Μη φροντιστηριακή ανάπτυξη του θέματος έκθεσης που δόθηκε στους υποψήφιους στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Εδώ το θέμα:

http://www.iefimerida.gr/sites/default/files/panelladikes-thema.pdf

Η βαθύτερη υπαρξιακή μοναξιά που μπορεί να νιώσει ο άνθρωπος είναι αυτή που έρχεται από το Σύμπαν και τη σιωπή του.

Όσο περισσότερο  εισχωρεί το μάτι του στα βάθη της Δημιουργίας, τόσο πιο έντονα αισθάνεται αυτή την παράξενη μοναξιά, τη μοναξιά του είδους του και τη μοναξιά της ζωής που συντηρεί ο πλανήτης που τον γέννησε.

Δεν σωπαίνει όμως μόνο το Σύμπαν. Σωπαίνει και ο Δημιουργός του. Έξω από τη Γη μια απέραντη σιγή βασιλεύει, ενώ δισεκατομμύρια Γαλαξίες περιστρέφονται με ταχύτητα περί τον εαυτό τους και παράλληλα με ταχύτητα απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον. Μια αχανής δημιουργία λειτουργεί με τους νόμους της φυσικής, λειτουργεί μηχανικά, αυτόματα, βουβά και το ανθρώπινο μάτι που τις νύχτες παρατηρεί τον ουρανό μένει έκπληκτο, έκθαμβο, σαστισμένο με αυτόν τον Κόσμο, το κόσμημα που αιωρείται πάνω από τα χάη, ένα στολίδι ανεξήγητο, ανερμήνευτο, χωρίς σκοπό και νόημα.

Τι όμορφα, τι βολικά που ήταν παλιά, όταν η ανθρωπότητα ζούσε με τις ψευδαισθήσεις της: η Γη ήταν το κέντρο του κόσμου, ο Ήλιος δουλικά περιστρεφόταν γύρω της και τη φώτιζε, τα άστρα στον ουρανό ήταν μικρές τρύπες από όπου περνούσε το φως ενός άλλου λαμπερού κόσμου, ίσως ενός κόσμου στον οποίο θα πήγαινε ο άνθρωπος μετά τη θητεία του στη Γη. Εκεί, σ’ αυτό το φωτεινό μέρος μάς περίμενε και ο Θεός να μας υποδεχθεί και να μας χαρίσει την αθανασία.

Ύστερα ήρθε η γνώση και όλες μας οι αυταπάτες καταρρίφθηκαν. Κάθε νέα γνώση που προστίθεται μάς δίνει κι από ένα χαστούκι: όχι, δεν είναι η Γη το κέντρο του σύμπαντος, όχι, δεν γυρίζει ο ήλιος γύρω από αυτήν,  όχι, δεν κατέχουμε καμιά περίοπτη θέση στη Δημιουργία, σε μιαν αφανή ακρούλα της βρισκόμαστε, σ’ ένα ηλιακό σύστημα ενός γαλαξία που έχει δισεκατομμύρια ήλιους σαν το δικό μας , σ’ ένα γαλαξία από τα δισεκατομμύρια των γαλαξιών που υπάρχουν και ο άνθρωπος είναι σκόνη μέσα στη σκόνη του αχανούς διαστήματος.

Μετά από αυτή την πικρή διαπίστωση η ανθρωπότητα που ως εκείνη τη στιγμή ένιωθε περήφανη για τη μοναδικότητά της πέρασε στο άλλο άκρο: ένιωσε αβάσταχτα μόνη σε ένα Κόσμο τεράστιο, αβάσταχτα μόνη σε ένα Κόσμο που λειτουργεί ερήμην της, αβάσταχτα μόνη σε ένα Κόσμο που δεν της δίνει καμιά σημασία, δεν την ξέρει καν.

