29/6/17

Barnevernet. Τα παιδιά ανήκουν στην κοινωνία, όχι στους γονείς.





Γιατί κάνουμε παιδιά;
Από μικρή έθετα στον εαυτό μου αυτή την ερώτηση, καθώς εγώ προσωπικά δεν είχα ποτέ επιθυμία να κάνω παιδιά.

Γιατί, παραδείγματος χάριν έκαναν παιδιά οι άνθρωποι της λίθινης εποχής; Εδώ η απάντηση είναι εύκολη: έκαναν παιδιά από ένστικτο όπως τα ζώα. Η ιδέα της αντισύλληψης, της προφύλαξης από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ήταν ακόμα ανύπαρκτη στο ανθρώπινο μυαλό.

Στους ιστορικούς χρόνους είχαν  κάποια στοιχειώδη γνώση αντισύλληψης και επίσης γνώριζαν πώς να απαλλαγούν από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη – με μεγάλο κίνδυνο ζωής για την εγκυμονούσα. Ο κόσμος όμως δεν τα έβλεπε όλα αυτά με καλό μάτι. Η γέννηση παιδιών ήταν κάτι αυτονόητο και επιβεβλημένο για το ζεύγος και για την ευρύτερη κοινωνία. Οι άτεκνοι ήταν κοινωνικά στιγματισμένοι.

Εδώ δηλαδή το ένστικτο ενδύθηκε τον μανδύα της νομιμότητας και της ομαλότητας. Εξάλλου μια κοινωνία με λίγα παιδιά κινδύνευε με αφανισμό, εφόσον η παιδική αλλά και η γενική θνησιμότητα ήταν τότε ακόμα πολύ μεγάλες. Πολλά παιδιά σήμαινε μέλλον και παράταση ζωής για την κοινωνία. Εξάλλου υπήρχε και ατομικό όφελος με την απόκτηση παιδιών. Προστίθενταν εργατικά χέρια και επίσης οι γονείς γερνώντας έβρισκαν περίθαλψη και φροντίδα από τα τέκνα τους.

Καθώς μάλιστα η ενστικτώδης ζωική αγάπη προς τα παιδιά μεταβλήθηκε μέσα στον πολιτισμό σε ισχυρό και ισόβιο δεσμό αγάπης μεταξύ γονέων και παιδιών, η απόκτηση απογόνων πήρε και τον ιδεολογικό μανδύα της.

Το να κάνεις παιδιά σήμαινε επίσης και κάτι ακόμα πολύ σπουδαίο: ότι με κάποιο τρόπο μπορείς να περάσεις στην αθανασία, εφόσον τα παιδιά είναι το αίμα σου, η συνέχειά σου, όταν εσύ θα έχεις αποχωρήσει από αυτό τον κόσμο. Αν μάλιστα είσαι άνδρας, ακόμα καλύτερα: τα παιδιά σου (τα αγόρια σου δηλαδή) θα συνεχίσουν το όνομά σου και με λίγη καλή τύχη θα διατηρηθεί αυτό για πολλά χρόνια, για πολλές γενιές, μπορεί και για πάντα (που λέει ο λόγος).

Αν τα παιδιά βγουν ικανά και προκομμένα, κάτι που οι γονείς ελπίζουν, τότε ο έπαινος αντανακλά σε όλη την οικογένεια και κυρίως στους γονείς. Το αντίθετο είναι θλίψη και όνειδος και αυτό δείχνει πόση σημασία έχει να κάνει κανείς καλά παιδιά.

Στο περιθώριο των ιστορικών κοινωνιών γεννιούνταν βέβαια πολλά ανεπιθύμητα παιδιά. Η μοίρα τους ήταν κακή, καθώς η μητέρα ή θα φρόντιζε να τα θανατώσει ή θα τα εγκατέλειπε σε συγκεκριμένα σημεία των πόλεων, όπου απέθεταν τα ανεπιθύμητα μωρά. Από τα σημεία αυτά περνούσαν μετά διάφοροι με διάφορα σχέδια στο μυαλό τους. Κάποιες άτεκνες γυναίκες μπορούσαν να τα πάρουν και να τα δηλώσουν ως δικά τους και κάποιοι δουλέμποροι θα τα έπαιρναν για να τα κάνουν σκλάβους. Αν δεν ενδιαφερόταν κανείς, τα μωρά αυτά ήταν καταδικασμένα να πεθάνουν.

