"Shina no yoru". Η ιστορία ενός τραγουδιού.

Όσοι, ελάχιστοι, υπήρξατε παιδιά τη δεκαετία του 50, μπορεί να θυμάστε ένα γιαπωνέζικο τραγουδάκι που εκείνη την εποχή παιζόταν στο ραδιόφωνο σχεδόν κάθε μέρα. Μου άρεσε πολύ και το τραγουδούσα με πάθος, αν και δεν καταλάβαινα τι έλεγε.

 «Ιιιιιι, ινανογιόντου! Μμμμμ!

Ιιιιιι, ινανογιόντου γιοοοο! Μμμμμ!»

Αυτά τα ακατάληπτα  έπιανε το αφτί μου, αλλά αφού ήταν γιαπωνέζικα ή ίσως και κινέζικα –δεν το είχα ξεκαθαρίσει αυτό στο μυαλό μου – δεν είχα την απαίτηση να βγάλω νόημα.

Αυτό λοιπόν το «Ινανογιόντου» ήταν τότε μεγάλο σουξέ. Με συγκινούσε πολύ, όταν το άκουγα, μόνο που δεν έκλαιγα, αν και δεν ήξερα γιατί. Η φωνή της τραγουδίστριας, ψιλή-ψιλή και κάπως πονεμένη, εξέπεμπε μια μακρινή νοσταλγία για κάτι, άγνωστο τι, η χορωδία που τη συνόδευε και η μουσική που έβγαινε από τα εξωτικά μουσικά όργανα ηχούσαν κάπως σαν παράπονο, σαν κάτι πολύ γλυκό που όμως τώρα είχε χαθεί κι εγώ, παιδάκι τότε που λίγα πράγματα ήξερα για τον κόσμο, άκουγα το τραγούδι μαγεμένη. 

Μετά πέρασαν τα χρόνια και το «Ινανογιόντου» ξεχάστηκε τελείως. Δεν το ξανάκουσα ποτέ. Κατά τύχη διασώθηκε ένα κομμάτι του στην ταινία «Οικογένεια Χωραφά» με τη Μάρω Κοντού και τον Αλέκο Αλεξανδράκη. Σε μια σκηνή που οι δυο πρωταγωνιστές συζητούν, ακούγεται ένα ραδιόφωνο που παίζει το «Ινανογιόντου».  Ήμουν μεγάλη πια, όταν είδα την ταινία στην τηλεόραση και φυσικά, μόλις άκουσα το τραγούδι, κοκάλωσα. Αλλά δυστυχώς ακούγεται στο βάθος και για πολύ λίγο και πρέπει να το ξέρεις για να το αναγνωρίσεις. Αλλιώς δεν το προσέχεις καθόλου.

Ακόμα πιο μεγάλη πια, δηλαδή σήμερα, σκέφτηκα να το αναζητήσω στο YouTube.  Αλλά πώς; Το μόνο που ήξερα ήταν η λυπητερή λέξη «Ινανογιόντου», μια ανύπαρκτη λέξη φυσικά, διότι σίγουρα κάτι άλλο έλεγε η τραγουδίστρια. Πήγα στο YouTube κι έψαξα για παλιά γιαπωνέζικα τραγούδια.

 Εμφανίστηκαν αμέτρητα και δεν ήξερα από πού ν’ αρχίσω. Γρήγορα απογοητεύτηκα  και ήμουν έτοιμη να τα παρατήσω, όταν ένας τίτλος τραγουδιού τράβηξε την προσοχή μου: “China night”. Μήπως ήταν αυτό;  Έκανα κλικ πάνω στο τραγούδι και, ναι, είχα σταθεί τυχερή, ήταν το «Ινανογιόντου»! Ή για την ακρίβεια το “Shina no yoru”. 