Η ελπίδα να βρούμε εκεί έξω κάποιους που να μας μοιάζουν είναι μηδαμινή. Βρισκόμαστε στην ουρά του Γαλαξία μας και ένα ταξίδι προς τα άστρα απαιτεί χιλιάδες γήινα χρόνια, με άλλα λόγια είναι προς το παρόν απαγορευτικό. Πρέπει λοιπόν να ζήσουμε μαζί με τη μοναξιά μας, όσο κι αν η σκέψη μας φτερουγίζει μακριά και οραματίζεται άλλους πλανήτες γεμάτους ζωή, άλλα πλάσματα με νόηση που ίσως ζουν κάπου σε άλλες γωνιές του Σύμπαντος και φτιάχνουν κι εκείνα πολιτισμό, έχουν συναισθήματα, βιώνουν τα δικά τους αδιέξοδα, όπως κι εμείς στη μικρή μας Γη.

Ας το πάρουμε απόφαση. Εδώ θα μείνουμε εμείς να γεννιόμαστε και να πεθαίνουμε κάτω από ένα ουρανό αδιάφορο για τις υπαρξιακές ανησυχίες μας. Μόνοι λοιπόν. Δισεκατομμύρια άνθρωποι που ζούμε στον παράξενο αυτό πλανήτη με τα νερά και την ατμόσφαιρα, ένα πλανήτη που ακόμα όμοιό του δεν έχουμε βρει πουθενά. Μόνοι. Μοναδικοί. Κάπως σαν κατάρα ακούγεται τώρα αυτό το προνόμιο της μοναδικότητάς μας.

Στρεφόμαστε ο ένας στον άλλον με αυτή τη μαύρη τρύπα στην ψυχή μας και προσπαθούμε να ξεπεράσουμε την υπαρξιακή μας μοναξιά  με την αγάπη, τον έρωτα, τη φιλία, τη συμπάθεια, την κατανόηση, την αλληλεγγύη. Είναι εξάλλου τόση πολλή  η δυστυχία εδώ στο μοναδικό μας πλανήτη, υπάρχουν τόσα πλάσματα που υποφέρουν, υπάρχει τόση φτώχια, τόση αρρώστια, τόση πείνα, τόσος πόνος. Αφού οι ουρανοί είναι κλειστοί για μας, ας κοιτάξουμε τουλάχιστον με συμπόνια τους ομοίους μας, ας δεθούμε μαζί τους με τους ισχυρούς ανθρώπινους δεσμούς που ξέρουμε, ας αγαπήσουμε τη μοναδική ζωή που τρέφει ο μοναδικός μας πλανήτης.

Κι αν κάποτε οι πρόγονοί μας ζώντας φοβισμένοι και αδύναμοι μέσα σ’ ένα κόσμο εχθρικό, έπραξαν θηριωδίες, αλληλομισήθηκαν, χωρίστηκαν σε ομάδες φυλετικές και εθνικές και προσπάθησαν να εξοντώσουν η μία την άλλη, σήμερα αυτό πια δεν μας επιτρέπεται.

Δεν μας το επιτρέπει όχι μόνο η αίσθηση της συμπαντικής μας μοναξιάς αλλά και η τεχνολογία που αναπτύξαμε και που μας έχει φέρει τόσο πολύ κοντά τον ένα με τον άλλο. Δεν υπάρχουν πια σήμερα απομονωμένες κοινωνίες ανθρώπων, εκτός από κάτι γραφικές, μικρές ανθρώπινες ομάδες σε απροσπέλαστα βουνά. Οι άνθρωποι ταξιδεύουν, επικοινωνούν, γνωρίζονται,  ο φόβος του «ξένου» υποχωρεί ραγδαία.

Το αεροπλάνο εκμηδένισε τις αποστάσεις, το τηλέφωνο έφερε κοντά αγαπημένους που ζουν χωριστά, η τηλεόραση μάς δίνει κάθε μέρα ένα πανόραμα του γήινου – και όχι μόνον - κόσμου μας και το διαδίκτυο μάς ένωσε με ένα πρωτόγνωρο για την ανθρώπινη εμπειρία τρόπο.

