Η Φιλλύλα λέει:

                                                       "Lamia", έργο του Draper                                                   

Είμαι Σπαρτιάτισσα, από τις Αμύκλες. Ο άνδρας μου λέγεται Χάρικλος κι έχω  δυο κόρες, την Κλεόρα και τη Ναννώ, κι ένα γιο, τον Τέλλι. Η Κλεόρα παντρεύτηκε πέρυσι, έχει τώρα ένα μωρό δύο μηνών. Η Ναννώ είναι μικρή, θέλει ακόμα τρία χρόνια για να φτάσει σε ηλικία γάμου. Ο γιος μου ο Τέλλις ήταν οπλίτης στο στόλο του ναύαρχου Μίνδαρου. Γύρισε στη Σπάρτη πριν δώδεκα μέρες.

Ο άνδρας μου  υπηρετεί κι αυτός στο στρατό. Όταν δεν πολεμά, βρίσκεται  στους στρατώνες μαζί με τους  συντρόφους του. Καμιά φορά έρχεται τα βράδια και σμίγουμε στο σκοτάδι, έπειτα φεύγει πάλι, πάει να κοιμηθεί με τους συντρόφους του. Έρχεται πάντα νύχτα και μένει λίγο, έτσι το συνηθίζουμε εμείς εδώ. Κρατιέται ο πόθος δυνατός μ’  αυτό τον τρόπο, δεν βαριέται το ζευγάρι ποτέ. Αν και είναι κάμποσα χρόνια τώρα που δεν μπορώ να πιάσω παιδιά. Κρίμα, ήθελα να δώσω κι άλλα αγόρια στην πατρίδα κι άλλους ήρωες σαν τον Τέλλι.

Τις προάλλες, όταν μαζεύτηκε όλη οικογένεια για να τιμήσουμε το γιο μου, τον είδα επί τέλους το Χάρικλο στο φως της μέρας μετά από πολύ καιρό. Έχει γεράσει αρκετά, πέσανε και τα μαλλιά του. Θα κοντεύει τώρα τα πενήντα πέντε, σε λίγα χρόνια θα αποστρατευθεί. Με κοίταξε με το κλειστό του βλέμμα –όλοι οι άνδρες εδώ αυτό το κλειστό βλέμμα έχουν, δεν μπορείς να μαντέψεις τι σκέφτονται – κι  έκανε να έρθει προς το μέρος μου, αλλά εγώ στεκόμουν αλύγιστη και παγερή κι άλλαξε γνώμη.

Περί παίδων αγωγής

Είναι πολύ παρήγορο αυτό που  συμβαίνει στις μέρες μας, να  εκδηλώνεται δηλαδή μια ιδιαίτερη ευαισθησία προς όλους εκείνους που δεν έχουν τη φυσική ή την πνευματική επάρκεια για να αγωνιστούν μόνοι τους μέσα σ’ αυτό τον ανταγωνιστικό κόσμο που ζούμε. Οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι άρρωστοι, τα παιδιά, τα ζώα έχουν γίνει το αντικείμενο της ευαισθησίας μας και διάφορες οργανώσεις  προσπαθούν να κάνουν τη ζωή των αδύναμων λιγότερο δύσκολη κινητοποιώντας κρατικούς φορείς και πιέζοντας για τη θέσπιση νόμων που θα τους προστατεύουν από την αυθαιρεσία των συνανθρώπων μας.

Οι καθρέφτες

Δεν θα μάθουμε ποτέ τι ρόλο παίζουν στον κόσμο μας οι καθρέφτες.

Τους έχουμε βέβαια συνηθίσει και τους θεωρούμε μέρος της ζωής μας, καθώς αυτούς πρώτους πρώτους βλέπουμε με το που ανοίγουμε τα μάτια μας σ’ αυτόν τον κόσμο.

Ωστόσο καθόλου δεν ανήκουν σε μας.

Οι καθρέφτες ανήκουν σε Άλλους.

