Η επέτειος της 17 Νοέμβρη στο σχολείο

Πολλά χρόνια πριν, στη δεκαετία του ’80, μοιράζαμε, όπως είθισται, στην αρχή της σχολικής χρονιάς οι καθηγητές του Λυκείου τις διάφορες γραφειοκρατικές αγγαρείες και τις εθνικές εορτές και επετείους, ποιος θα αναλάβει τι και με ποιον.

Όρεξη κανείς δεν είχε να αναλάβει την ευθύνη μιας σχολικής γιορτής, αλλά, αν έπρεπε να την αναλάβει, το δεχόταν, τι άλλο να έκανε. Εξάλλου κυκλοφορούσαν έτοιμες ομιλίες διανθισμένες με τα ανάλογα ποιήματα, οπότε ο υπεύθυνος καθηγητής απαλλασσόταν, αν ήθελε, από ένα μέρος του φόρτου. Είχα μάλιστα κάποτε την «τιμή» να μου κλέψει μια συνάδελφος μια δική μου ομιλία για την 25^η Μαρτίου που την παρουσίασε ανερυθριάστως ως δική της κι ας ήμουν κι εγώ παρούσα. Άβα την έλεγαν τη μαντάμ, το επώνυμό της δεν το θυμάμαι.

Καθώς λοιπόν καθόμασταν στο γραφείο των καθηγητών – για να επανέλθω στο θέμα μου – και μοιράζαμε τις σχολικές γιορτές, είπα αυτό που έλεγα κάθε χρόνο, ότι δηλαδή ευχαρίστως να αναλάβω οποιαδήποτε γιορτή πλην αυτής της 17 Νοέμβρη.

Ένας συνάδελφος και καλός φίλος, φανατικός του ΚΚΕ, σχολίασε χαμογελώντας και με καλή προαίρεση νομίζω: «Γιατί; Έχεις ιδεολογικό πρόβλημα;» Όλοι οι συνάδελφοι χαχάνισαν με το ευφυολόγημα, καθώς η επέτειος της 17 Νοέμβρη για τους διδάσκοντες ήταν απλώς άλλη μια αγγαρεία όπως ακριβώς και οι επέτειοι της 28^ης Οκτωβρίου και της 25^ης Μαρτίου  που θα ήθελαν να αποφύγουν.

Εκείνη την εποχή ακόμα δεν ήταν και πολύ ορατός ο ξεπεσμός αυτής της επετείου, όσοι όμως παρατηρούσαν ψύχραιμα τα τεκταινόμενα, έβλεπαν την καπηλεία που γινόταν, έβλεπαν το κόκκινο μάτι του φανατισμού να χρωματίζει την επέτειο, έβλεπαν την αδιάλλακτη διεκδίκηση των γεγονότων από ορισμένα κόμματα, έβλεπαν τη διαστρέβλωση μιας γιορτής της δημοκρατίας και τη σύληση των νεκρών της. Και εγώ, όχι, ήθελα να κρατήσω τις αποστάσεις μου, δεν μου άρεσε αυτό που έβλεπα.

Σήμερα βέβαια που είμαι πιο ώριμη, σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να αναλάβω τη διοργάνωση της επετείου. Θα μιλούσα για τα αγαθά της δημοκρατίας, θα στηλίτευα τη δικτατορία, θα εξηγούσα στους μαθητές, γιατί πρέπει να προστατεύουμε τη δημοκρατία με κάθε τρόπο, γιατί η δικτατορία, η κάθε τύπου δικτατορία που φιμώνει και φυλακίζει τους πολίτες για τις ιδέες τους, είναι αισχρή και άδικη, θα μπορούσα να πω πολλά.

Τότε όμως, δεκαετία του ’80 είπαμε, θα ήμουν υποχρεωμένη να συμπλεύσω με το πνεύμα των καιρών, να αγνοήσω ή να κατηγορήσω κοινοβουλευτικά κόμματα, εκπρόσωποι των οποίων είχαν πάρει μέρος στην αντίσταση κατά της χούντας, να εξυμνήσω μόνο μια πλευρά της εξέγερσης, να βάλω ποιήματα και τραγούδια που απηχούσαν μόνο αυτή την πλευρά και να γίνω με λίγα λόγια κι εγώ ένα ακόμα πιόνι που θα συνεργούσε στον γενικότερο ευτελισμό της επετείου.

Έτσι στο ευφυολόγημα του καλού φίλου και συναδέλφου και στα χάχανα των υπολοίπων που ελαφρά τη καρδία διασκέδασαν με μια τόσο τραγική σελίδα της πρόσφατης ιστορίας μας, απάντησα πολύ σοβαρά: «Ναι, έχω ιδεολογικό πρόβλημα». Τα χάχανα έσβησαν, αν και δεν νομίζω ότι κανείς εκεί μέσα ντράπηκε πραγματικά που γέλασε για ένα θέμα τόσο σοβαρό. Η συνεδρίαση συνεχίστηκε πάντως στο ίδιο ελαφρό κλίμα και κάποιος άλλος ανέλαβε να διοργανώσει την τελετή της 17 Νοέμβρη.

Τώρα που η επέτειος έχει ευτελιστεί πλήρως σκέφτομαι πόσο καλά έπραξα που δεν την ανέλαβα ποτέ.

Κάθε χρόνο βέβαια άκουγα υπομονετικά τις κορώνες των συναδέλφων στη σχετική σχολική γιορτή, ομιλίες που αντέγραψαν άνθρωποι χωρίς εσωτερική συγκίνηση, άνθρωποι που διεκπεραίωναν απλώς μια σχολική αγγαρεία συμπλέοντας παράλληλα με τη γενικευμένη διαστρέβλωση. Ψευτοδημοκράτες.