Είμαστε όλοι εδώ, παρόντες.

Ένας σεισμός που πλήττει μια μακρινή περιοχή του κόσμου μας αναμεταδίδεται αμέσως παντού, εικόνες τραγικές μάς κινητοποιούν, συνεργεία από την άλλη άκρη της Γης καταφθάνουν αμέσως με το αεροπλάνο στην περιοχή που χτυπήθηκε, τρόφιμα, φάρμακα σκηνές μοιράζονται στους επιζώντες,  ξένοι, αλλόγλωσσοι άνθρωποι ψάχνουν μέσα στα ερείπια και βγάζουν στο φως καταπλακωμένους ανθρώπους.

Ξεσπά μια επιδημία κάπου και με την ακαριαία πληροφόρηση ο κόσμος προφυλάσσεται και η επιδημία δεν παίρνει τις εφιαλτικές διαστάσεις που έπαιρνε κάποτε.

Λαοί πεινασμένοι που άλλοτε κανείς δεν ήξερε την ύπαρξή  τους τώρα με την τηλεόραση και το διαδίκτυο ευαισθητοποιούν τον υπόλοιπο κόσμο, μη κυβερνητικές οργανώσεις σπεύδουν να βοηθήσουν χρηματοδοτούμενες από απλούς πολίτες από όλες τις χώρες.

Η μόλυνση του περιβάλλοντος που άλλοτε περνούσε απαρατήρητη – μην ξεχνάμε τη βιομηχανική μόλυνση που κάποτε θέριζε τους κατοίκους των πόλεων της Ευρώπης και σκέπαζε τον ουρανό με μαύρα σύννεφα και τα ποτάμια με θανατηφόρα λύματα – σήμερα βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής μας, γιατί σήμερα είμαστε σε εγρήγορση, γνωρίζουμε το πρόβλημα, το καταγγέλλουμε, κινητοποιούμαστε διεθνώς.

Τοπικοί πόλεμοι που στο παρελθόν άφηναν αδιάφορη την υπόλοιπη ανθρωπότητα, τώρα γίνονται γνωστοί παντού, η παγκόσμια κοινή γνώμη πιέζει, οι κυβερνώντες γίνονται πιο προσεχτικοί.

Προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες που κρατούσαν τις κοινωνίες στο σκοτάδι και το φανατισμό διαλύονται σιγά-σιγά, καθώς η πληροφορία ρέει ακατάπαυστα προς όλες τις κατευθύνσεις μέσα από τα έντυπα, την τηλεόραση, το διαδίκτυο.

Οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά. Κατανοούν ο ένας τον άλλον. Ανέχονται ο ένας τον άλλον. Βλέπουν πόσο πολλές είναι οι ομοιότητες και πόσο λίγες οι διαφορές.  Καταρρίπτονται τα ανόητα ταμπού. Μια νέα ηθική εμφανίζεται που στόχο έχει τη μείωση της αδικίας και του πόνου και την κατανόηση της διαφορετικότητας του άλλου.

Ποτέ άλλοτε η ανθρωπότητα δεν είχε αυτή την ευαισθησία και την ανοχή που έχει σήμερα απέναντι στο διαφορετικό και το ξένο. Η εικόνα και η πληροφορία που σήμερα είναι κοινό κτήμα όλων μας, η εξελιγμένη τεχνολογία που μπόρεσε να ενώσει τους ανθρώπους σε όλη την έκταση του πλανήτη είναι η αιτία που ο άνθρωπος κατάφερε τελικά να σπάσει την ατομική και την τοπική του μοναξιά και να ενωθεί με όλους τους άλλους ανθρώπους.

Μόνοι στο Σύμπαν, ναι.

Όχι όμως πια μόνοι στο μοναδικό μας πλανήτη.