Αποκεί και πέρα άρχισα να πέφτω από τη μια έκπληξη στην άλλη. Κατ’ αρχήν ανακάλυψα ότι το τραγούδι αυτό είχε αμέτρητες εκτελέσεις, ότι ήταν πολύ δημοφιλές στην εποχή του και ότι ακουγόταν σε μια γιαπωνέζικη ταινία του 1940. Η ταινία ήταν προπαγανδιστική και η υπόθεση εκτυλισσόταν στην Κίνα τον καιρό της ιαπωνικής κατοχής . Μια κινεζούλα ορφανή που τριγυρίζει στους  δρόμους της Σαγκάης  σώζεται από ένα ευγενικό ιάπωνα αξιωματικό του ναυτικού. Το κορίτσι έχει κακοποιηθεί από τους  Γιαπωνέζους και τους μισεί θανάσιμα, όμως ερωτεύεται τον αξιωματικό. Η υπόθεση έχει happy end για το κοινό της Κίνας: το ζευγάρι παντρεύεται και ζει ευτυχισμένο. Η άλλη βερσιόν για το κοινό της Ιαπωνίας έχει τραγικό φινάλε: ο αξιωματικός σκοτώνεται σε μια μάχη και η κοπέλα αυτοκτονεί. Πρόκειται για καθαρά προπαγανδιστικό φιλμ που στέλνει τα κατάλληλα μηνύματα σε Κινέζους και Ιάπωνες.

                                              Σκηνή από την ταινία

Αλλά το τραγούδι, παρά τη φοβερή επιτυχία του τη δεκαετία του '50, δεν ακούστηκε ποτέ στη σύγχρονη Ιαπωνία. Θεωρείται ταπεινωτικό, επειδή ξυπνά δυσάρεστες αναμνήσεις από την εποχή που η χώρα βρισκόταν κάτω από την αμερικανική κατοχή.

Δείτε όμως τι αναμνήσεις ξυπνά στους βετεράνους του πολέμου της Κορέας (1950-1953), όπως τις διάβασα στο YouTube:

«Η μονάδα μου βρισκόταν στο στρατόπεδο Fuji στην Ιαπωνία. Ξαφνικά πήραμε διαταγή να πάμε στην Κορέα. Ο λοχαγός είχε ένα δίσκο με το “Shina no yoru” που το έπαιζε συχνά. Στεκόμασταν και το ακούγαμε με δάκρυα στα μάτια».

«Το ακούγαμε σιωπηλοί στα κλαμπ της Okinawa, κάθε φορά που το τραγουδούσαν. Κανείς δεν ήξερε τα λόγια, αλλά δεν μας ένοιαζε».

«Ήμουν στην Κορέα 16 μήνες, από το 1952 ως το 1953 κι έκανα συχνά ταξίδια στην Ιαπωνία. Όλοι και στην Κορέα και στην Ιαπωνία αγαπούσαν αυτό το τραγούδι»

Και:

«Το τραγούδι αυτό το τραγουδούσε ο παππούς μου, μέχρι μια βδομάδα πριν πεθάνει. Ήταν στην Ιαπωνία κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας».

«Αγαπώ αυτό το τραγούδι. Μου φέρνει αναμνήσεις από τότε που ήμουν παιδί στη δεκαετία του 50. Το έμαθα ακούγοντας τη μητέρα μου να το τραγουδά».

«Ήμουν έφηβος, όταν το βρήκα στη συλλογή δίσκων της γιαγιάς μου που πέθανε το 1982. Το είχε φέρει από ένα ταξίδι της στην Ιαπωνία, όπου είχε πάει μαζί με τον παππού μου στη δεκαετία του 50. Εικοσιεφτά χρόνια αργότερα το ανακάλυψα και ακόμα μ’ αρέσει να το ακούω».

                          Αμερικανοί στρατιώτες στην Κορέα (1950-1953)

Οι μαρτυρίες είναι πολλές, όλες στον ίδιο τόνο. Έχουμε όμως και κάποιες άλλου τύπου μαρτυρίες. Αφορούν στη Yoshiko - Shirley Yamaguchi, διάσημη ηθοποιό και τραγουδίστρια που είχε πρωταγωνιστήσει στην ταινία και είχε τραγουδήσει το “Shina no yoru”. Η Yamaguchi είχε γεννηθεί στην Κίνα από Ιάπωνες γονείς. Όλοι τη θεωρούσαν Κινέζα και έγινε διάσημη με το κινέζικο όνομα Li Xianglan. Όταν τέλειωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, συνελήφθη από τις κινεζικές αρχές με την κατηγορία της προδοσίας και της συνεργασίας με τους Ιάπωνες. Απαλλάχθηκε όμως, όταν αποκάλυψε ότι δεν ήταν κινεζικής εθνικότητας, κάτι που κανείς ως τότε δεν ήξερε.

