράγματι, όταν βρέθηκα στη Σικελία, είχα την αίσθηση ότι κατά κάποιο τρόπο ήμουν σε ελληνικά εδάφη.