Εμείς όμως επιμένουμε να καθρεφτιζόμαστε αυτάρεσκα μέσα τους και κατά κάποιο τρόπο τους πιέζουμε να μας μιμηθούν.  Αλλά εκείνοι   μας στέλνουν κάτι ασαφή και θολά είδωλα που μας μπερδεύουν περισσότερο και πολλαπλασιάζουν τις απορίες μας.

Δεν πρέπει  να απορούμε ωστόσο.

Διότι οι καθρέφτες δεν είναι υποχρεωμένοι να μας υπακούν. Υπακούν σε Άλλους. Άλλοι στέκονται από την πίσω μεριά τους και καθρεφτίζονται αυτάρεσκα. Και έχουν κάθε λόγο να το κάνουν. Γιατί Αυτοί βλέπουν στους καθρέφτες  τον εαυτό τους  όπως είναι.

Εμείς από τη μεριά μας, μια και δεν καταφέρνουμε  τελικά να τους χειραγωγήσουμε, έχουμε  αλλάξει μέθοδο και τους πλησιάζουμε  με πονηρία.  Γονατίζουμε μπροστά τους και τους προσκυνούμε δουλικά επαιτώντας  να προστατεύουν τα περιγράμματά μας από τη διάχυση και τη διάλυση. Καθώς μάλιστα αυτοί δεν αντιδρούν, έχουμε αποθρασυνθεί. Τους αποδίδουμε ιδιότητες που δεν έχουν και τους ζητούμε μια ειδική διαύγεια στα μέτρα μας που εννοείται ότι είναι αδύνατο να μας δώσουν.

Αλλά και αυτές οι τεχνικές έχουν αποδειχθεί άκαρπες, καθώς οι καθρέφτες στέκονται απαθείς στην προαιώνια θέση τους, αμέτοχοι στο προσωπικό μας δράμα.

Εκτός από αυτή την κουτοπόνηρη μεταχείριση εκ μέρους μας, υπάρχουν  πολλοί από μας που τους πλησιάζουν με  περιέργεια και μελετούν ενδελεχώς το υλικό από το οποίο αποτελούνται. Γενεές γενεών από τέτοιους σχολαστικούς ερευνητές έχουν περάσει τη ζωή τους μπροστά στους καθρέφτες παρέα με τα πολύπλοκα μηχανήματά τους και  κάθε τόσο μας δίνουν πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα.

Αλλά οι καθρέφτες και σ’ αυτή τη μεταχείριση παραμένουν απόμακροι, γι αυτό και δεν έχει σημασία τελικά, αν ξέρουμε από τι ακριβώς υλικό αποτελούνται.

Διότι οι καθρέφτες είναι κάτι περισσότερο από την ύλη τους κι αυτό το ξέρουμε βέβαια όλοι.

Είναι λοιπόν κάτι μαγικό για μας οι καθρέφτες. Κάτι  δεδομένο που όμως στέκεται  έξω από τις δυνατότητές μας.

Δυστυχώς μας είναι  απαραίτητοι. Γιατί χωρίς αυτούς θα είχαμε πράγματι διαχυθεί έξω από τα περιγράμματά μας και θα είχαμε γίνει ένας άμορφος πολτός.  Μας είναι επομένως απολύτως απαραίτητοι για να αυτοπροσδιοριζόμαστε όπως- όπως με βάση αυτά τα συγκεχυμένα είδωλα που αντανακλούν προς το μέρος μας. Βέβαια αυτοί οι αυτοπροσδιορισμοί καταλαβαίνουμε ότι είναι διάτρητοι και καταρρίπτονται με το πρώτο σοβαρό επιχείρημα, αλλά προτιμούμε αυτή την εθελοτύφλωση από το να καταντήσουμε πολτός.

Αλλά όμως πρέπει να είμαστε  προσεχτικοί.

Διότι αυτά τα πονηρά κάτοπτρα μπορεί κάποια στιγμή να γίνουν πολύ επικίνδυνα.