  

                                                  Yoshiko-Shirley Yamaguchi

Λένε λοιπόν τα σχόλια:

«Βρώμικη κατάσκοπος που πρόδωσε τα αισθήματα του κινεζικού λαού. Ωραίο τραγούδι, αλλά fuck τους Γιαπωνέζους  που κατέλαβαν τη Μαντζουρία».

 «Ηλίθια Κινέζα. Ήταν όμορφη με γλυκιά φωνή, αλλά στην πραγματικότητα ήταν κατάσκοπος του ιαπωνικού στρατού τότε που οι Ιάπωνες είχαν καταλάβει τη Μαντζουρία κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Κινέζοι δεν ήταν τόσο κουτοί να την εμπιστευθούν. Ήταν ένας λύκος με δορά προβάτου. Βοήθησε την Ιαπωνία να καταλάβει την Κίνα».

«Η Yamaguchi δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι ήταν κατάσκοπος.»

Και η τελευταία έκπληξη από το Google. Σε ένα γαλλόφωνο blog από το Κεμπέκ βλέπω το “Shina no yoru”  και τη λεζάντα: «Εδώ, ένα διάσημο γιαπωνέζικο τραγούδι που οι περισσότεροι της μεταπολεμικής γενιάς το ήξεραν».

Το αστείο πάντως είναι ότι ούτε οι Αμερικανοί ξεχώριζαν τα λόγια και  είχαν δώσει στο τραγούδι τον τίτλο: “She ain’t got no yo yo” που αντιστοιχεί στο δικό μου «Ινανογιόντου».  Τώρα μαθαίνω ότι η λέξη Shina  είναι μια παλιά γιαπωνέζικη λέξη για την Κίνα. Και ιδού οι αυθεντικοί στίχοι σε αγγλική μετάφραση:

What a night in China,

Harbor lights,

Deep purple night,

Ah, ship,

The dreamship,

I can’t forget

The sand of the Kokyu,

Ah, China night,

A dream night.

What a night in China

Over the willow window

A ramp was shaking,

Chinese lady

Was there like a bird

Singing love songs,

Sad sounding love songs.

Ah, China night,

A dream night.

What a night in China,

I was waiting in the parapet,

There was this girl in a rain,

The rouge on her cheeks

Like flowers were in bloom,

Forever I will remember

Even after we separated.

Ah, China night,

A dream night.

Το τραγούδι λοιπόν αυτό που άκουγαν με τόση συγκίνηση κάποτε οι αμερικανοί στρατιώτες στην Ιαπωνία και την Κορέα , πέρασε στην Αμερική κι αποκεί ήρθε στην Ευρώπη κι έφτασε τελικά ως εδώ. Το ελληνικό ραδιόφωνο το γνώρισε στους Έλληνες του 50 και κάτω εκεί στην Κρήτη, στα Χανιά, ένα κοριτσάκι με κολλημένο το αφτί στο ραδιόφωνο το άκουσε και ένιωσε την ίδια συγκίνηση με αυτή που ένιωθαν κάποιοι άλλοι άγνωστοι πολύ μακριά στην Άπω Ανατολή.

Την ίδια συγκίνηση ένιωσα και σήμερα μετά από τόσες δεκαετίες, όταν  ανακάλυψα αυτό το τραγούδι κι έμαθα την ιστορία του.

“Shina no yoru” λοιπόν στην εκτέλεση που θυμάμαι. Με τη Hamako Watanabe.

http://www.youtube.com/watch?v=eqREEntEAlg

                                                        Hamako Watanabe

Σε ένα άλλο βιντεάκι η κινεζούλα ντυμένη νύφη τραγουδά ευτυχισμένη το τραγούδι, ενώ ο καλός της την παρακολουθεί με λατρεία. Κάποιοι ένστολοι τους διακόπτουν και προφανώς φέρνουν άσχημα μαντάτα. Έπειτα μεταφερόμαστε στην τελευταία σκηνή της ταινίας, όπου το ζευγάρι σμίγει ξανά και ζουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα (η κινέζικη δηλαδή βερσιόν). Εδώ τραγουδά η Yoshiko-Shirley Yamaguchi.

http://www.youtube.com/watch?v=Y9xtyOYgJL0

(Πολύ συγκινήθηκα, όταν είδα στα σχόλια το μήνυμα κάποιου Αμερικανού που εντόπισε το κείμενό μου στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, το μετέφρασε τσάτρα πάτρα μέσω Google και το σχολίασε).