Πλούσια γλώσσα, φτωχό λεξιλόγιο

Έβλεπα τις προάλλες μια αμερικάνικη ταινία στην τηλεόραση. Κάποιοι αστυνομικοί ήθελαν να πάρουν πληροφορίες από ένα μάρτυρα που ήταν εντομολόγος (entomologist). Ο άνθρωπος που τους έφερε σε επαφή τον παρουσίασε ως ενδοκρινολόγο (endocrinologist). Ο μάρτυρας αναγκάστηκε να τον διορθώσει: «Entomologist!”. Μετά γύρισε στους αστυνομικούς και απάντησε στις ερωτήσεις τους.

Η πολύ σύντομη αυτή σκηνή μάλλον πέρασε απαρατήρητη από εμάς, τους Έλληνες τηλεθεατές, ενώ το αγγλόφωνο κοινό θα πρόσεξε ασφαλώς το παιχνίδι με τις λέξεις entomologist - endocrinologist. Ένας Έλληνας, ακόμα και χωρίς μόρφωση, δεν θα μπέρδευε ποτέ αυτές τις δύο λέξεις που εννοούν καθαρά αυτό που λένε. Ένας μη ελληνόφωνος όμως, αν δεν είναι μορφωμένος, μπορεί να μπερδευτεί. Ο Αμερικανός πχ λέει το έντομο insect, πώς να φανταστεί ότι αυτός που ασχολείται με τα insects λέγεται entomologist και πώς να μη μπερδέψει στο μυαλό του τον entomologist με τον endocrinologist, δυο λέξεις που ελάχιστα διαφέρουν ακουστικά;

Το ίδιο παρατηρώ και σε άλλες αμερικάνικες ταινίες, όταν είναι να αναφερθούν σε αρρώστιες. Παραδείγματος χάριν, λέει ο γιατρός στη μητέρα του παιδιού ότι το αγόρι της έχει gynecomastia. Εκείνη τον κοιτάζει, χωρίς να καταλαβαίνει. Ο γιατρός αναγκάζεται να της εξηγήσει στα αγγλικά τί σημαίνει αυτός ο ιατρικός όρος.

Εμείς - λίγο ή πολύ - καταλαβαίνουμε τι σημαίνει οστεοπόρωση, ανορεξία, ηπατίτις, φοβία, δυσλεξία, βρογχίτις, διάρροια, αρθρίτις, υπεργλυκαιμία, πνευμονία. Όποιος όμως δεν ξέρει ελληνικά, θα πρέπει να ψάξει στο λεξικό για να μάθει τι είναι η osteoporosis, anorexia, hepatitis, phobia, dyslexia, bronchitis, diarrhea, arthritis, hyperglycemia, pneumonia.

Και όχι, δεν μιλούμε καμιά θεϊκή γλώσσα, ενώ οι άλλοι μιλούν γλώσσες-σκουπίδια, μην τρελαθούμε κιόλας. Απλά η ελληνική γλώσσα είχε την καλή τύχη να εκτιμηθεί από τους αλλόγλωσσους που δανείστηκαν πολλές λέξεις της ή κατασκεύασαν και καινούργιες με βάση τις ελληνικές.

Από την άλλη, παρατηρώ ότι εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες πολύ συχνά επιδεικνύουμε μια φτώχεια στην καθημερινή μας ομιλία, κάτι που σε άλλες γλώσσες δεν συμβαίνει. Η ελληνική γλώσσα είναι βέβαια πλούσια, όμως ο πλούτος αυτός είναι κατατεθειμένος στα πάσης φύσεως λεξικά και δεν χρησιμοποιείται στην καθημερινή μας ομιλία.

Ο μέσος Έλληνας σε σύγκριση πχ με το μέσο Αμερικανό έχει φτωχότερο λεξιλόγιο και αυτό είναι εύκολο να το παρατηρήσει κανείς, όταν παρακολουθεί αμερικάνικες ταινίες.

Έτσι, προκειμένου για κάποιον που παρουσιάζεται ως συγγενής, χωρίς να είναι, λέει ο ηθοποιός “ He is fake”. Μετάφραση στην ελληνική καθομιλούμενη: «είναι ψεύτικος».

Λέει  “citizen” και  “civilian”, όπου το πρώτο σημαίνει πολίτης, το δεύτερο ιδιώτης. Και τα δύο εμείς τα λέμε «πολίτης».

Λέει “the car drove...”, μετάφραση: «το αμάξι πήγε...»

Λέει “older”, μετάφραση: «μεγαλύτερος».

Λέει “library”, μετάφραση: βιβλιοθήκη (δημόσια ή του σπιτιού μας).

Λέει “office”, μετάφραση: γραφείο (δημόσια υπηρεσία ή το έπιπλο).

Λέει “I knock the door”, μετάφραση: χτυπώ την πόρτα.

Και άλλα πολλά.

Το θέμα δεν είναι ότι μας λείπουν οι αντίστοιχες λέξεις, αλλά ότι δεν τις χρησιμοποιούμε. Και αυτό ισχύει και για τους μορφωμένους Έλληνες.

ΥΓ

Και να σκεφτεί κανείς πως υπάρχουν εμμονικοί ή τυχάρπαστοι αμόρφωτοι που υποστηρίζουν ότι τα αρχαία ελληνικά είναι ξένη γλώσσα. Ευτυχώς όμως εμείς έχουμε τους ποιητές μας.