Αν λόγου χάριν  αφεθούμε τυφλά στη μαγεία τους, αν παραιτηθούμε από αυτές τις έστω μίζερες προσπάθειες να τους φέρουμε στα μέτρα μας, αν τους παραδοθούμε αμαχητί, τότε θα χάσουμε τη στοιχειώδη αυτοδυναμία μας.

Θα διαστρεβλωθούμε σταδιακά  χωρίς να το πάρουμε είδηση και θα έρθει μια μέρα που θα έχουμε γίνει ίδιοι με τα είδωλα που μας στέλνουν.

Αν πέσουμε σ΄αυτή την παγίδα, τότε ολόκληρος ο κόσμος μας θα μεταστοιχειωθεί σ’ ένα τεράστιο καθρέφτη και όσα ακατανόητα περιέχονται εντός του, θα αντικατοπτριστούν σε μας.

Θα σταθούν τότε μπροστά μας αλαζονικά Είδωλα αλλόκοτα κι εμείς χωρίς πλέον δυνατότητα αντίστασης θα είμαστε υποχρεωμένοι να τα μιμηθούμε. Θα μεταμορφωθούμε όλοι σε είδωλα Ειδώλων.

Ή μήπως αυτό έχει ήδη συμβεί;

Από τη συλλογή διηγημάτων μου «Οι πόρτες», εκδ. Ιωλκός. 2010.

Οι φωτογραφίες είναι της Allison Diaz.

Ο Μυστικός Κήπος

Σε μια απόκρυφη γωνιά της γης, μέσα σε μια θαλασσινή σπηλιά, όπου το φως του ήλιου φτάνει αδύναμο και άτονο, εκεί θάλλει ένας Κήπος Μυστικός που κοιμάται τη μέρα και ζωντανεύει τη νύχτα.

Τα μαγικά κι αλλόκοτα λουλούδια του που η Μοίρα τους τα εξόρισε στον κόσμο μας, έχουν τις ρίζες αρπαγμένες απ' τα βράχια και τα λεπτά κορμάκια τους βγαίνουν αργοσαλεύοντας μέσα από το νερό, αέρινα λουλούδια και τρυφερά με φύλλα υγρά και χλωμά πέταλα.

Όλη μέρα κοιμούνται βαθιά κι ονειρεύονται την μακρινή τους χώρα λικνίζοντας νωχελικά τους μίσχους τους στο χάδι του νερού. Και τη νύχτα, όταν γεμίσει ο ουρανός αστέρια, εκείνα ξυπνούν κι ανοίγουν τα βελούδινα μάτια τους.

Τις μυστικές εκείνες ώρες που τα αστέρια ταξιδεύουν μακρινά στο στερέωμα, τα μαγικά λουλούδια τραγουδούν. Ψίθυροι και θροΐσματα και συριγμοί δεμένα σε μιαν άγνωστη αρμονία ξεχύνονται απ΄ τη θαλασσινή σπηλιά, λυπητερά τραγούδια νοσταλγίας για τη χαμένη τους πατρίδα , και κάπου-κάπου ξεχωρίζει κάτι σαν λυγμός.

Όλη τη νύχτα τραγουδούν και κλαίνε με δάκρυα αληθινά που αθόρυβα γλιστρούν κι ενώνονται με τη μεγάλη θάλασσα. Κι όταν τα αστέρια βασιλέψουν και μείνει άδειος ο ουρανός, τότε κλείνουν ξανά τα κουρασμένα μάτια τους και πέφτουν σε ύπνο βαθύ.

Άνθρωπος ποτέ δεν τα έχει δει. Κανείς δεν έχει δει το Μυστικό αυτό Κήπο, κανείς δεν έχει ακούσει το τραγούδι του ούτε ποτέ έχει γευτεί τα δάκρυά του. Μόνο που το θαλασσινό νερό μεριές- μεριές γλυκαίνει ανεξήγητα κι ο κόσμος που δεν ξέρει, μιλά για υπόγεια γλυκά νερά που χύνονται στο πέλαγος.

