11/10/15

Το ισπανικό κείμενο (διήγημα)




Ένα βράδυ πριν λίγους μήνες, καθώς ήμουν μόνη στο σπίτι και δεν είχα τι να κάνω κι αφού είχα μελετήσει τα ισπανικά μου και μετά είχα πλήξει και πλήξει πάρα πολύ, πήρα το μολύβι κι έγραψα σε μια κόλλα χαρτί ένα μικρό κείμενο.

 Τίποτα δεν θα ήταν παράξενο σ’ αυτό, αν το κείμενο που είχε βγει στο χαρτί, ήταν γραμμένο στα ελληνικά. Όμως το κείμενο είχε γραφτεί στα ισπανικά και έμοιαζε με ποίημα.  Ήταν τριάντα ένας στίχοι ακριβώς και καθώς τους έγραφα, δεν σκεφτόμουν τίποτα. Όταν τέλειωσα, τους διάβασα με περιέργεια για να δω τι έλεγαν :



En un dίa cansado,                   Μια μέρα κουρασμένη
me perdí en el orbe,                     χάθηκα στον κόσμο,
como una tiniebla                      σαν ένα σκοτάδι
me giraba y me giraba               ολοένα στριφογύριζα
en vidas de hombres                  σε ζωές ανθρώπων
buscando la luz                        ψάχνοντας το φως
que podía salvarme.                 που μπορούσε να με σώσει.
En sueños caminé                    Σε όνειρα περπάτησα
y vί sombras de los                   και είδα σκιές αυτών
que vienen.                               που έρχονται.
Cielo y tierra unidos                Ουρανός και γη ενωμένα
me cercaban,                             με περικύκλωναν,
me encierraban,                       με περιέκλειαν,
me dieron el secreto                  μού είπαν το μυστικό
de los poetas.                          των ποιητών.
Soy una ánima                        Είμαι μια ψυχή
que vuelve, siempre vuelve,      που επιστρέφει,  
                                                πάντα επιστρέφει,
soy una ánima                        είμαι μια ψυχή
que ama                                  που αγαπά
y no puede olvidar.                 και δεν μπορεί να ξεχάσει.
Dios es mi guía                      Ο Θεός είναι ο οδηγός μου
y el camino es largo y             και η πορεία είναι μακρινή
polveroso.                               και σκονισμένη.
Pero sé:                                  Όμως ξέρω:
al fondo de todo                     στο βάθος όλων
está el amor.                           βρίσκεται η αγάπη.
El amor es el fine,                 Η αγάπη είναι το τέλος,
es la espera,                           είναι η ελπίδα,
es la última luz                     είναι το έσχατο φως
de la vida.                             της ζωής.
Tengo paciencia.                   Έχω υπομονή.


Έμεινα εμβρόντητη.
Πώς μπόρεσα να γράψω κάτι τέτοιο, αφού μάθαινα ισπανικά μόνο λίγους μήνες; Ακόμα καλά καλά δεν μπορούσα να πω «παρακαλώ, δώστε μου ένα ποτήρι νερό», πώς γινόταν να βγάλω από μέσα μου μέσα σε λίγα λεπτά ένα τέτοιο ποιητικό κομμάτι και μάλιστα στα ισπανικά;

Πιο πιθανό μου φάνηκε να είχε συμβεί εδώ μια επιφοίτηση. Κάποιος ή Κάτι μιλούσε δια χειρός μου. Δεν επρόκειτο βέβαια για άνθρωπο, με την καθημερινή τουλάχιστον σημασία της λέξης.  Ούτε ήταν κάτι θεϊκό, μια και ομολογούσε ότι ο Θεός ήταν ο οδηγός του.  Εξ άλλου το ίδιο αυτό ον όριζε τον εαυτό του ως «ψυχή». Επρόκειτο λοιπόν για μια ψυχή που πορευόταν σ’ ένα μακρύ και σκονισμένο (γιατί άραγε σκονισμένο;) δρόμο, που είχε ως βασικό συστατικό της την αγάπη και που αυτήν έψαχνε να συναντήσει στο βάθος κάθε ύπαρξης.