Έτσι, η γενική εικόνα στις ιστορικές κοινωνίες είναι: πολλά παιδιά στην οικογένεια που είναι εγγύηση μέλλοντος για την κοινωνία, αθανασίας για τους γονείς, περίθαλψης στα δύσκολα γεράματα, καμάρι για την οικογένεια και εργατικά χέρια που θα φέρουν χρήμα στο σπίτι.

Αυτά όλα ισχύουν κυρίως για τους άνδρες. Για τις γυναίκες ισχύει περισσότερο το ένστικτο της μητρότητας. Οι γυναίκες θέλουν να γίνουν μητέρες, η ίδια η φύση τους το απαιτεί.

Στις σύγχρονες ανεπτυγμένες κοινωνίες η απόκτηση παιδιών έχει απαλλαγεί από αυτά τα ταμπού του παρελθόντος. Σήμερα οι άνθρωποι κάνουν παιδιά για δυο λόγους: α) επειδή το θέλουν β) επειδή έτσι κάνουν όλοι.

 Εξακολουθούν πάντως να πιστεύουν, όπως και οι πρόγονοι, ότι τα παιδιά είναι δικά τους, άρα αυτοί μόνο είναι υπεύθυνοι για την αγωγή που θα τους δώσουν και τις μεθόδους που θα ακολουθήσουν για να τα μεγαλώσουν.

Η σύγχρονη Πολιτεία ωστόσο έχει άλλη γνώμη. Διατηρεί για τον εαυτό της το δικαίωμα να επεμβαίνει στην οικογένεια, αν οι γονείς δεν μεταχειρίζονται σωστά το παιδί τους, να τους αφαιρεί την επιμέλεια και να αναλαμβάνει αυτή τον ρόλο του κηδεμόνα.



Σ’ αυτό συμφωνούμε όλοι. Δεν είναι δυστυχώς όλοι κατάλληλοι για να γίνουν γονείς. Και ενώ η Πολιτεία δεν απαγορεύει σε κανέναν να φέρει παιδιά στον κόσμο, έρχεται εκ των υστέρων να σώσει μερικά από τα χέρια βάναυσων γονέων, ψυχοπαθών, αδιάφορων, διαταραγμένων, καθυστερημένων, ανίκανων, ανώμαλων γονέων.

Στο παρελθόν κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο. Το παιδί ανήκε στους γονείς του (δηλαδή στον πατέρα), κανείς δεν είχε δικαίωμα να επέμβει στα εσωτερικά της οικογένειας ή να καταγγείλει τους γονείς για σκληρή συμπεριφορά απέναντι στα τέκνα τους. Το παιδί ήταν περιουσία των γονέων του, κτήμα τους στην κυριολεξία.

Σήμερα ο πολιτισμένος κόσμος έχει μια πιο εξελιγμένη άποψη στο θέμα αυτό: ναι μεν τα παιδιά ανήκουν στους γονείς τους, αλλά, αν οι γονείς είναι ακατάλληλοι, τότε η Πολιτεία πρέπει να πάρει τη θέση τους.

Σε κοινωνίες πιο προχωρημένες από τη δική μας, η άποψη του κόσμου είναι ακόμα πιο εξελιγμένη: τα παιδιά ανήκουν στην κοινωνία, όχι στους γονείς τους.

Μπορεί αυτό να μας ξενίζει και να μας ξινίζει, αλλά πρέπει να το παραδεχτούμε: δεν είναι ατομική περιουσία μας τα παιδιά μας, δεν τα γεννάμε για να νιώθουμε ωραία εμείς και για να νιώθουμε ολοκληρωμένοι και δεν είναι οι κούκλες μας για να παίζουμε μαζί τους.

Τα παιδιά που κάνουμε, τα μεγαλώνουμε για να τα παραδώσουμε στην κοινωνία, όταν εμείς θα αποσυρθούμε από την ενεργό δράση. Έχουμε τεράστια ευθύνη, γιατί, αν τα μεγαλώσουμε λάθος, θα παραδώσουμε στην κοινωνία πολίτες προβληματικούς, αντικοινωνικούς, επικίνδυνους ή άχρηστους.

