Μαρτιάλης, Χ.2 "Όταν η Ρώμη σε έδωσε σε μένα"

 

Το ποίημα αυτό του Μαρτιάλη που βρίσκεται στη συλλογή επιγραμμάτων του που εξέδωσα πρόσφατα μου είναι ιδιαίτερα αγαπητό και κάθε φορά που το διαβάζω συγκινούμαι με τους στίχους του.

Απευθύνεται στον άγνωστο αναγνώστη του με μια σύντομη εισαγωγή που εξηγεί, γιατί εκδίδει ξανά το δέκατο βιβλίο του. Και μετά του λέει:

 

…όταν η Ρώμη σε έδωσε σε μένα,

«τίποτα πιο σπουδαίο δεν έχω να σου δώσω», μου είπε.

«Μέσα από αυτόν (εννοεί τον αναγνώστη) θα αποφύγεις της Λήθης

τα πικρά ποτάμια της αχάριστης

και το καλύτερο κομμάτι του εαυτού σου θα επιβιώσει.

 

Αυτό είναι το πιο πολύτιμο δώρο που η Ρώμη χάρισε στον Μαρτιάλη. Πόσο δίκιο είχε ο ποιητής: ο πλούτος του είναι οι αναγνώστες του.

Με έγνοια βιαστική νωρίτερα

γλίστρησε απ’ τα δάχτυλά μου

το δέκατο βιβλίο μου.

Τώρα το ανακαλώ.

Κάποια γνωστά ποιήματα θα δεις,

αλλ’ όμως δουλεμένα με νέο ξυράφι.

Τα πιο πολλά καινούργια είναι.

 

Και για τα δυο δείξε την εύνοιά σου, αναγνώστη,

εσύ που είσαι, αναγνώστη, ο πλούτος μου,

που όταν η Ρώμη σε έδωσε σε μένα,

«τίποτα πιο σπουδαίο δεν έχω να σου δώσω», μου είπε.

«Μέσα από αυτόν θα αποφύγεις της Λήθης

τα πικρά ποτάμια της αχάριστης

και το καλύτερο κομμάτι του εαυτού σου θα επιβιώσει.

Η αγριοσυκιά σπάει τα μάρμαρα στον τάφο του Μεσσάλλα

κι ο μουλαράς γελά με θράσος βλέποντας

τα άλογα του Κρίσπου να έχουν κοπεί στα δυο.

Αλλ’ όμως τα ποιήματα δεν καταστρέφει η κλοπή

κι ο χρόνος τα ωφελεί.

Και τα μνημεία αυτά τα μόνα είναι

που δεν γνωρίζουν θάνατο».

 

 

Festinata prior decimi mihi cura libelli

elapsum manibus nunc revocavit opus.

Nota leges quaedam, sed lima rasa recenti;

pars nova maior erit: lector, utrique fave,

lector, opes nostrae: quem cum mihi Roma dedisset,

“nil tibi quod demus maius habemus”, ait.

“Pigra per hunc fugies ingratae flumina Lethes

et meliore tui parte superstes eris.

Marmora Messalae findit caprificus et audax

dimidios Crispi mulio ridet equos:

at chartis nec furta nocent et saecula prosunt,

solaque non norunt haec monumenta mori”.

 

X.2

Τα μηνύματα

 

 

Της έστελνε μηνύματα με έκφυλο περιεχόμενο, με βαθιά έκφυλο περιεχόμενο.

 

Εκείνη ταλαντεύτηκε, τον ήξερε για σοβαρό και ευαίσθητο άνθρωπο. Ύστερα υπέκυψε στη γοητεία των μηνυμάτων του. Του απάντησε το ίδιο έκφυλα.

 

Αντάλλαξαν πολλά μηνύματα. Προχώρησαν σε εξομολογήσεις, σε ανόσιες φαντασιώσεις.

 

Τα είπαν όλα, όλα όσα στριφογύριζαν δαιμονισμένα στο μυαλό τους, όργια πραγματικά και όργια φανταστικά. Επιθυμίες απαγορευμένες, πόθους, πάθη με όσο πιο πρόστυχα λόγια μπορούσαν.

 

Άδειασαν επιτέλους και ησύχασαν.

 

Τώρα εκείνη ξαναδιαβάζει τα μηνύματα και βλέπει πόσο αθώα είναι, πόσο άκακα. Δυο ψυχές αμόλυντες, απαλλαγμένες από κάθε τι πραγματικά κακό, δυο παιδικές ψυχές μιλούσαν για την ομορφιά της ηδονής.

(Μικρές ιστορίες)

Όνειρο μέσα σε όνειρο

 

 

Κοιμάσαι τώρα

κι εγώ μπαίνω στο όνειρό σου,

διευθετώ τα πράγματα

κατά πώς πρέπει

και δες τι περιβάλλον σού ετοίμασα:

Ένα δέντρο χαμηλό,

όλο κλαδιά και φύλλα,

σε χώμα ριζωμένο μαλακό

για να ξαπλώσουμε,

όταν θα έχουμε μεθύσει.

Μια φύση απέραντη και σιωπηλή,

ένα τραπέζι, δυο καρέκλες.

Καθόμαστε αντικρυστά,

μιλάμε αργά

και κοιταζόμαστε στα μάτια.

Γεμίζεις τα ποτήρια,

πίνουμε,

ξαπλώνουμε ύστερα κάτω απ’ το δέντρο

ζαλισμένοι.

 

Ξέρω πως είναι όνειρο,

μου λες μες στο όνειρό σου.

Ναι, όνειρο είναι,

σου απαντώ,

κι όταν ξυπνήσεις,

θα είμαι χαραγμένη στο μυαλό σου.

Οι νύχτες σου είναι δικές μου.

Τις μέρες σου

σου τις χαρίζω.

 

Κατάθλιψη

 

Η κατάθλιψη μπορεί να οφείλεται σε χίλιους δυο άλλους λόγους, αλλά μπορεί να οφείλεται και στην υψηλή ευφυΐα.

Διότι ευρισκόμενος κανείς σε τέτοια ύψη είναι πιθανό να αντιληφθεί – πιθανό, όχι βέβαιο – ότι όλη αυτή η φασαρία επί Γης δεν έχει κανένα σκοπό και κανένα νόημα.

 

Το ίδιο παθαίνουν και πολλοί ηλικιωμένοι ασχέτως ευφυΐας, όταν καταλάβουν πως ό,τι έκαναν στη ζωή τους το έκαναν κάπως αυτόματα και μηχανικά, επειδή το έκαναν και οι άλλοι ή επειδή η ορμή της ζωής τούς είχε ζέψει στο άρμα της και δεν μπορούσαν κάνουν αλλιώς.

 

Τώρα που η ζωή άλλαξε τα άλογα στο άρμα της κι αυτοί  κάθονται άπρακτοι και ανήμποροι στις καρέκλες τους, αναρωτιούνται γιατί έκαναν όσα έκαναν και ποιος ήταν ο λόγος.

 

Η φιλοσοφία και η θρησκεία έχουν κάποιες απαντήσεις που ικανοποιούν τους περισσότερους.

 

Οι υπόλοιποι εξακολουθούν να αναρωτιούνται:

 

Για ποιο λόγο;