Η ποιητική φόρμα δυσκολεύει κάπως τις αναλύσεις, όταν μάλιστα ο ποιητής δεν είναι άνθρωπος. Αν είχα καταλάβει καλά πάντως, αυτή η ποιητική ψυχή ίσως κάποτε είχε υπάρξει με ανθρώπινη μορφή («μια μέρα κουρασμένη χάθηκα στον κόσμο»), εκτός αν εννοούσε ότι ήρθε στον κόσμο μας από λάθος, σαν να ξεστράτισε και να χάθηκε ανάμεσά μας.

Επίσης φαίνεται ότι κατά διαστήματα έμπαινε μέσα στις ανθρώπινες ζωές («ολοένα στριφογύριζα σε ζωές ανθρώπων») ζητώντας τη σωτηρία. Δεν διευκρινίζει ωστόσο πώς θα την έβρισκε.

 Είχε ικανότητες προφητικές («πορεύτηκα σε όνειρα και είδα σκιές αυτών που έρχονται»).

  Γι'  αυτήν ο ουρανός και η γη ήταν σαν ένα κουκούλι («ουρανός και γη ενωμένα με περιέκλειαν»), όπου μέσα τους κινήθηκε ή εξελίχθηκε κι έμαθε το μυστικό των ποιητών (ίσως εννοεί τη μυστική ρίζα της ζωής).

Αγαπά και δεν μπορεί να ξεχάσει την αγάπη.  Γιατί η αγάπη είναι η μυστική ουσία των πάντων, η ελπίδα και το τέλος (τέλος, σκοπός, έσχατο φως) κάθε ζωής, δηλαδή όλης της δημιουργίας. Αυτό το τέλος δεν έχει φτάσει ακόμη. Κάνει υπομονή, περιπλανιέται μέσα στις ανθρώπινες ζωές, περιμένει, ελπίζει.

Μετά από αυτή την πρόχειρη ανάλυση αναγκάστηκα να παραδεχτώ ότι κάποιο ευγενικό πνεύμα με είχε επισκεφθεί εκείνο το βράδυ και μου είχε αποκαλύψει τη διαχρονική του περιπλάνηση.

 Δεν ένιωσα καμιά ταραχή. Θυμήθηκα όλες τις σχετικές ιστορίες ανθρώπων που είχαν την τύχη να ζήσουν παρόμοιες αποκαλύψεις. Η αλυσίδα δεν είχε κοπεί. Εγώ ήμουν ένας ακόμα κρίκος.

Αμέσως βέβαια σκέφτηκα τον κίνδυνο που διέτρεχα. Είναι γνωστό ότι πολλοί τρελοί λένε τέτοια πράγματα.  Μιλάνε για οράματα, μιλάνε με το Θεό και κάποτε τους πιάνουν και τους κλείνουν στο φρενοκομείο. Αναρωτήθηκα πόσοι από αυτούς που δέθηκαν με τον ζουρλομανδύα και ναρκώθηκαν με βαριά ψυχοφάρμακα,  ήταν αληθινά τρελοί. Πώς μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τον τρελό από αυτόν που τον έχει αγγίξει το Αόρατο; Πώς θα έπειθα τον περίγυρό μου ότι δεν είχαν σαλέψει τα λογικά μου; Δεν είχα καμιά απόδειξη. Το ισπανικό κείμενο είχε γραφτεί ένα βράδυ που ήμουν μόνη στο σπίτι.

Όμως εγώ το ανακοίνωσα στους φίλους μου και, όπως το περίμενα, κανείς δεν με πίστεψε. Έκριναν πως είχαν να κάνουν με μια ακόμα ιδιορρυθμία μου και άφησαν ασχολίαστο το γεγονός. Μόνο η Σοφία υπήρξε επιθετική. Άκουσε προσεχτικά τον συλλογισμό μου και μετά μου είπε έξω από τα δόντια πως όλα όσα λέω είναι ανοησίες. Είχα επομένως αποτύχει να πείσω τους ανθρώπους. Άρα δεν έπρεπε να ξαναμιλήσω.