Αν νομίζουμε ότι είμαστε κατώτεροι των ευθυνών που μας αναλογούν, καλύτερα να κάτσουμε στα αβγά μας και να περάσουμε τη ζωή μας ευχάριστα με παρέες και ταξίδια. Αν κάνουμε παιδιά, επειδή έτσι κάνουν όλοι, άσκεφτα και επιπόλαια δηλαδή, επειδή έτσι θα γεμίσει η ζωή μας και θα έχουμε κάτι να ασχολούμαστε τα επόμενα είκοσι χρόνια, τότε είμαστε ανεύθυνοι γονείς και μόνο από τύχη θα είμαστε καλοί γονείς.

Καλό είναι λοιπόν να περάσει και σε μας αυτή η αντίληψη, ότι τα παιδιά μας δεν είναι δικά μας, δεν έχουμε μαζί τους σχέσεις ιδιοκτησίας και ότι, όταν φέρνουμε έναν άνθρωπο στον κόσμο, είναι σαν να υπογράφουμε συμβόλαιο με την κοινωνία, ότι θα της παραδώσουμε σε κάποια χρόνια ένα υγιές και ικανό νέο μέλος της.

Η αυστηρότητα, με την οποία αντιμετωπίζει η Πολιτεία τους ανεύθυνους γονείς στις Σκανδιναβικές χώρες, μια αυστηρότητα που εμάς εδώ πέρα μας τρομάζει, στηρίζεται ακριβώς σε αυτή τη λογική.

Στη Νορβηγία η κρατική υπηρεσία Barnevernet προστατεύει τα παιδιά που ζουν σε δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον και, αν κρίνει ότι πρέπει να απομακρυνθούν από αυτό, το κάνει χωρίς δεύτερη κουβέντα.

Εκτός από τους ίδιους τους Νορβηγούς και κάποιες οικογένειες μεταναστών που ζουν στη χώρα και έχουν τη δική τους κουλτούρα περί ανατροφής των παιδιών, μια κουλτούρα που δεν συνάδει με την αντίστοιχη της Νορβηγίας, έχασαν την κηδεμονία των παιδιών τους.

Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις και η Barnevernet κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιεί αυταρχικές και μη δημοκρατικές μεθόδους απομακρύνοντας από τη βιολογική τους οικογένεια παιδιά που οι γονείς τους τα αγαπούσαν.

Κατά τη γνώμη μου η Barnevernet κάνει καλά τη δουλειά της. Προστατεύει τα παιδιά που ζουν στη Νορβηγία και τα οποία πρέπει να μεγαλώνουν σύμφωνα με τις αρχές και τις αξίες της νορβηγικής κουλτούρας. Όσοι μετανάστες δεν ακολουθούν αυτές τις αρχές, είναι επόμενο ότι θα υποστούν τις συνέπειες.

Χαστουκάκια, φοβέρες, τράβηγμα του αφτιού είναι αδιανόητα. Ας το έχουν υπόψη τους όσοι σκοπεύουν να μεταναστεύσουν εκεί.










Εδώ μια χαρακτηριστική περίπτωση που η Πολιτεία αναλαμβάνει έναν άχαρο ρόλο που δεν μπορούν οι γονείς να αναλάβουν. Οι γονείς αγαπούν το παιδί τους, αλλά αυτή η αγάπη είναι εις βάρος του παιδιού.

3 σχόλια:

Καίτη Βασιλάκου είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Άλφα είπε...

Υπάρχει και ένας άλλος προβληματισμός ...πως η πολιτεία μπορεί να ξέρει τι γίνεται πίσω από κλειστές πόρτες;
Και η οικογένεια μαζί βέβαια και με άλλους παράγοντες δεν είναι η κοιτίδα της οικογενειοκρατίας και συμφέροντολογικης λογικής που έχει οδηγήσει το κόσμο εδώ που είναι ;
Ίσως η λύση να ήταν τα παιδιά να παίρνουν περισσότερο χρόνο στο σχολείο και όχι στο σπίτι.
Στην τοπική κοινωνία και όχι στους συγγενείς.
Στη φύση και στην άθληση με φίλους και όχι στο δωμάτιο.

Καίτη Βασιλάκου είπε...

Συμφωνώ.