(Από τη συλλογή διηγημάτων μου "Ο τέταρτος κλώνος", εκδ. Αίολος, 2011).

Γ. Σκαρίμπα: "Σπασμένο καράβι". Η ψυχανάλυση ενός ποιήματος.

Ο ψυχισμός του καθενός από μας είναι αυτός που μας προσδιορίζει, που διαμορφώνει το συγκεκριμένο χαρακτήρα μας και που μας οδηγεί στις επιλογές μας, αυτές που θα καθορίσουν τη ζωή μας και θα της δώσουν τη μορφή που έχει. Είναι όπως τα δακτυλικά μας αποτυπώματα: μοναδικός. Μπορούμε να είμαστε περήφανοι γι αυτόν ή να ντρεπόμαστε. Αυτό που δεν μπορούμε να κάνουμε είναι να τον αλλάξουμε. Η προσωπικότητά μας εξαρτάται απολύτως από αυτόν.

Στην καθημερινή μας ζωή ο ψυχισμός μας αποτυπώνεται στις ιδέες και στις πράξεις μας, στον τρόπο που μιλάμε, στον τρόπο που ντυνόμαστε, στις συνήθειες που έχουμε, στις προτιμήσεις και στις αντιπάθειές μας. Με άλλα λόγια, όλα όσα εκπέμπουμε προς τα έξω έχουν την υπογραφή του ψυχισμού μας. Αν μάλιστα είμαστε καλλιτέχνες, τότε αυτός θα βγει στο έργο μας. Ένα διεισδυτικό μάτι μπορεί να ανακαλύψει πολλά πράγματα για την εσωτερική ζωή του δημιουργού μελετώντας την καλλιτεχνική παραγωγή του.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας ξέρουμε ότι υπήρξε ένας ιδιόρρυθμος λογοτέχνης και αυτό δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητο από τον ψυχισμό του. Αλλά κι αν δεν γνωρίζαμε τίποτα γι αυτόν, αν είχαμε στα χέρια μας μόνο το ποίημά του «Σπασμένο καράβι», αυτό θα ήταν αρκετό για να καταλάβουμε πολλά πράγματα για τον εσωτερικό του κόσμο.

Τα Κερκυραϊκά (ή πώς μπορούμε οι Έλληνες να αλληλοεξοντωθούμε)

Με τον όρο «Κερκυραϊκά» εννοούμε τις πολιτικές αναστατώσεις και τον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε στην Κέρκυρα κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Πολλές θηριωδίες είχε αυτός ο πόλεμος –όπως άλλωστε όλοι οι πόλεμοι- τις οποίες ο Θουκυδίδης εξιστορεί με τη γνωστή βαρύθυμη ψυχραιμία του. Στα Κερκυραϊκά ωστόσο φαίνεται να ραγίζει κάπως αυτή η ψυχραιμία, γιατί ο ιστορικός  αφήνεται να καταγράψει κάποιες απαισιόδοξες σκέψεις του, αυτές που οι φιλόλογοι θα χαρακτηρίσουν αργότερα ως «Παθολογία του πολέμου».(Βλ. σχετικό άρθρο "Η παθολογία του πολέμου", http://ketivasilakou.blogspot.gr/2011/10/blog-post_17.html )

Εδώ λοιπόν θα δούμε πώς επεμβαίνουν στα εσωτερικά του νησιού οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, οι Αθηναίοι και οι Λακεδαιμόνιοι (μαζί με τους ισχυρούς συμμάχους τους Κορίνθιους), πώς τα δύο κόμματα του νησιού, το δημοκρατικό και το ολιγαρχικό, έρχονται σε λυσσαλέα σύγκρουση μεταξύ τους  με τις πλάτες του ισχυρού συμμάχου του το καθένα και πώς μετά από αλλεπάλληλες μεταπτώσεις της εξουσίας από το ένα κόμμα στο άλλο η αντιπαράθεση καταλήγει σε γενική σφαγή.