Έτσι έμεινα μόνη να συζητώ με τον εαυτό μου αυτό το αναπάντεχο συμβάν. Κάθε τόσο έβγαζα απ’ το συρτάρι το ισπανικό κείμενο και το μελετούσα. Αυτό το χαρτί με τους τριάντα ένα στίχους γραμμένους στα ισπανικά ήταν για μένα κάτι σαν ιερή γραφή.

Άλλοι, ο Ιωάννης της Πάτμου λόγου χάριν, υπήρξαν πιο ευνοημένοι: είχαν αποκαλύψει τις θελήσεις του Αοράτου σε εκτεταμένες περιγραφές. Εγώ έπρεπε δυστυχώς να περιοριστώ σ’ αυτούς μόνο τους τριάντα ένα στίχους. Αλλά δεν με πείραζε. ΄Οπωσδήποτε κι αυτό το λίγο ήταν τεράστιο σε σύγκριση με τα πλήθη των άφωνων ανθρώπων.

Φυσικά προσπάθησα πολλές φορές να δελεάσω το πνεύμα να μου αποκαλυφθεί ξανά. Καθόμουν με τις ώρες στο γραφείο μπροστά σε μια άγραφη κόλλα χαρτί παίζοντας το μολύβι στα δάχτυλά μου και περιμένοντας την επιφοίτηση. Δεν υπήρξα όμως τυχερή.
Το πνεύμα σώπαινε.
.
Αυτό που με μπέρδευε ήταν ότι το πνεύμα μού είχε αποκαλυφθεί στα ισπανικά, τα οποία μιλούσα ελάχιστα, ενώ τα ιταλικά και τα αγγλικά τα ήξερα άπταιστα. Αν και θα ήταν λογικότερο να γίνει η αποκάλυψη στα ελληνικά. Αλλά βέβαια η λογική σ’ αυτές τις περιπτώσεις παίζει τον τελευταίο ρόλο. Στο κάτω κάτω και οι Απόστολοι μίλησαν στην κοινή ελληνική, μ' όλο που ποτέ δεν την είχαν διδαχτεί.

Διαβάζω λοιπόν και ξαναδιαβάζω το ισπανικό κείμενο, παίρνω μια-μια τις λέξεις και προσπαθώ να διεισδύσω στο βαθύτερο νόημά τους. Γιατί παραδείγματος χάριν γράφηκε δια χειρός μου η λέξη «ánima» και όχι η λέξη «alma» προκειμένου περί ψυχής; Στο λεξικό βλέπω και τις δύο λέξεις : alma είναι η ψυχή, ánima είναι κάτι σαν αναζωογόνηση, κάτι σαν πνεύμα που αναζωογονεί.  Τίποτα δεν έχει γραφτεί τυχαία και επομένως η λέξη alma που σημαίνει ανθρώπινη ψυχή, ψυχή νεκρού ίσως, δεν έχει θέση εδώ.
      
Μια και το πνεύμα με έχει, προς το παρόν τουλάχιστον, εγκαταλείψει, περιορίζομαι να συζητώ με τον εαυτό μου αυτά τα επίμαχα θέματα.
 
Είναι για μένα μεγάλη υπόθεση που έχω τώρα κάπου ν’ ακουμπήσω. Το κείμενο το λέει καθαρά: πέρα από τις ανθρώπινες ζωές, πέρα από τον ουρανό και τη γη, πέρα από τον κόσμο των αισθήσεων, στη ρίζα της δημιουργίας υπάρχει Κάτι. Κι αυτό το Κάτι έχει σαν πρώτο του συστατικό την αγάπη. Ώστε η ασήμαντη ζωή μου, η φθαρτή, εφήμερη ζωή μου κρύβει μέσα της την πρώτη ουσία του κόσμου, την πιο πολύτιμη.

Αυτά κουβεντιάζω με τον εαυτό μου και, όπως λέει το κείμενο, «κάνω υπομονή».


-Δηλαδή τι υπομονή κάνεις; με ρώτησε προ ημερών η Σοφία που αποφάσισε να επέμβει δυναμικά στο ισπανικό κείμενο.

