Ηθική και Πολιτική

 

 

 

 

Η Ηθική είναι για τους λαούς. Η Πολιτική δεν μπορεί να έχει ηθική, προς το παρόν τουλάχιστον. Ίσως αποχτήσει σε ένα μακρινό μέλλον, μέχρι στιγμής όμως αυτό που μας λέει η Ιστορία είναι ότι η Πολιτική αποβλέπει στο συμφέρον, αυτό δε το συμφέρον δεν είναι οπωσδήποτε κάτι αρνητικό.

 

Ένας καλός πολιτικός που αποβλέπει στο συμφέρον της χώρας του μπορεί να κάνει πολιτικές κινήσεις που να μην είναι καθόλου ηθικές. Θα προσπαθήσει βέβαια να τις κρατήσει μυστικές, καθώς οι λαοί είναι ευαίσθητοι σε θέματα ηθικής, ή σε περίπτωση που οι κινήσεις αυτές φανερωθούν, θα προσπαθήσει να τις ντύσει με τον μανδύα της ηθικής, ώστε να μην έχει απέναντί του έναν εχθρικό λαό.

 

Ένας κακός πολιτικός που ενδιαφέρεται για το ατομικό του συμφέρον, θα κάνει ακριβώς το ίδιο.

 

Το θέμα είναι ότι η μεν Πολιτική δεν έχει ηθικές ευαισθησίες, γιατί, αν έχει, θα αποτύχει στους στόχους της, οι λαοί όμως έχουν.

 

Δεν μπορώ να φανταστώ πολιτικούς να συνεδριάζουν για ένα καυτό θέμα, εθνικό, οικονομικό ή άλλο, και να προβάλλουν επιχειρήματα, όπως: «αυτό είναι ανήθικο, αυτό είναι αμαρτία, θα με τύπτει η συνείδησή μου». Μπορώ να τους φανταστώ να λένε: «αυτό θα εξοργίσει την κοινή γνώμη, αυτό θα προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις στον λαό, αυτό θα το εκμεταλλευτεί η αντιπολίτευση». Ακόμα κι αν αυτό, για το οποίο συζητούν, είναι σε τελική ανάλυση κάτι που συμφέρει τη χώρα.

 

Μπορώ επίσης να φανταστώ και τον αντίλογο: «Θα πούμε στον λαό την εξής δικαιολογία, θα προβάλλουμε το εξής ηθικό επιχείρημα, θα υποστηρίξουμε τον εξής ηθικό κανόνα».

 

Δεν κάνω διάκριση μεταξύ καλών και κακών πολιτικών. Και στις δύο περιπτώσεις αυτό που τους διακρίνει είναι ο ψυχρός υπολογισμός του αποτελέσματος. Το αποτέλεσμα πρέπει να είναι καλό και προς το συμφέρον (του ενός ή των πολλών).

 

Ο λαός θέλει να αγνοεί αυτή την πλευρά της πολιτικής. Έχει ηθικές ευαισθησίες, που μπορεί να είναι και αντίθετες μεταξύ τους, όπως αγάπη για την πατρίδα ή κοσμοπολιτισμός, αφοσίωση στις παραδοσιακές αξίες ή στροφή προς νέες προοδευτικές ιδέες, θρησκευτική πίστη ή άρνηση της θρησκείας, αυστηρότητα στην απονομή δικαιοσύνης ή επιείκεια κλπ. Όπως και να’ χει, έχουμε εδώ ηθικές αξίες.

 

Η Πολιτική δεν έχει. Δεν μπορεί να έχει. Όμως για να πετύχει ένα οποιοδήποτε πολιτικό πρόγραμμα, είναι απαραίτητο να έχει τη συγκατάθεση της κοινής γνώμης (ή έστω του μεγαλύτερου μέρους της). Για να την κερδίσει, θα χρειαστεί να καταφύγει σε ηθικά τσιτάτα που θα συγκινήσουν τους πολίτες.

 

Έτσι η Ηθική συμπλέκεται με την Πολιτική σε μια τερατώδη σύζευξη, όπου το ένα μέρος είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στις ηθικές αξίες και το άλλο ενεργεί με ψυχρή λογική. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, όλοι είναι ευχαριστημένοι. Αν είναι αρνητικό, ακολουθούν μεγάλες αναταράξεις.

 

Αρκετές φορές η ψυχρή λογική δίνει πολύ θετικά αποτελέσματα προς το συμφέρον της χώρας, αλλά αυτά φαίνονται σε βάθος χρόνου. Εν τω μεταξύ οι πολιτικοί που ανέλαβαν την ευθύνη και οι πολίτες που αντέδρασαν αρνητικά υπό την επήρεια του θυμικού τους έχουν περάσει στην αιωνιότητα και τα καλά αποτελέσματα τα χαίρονται οι επόμενες γενιές.