Μια και δεν είχα τι ακριβώς να της απαντήσω, πιάσαμε πάλι την ιστορία από την αρχή.

-           Τι έκανες εκείνο το βράδυ;
-           Διάβασα ισπανικά.
-           Τι άλλο έκανες;
-           Τίποτα.
-           Τι άλλο έκανες, κάτι άλλο θα έκανες.
-           Δεν έκανα τίποτα.
-           Πήρες το λεξικό και αντέγραφες λέξεις.
-           Όχι.
-           Βρήκες κάποιο ισπανικό κείμενο και το αντέγραψες.
-           Όχι.
-           Διάβασες κάποιο παρόμοιο κείμενο στα ισπανικά.
-           Διάβασα δύο διηγήματα του Μπόρχες.
-           Ποια διηγήματα;
-           Τις Γαλάζιες Τίγρεις και το Ρόδο του Παράκελσου.
-           Στα ελληνικά ή στα ισπανικά;
-           Και στις δύο γλώσσες. Από τη μια μεριά ήταν το πρωτότυπο και από την άλλη η μετάφραση.
-           Πώς ακριβώς το έκανες;
-           Διάβαζα το πρωτότυπο και μετά τη μετάφραση και μετά πάλι το πρωτότυπο, πρόταση-πρόταση.
-           Πόσες φορές διάβασες τα διηγήματα;
-           Πολλές φορές.
-           Καταλάβαινες τα ισπανικά;
-           Τα καταλάβαινα.
-           Και μετά τι έκανες;
-           Μετά μ’ έπιασε η πλήξη και είπα να γράψω κάτι για να περάσει η ώρα.
-           Κι έγραψες στο χαρτί τις ισπανικές λέξεις που μόλις είχες αποστηθίσει.
-           Ναι, κάπως έτσι.
-           Παραδείγματος χάριν;
-           Παραδείγματος χάριν «polveroso», που σημαίνει σκονισμένος.
-           Και γιατί έγραψες ánima και όχι alma;
-           Επειδή το ánima το ήξερα από τα ιταλικά, ενώ το alma δεν το είχα μάθει ακόμα.
-           Και βέβαια ξέρεις να κλίνεις και μερικά ρήματα.
-           Ναι.
-           Και η λέξη amor ;
-           Η λέξη amor σημαίνει αγάπη.
-           Τι είναι η αγάπη;
-           Αυτό που δεν έχουμε.
-           Κι αφού δεν το έχουμε;
-           Το γράφουμε για να το βλέπουμε.
-           Όλα εξηγούνται λοιπόν. Δεν υπάρχει κανένα πνεύμα, απλά σου αρέσουν τα παράδοξα. Σταμάτα να κοροϊδεύεις τον εαυτό σου και τους άλλους.

Η Σοφία έφυγε κι εγώ ξαναγύρισα στην πεζή πραγματικότητα. Εντάξει, η ασήμαντη ζωή μου δεν κρύβει μέσα της κανένα μεγαλείο.

Πήγα και κοιμήθηκα μέσα σε  παγερή αδιαφορία.



  ΚΟΙΜΑΤΑΙ.

Ο ΦΟΡΤΩΜΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΤΗΣ ΞΕΚΟΥΡΑΖΕΤΑΙ ΚΙ ΑΥΤΟΣ.

 ΤΑ ΑΛΛΕΠΑΛΛΗΛΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΑΛΕΥΟΥΝ ΝΩΘΡΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ ΤΗΣ.

ΔΕΝ ΜΕ ΝΙΩΘΟΥΝ.

ΜΠΟΡΩ ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΝΑ ΒΓΩ ΑΠΟ ΤΑ ΣΚΟΤΑΔΙΑ.

ΝΑ ΑΙΩΡΗΘΩ ΓΙΑ ΛΙΓΟ ΜΕΣΑ Σ’ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΑ ΣΤΗ ΦΘΟΡΑ.

ΝΑ ΑΠΛΩΘΩ ΓΥΡΩ ΤΗΣ, ΣΑΝ ΑΕΡΑΚΙ ΝΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΤΗΣ.

ΝΑ ΕΥΛΟΓΗΣΩ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΩΜΑ ΠΟΥ ΜΕ ΔΕΧΤΗΚΕ ΚΑΙ ΜΕ ΦΕΡΕΙ ΣΙΩΠΗΛΑ.

ΕΙΧΑ ΠΑΛΙ ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ.

Η ΡΙΖΑ ΠΟΥ ΜΕ ΕΤΡΕΦΕ ΕΙΧΕ ΚΟΠΕΙ ΚΙ ΕΨΑΧΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΜΟΥ ΣΩΜΑ, ΟΤΑΝ ΕΝΙΩΣΑ ΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ ΤΗΣ.

ΤΗΝ ΕΙΔΑ ΠΟΥ ΕΓΡΑΦΕ ΒΥΘΙΣΜΕΝΗ ΣΤΙΣ ΩΡΑΙΕΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ.

ΔΕΝ ΠΡΟΣΕΧΕ ΤΟΝ ΕΙΡΜΟ, ΚΑΘΩΣ ΤΙΣ ΑΡΑΔΙΑΖΕ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ, ΔΕΝ ΣΚΕΦΤΟΤΑΝ. ΕΠΑΙΖΕ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ.

 Ο ΝΟΥΣ ΤΗΣ ΤΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝΕ ΣΕ ΜΙΚΡΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΛΟΓΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ, ΕΒΡΙΣΚΕ ΤΟΥΣ ΣΩΣΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ, ΤΟΠΟΘΕΤΟΥΣΕ ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΛΕΙΑ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΕΠΡΕΠΕ, ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΣΕ ΣΩΣΤΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥΣ.

ΕΚΕΙΝΗ ΕΠΑΙΖΕ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΗΡΟΥ ΜΥΑΛΟΥ ΤΗΣ.

ΟΜΩΣ ΗΜΟΥΝ ΕΓΩ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑ ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΝΟΗΜΑ.

ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ ΜΕΣΑ Σ’ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΦΕΥΓΑΛΕΟΥ ΠΟΥ ΤΙΜΩΡΗΘΗΚΑ ΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΟΜΑΙ.

ΜΠΗΚΑ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ  ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΑΠΟΤΙΣΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΜΟΥ.
ΥΣΤΕΡΑ ΒΙΑΣΤΙΚΑ ΧΩΘΗΚΑ ΜΕΣΑ  ΤΗΣ ΚΑΙ ΚΡΥΦΤΗΚΑ ΣΤΑ ΣΚΟΤΑΔΙΑ.

ΔΕΝ ΤΗΣ ΞΑΝΑΜΙΛΗΣΑ ΠΟΤΕ ΠΙΑ.

 ΚΑΘΟΜΑΙ ΚΟΥΛΟΥΡΙΑΣΜΕΝΟ ΚΑΙ ΑΚΙΝΗΤΟ ΚΑΙ ΤΡΕΦΟΜΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΖΑ ΤΗΣ.

ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΩ, ΑΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΟ ΞΕΡΕΙ. ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ.

 ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΧΩ ΚΙ ΕΓΩ.

ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΤΕ Η ΦΘΑΡΤΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗ ΘΑ ΑΠΟΣΥΝΤΕΘΕΙ.

ΘΑ ΚΟΠΩ ΠΑΛΙ ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΖΑ ΠΟΥ ΜΕ ΤΡΕΦΕΙ ΚΑΙ ΣΑΝ ΝΑΥΑΓΟΣ ΘΑ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΘΩ ΜΕ ΚΛΑΜΑΤΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΖΩΕΣ.

ΜΕ ΚΛΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕ ΑΤΕΛΕΙΩΤΗ ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΣΧΑΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΘΑ ΜΕ ΣΩΣΕΙ...
 
  
Από τη συλλογή διηγημάτων «Οι πόρτες», εκδ. Ιωλκός.

2 σχόλια:

Σκιά είπε...

Η φώτιση και η έμπνευση έρχονται ακάλεστες,χωρίς προειδοποίηση και όχι πάντα κατανοητές με την λογική!!!

Καίτη Βασιλάκου είπε...

Πράγματι.