Ο άλλος Μίκης Θεοδωράκης

 

Τον Μίκη Θεοδωράκη τον έχουμε ταυτίσει με τα επαναστατικά του τραγούδια. Όταν αναφερόμαστε σ’ αυτόν, θυμόμαστε τις μεγάλες, τις αλησμόνητες επιτυχίες του, τη Ρωμιοσύνη, το Μαουτχάουζεν, το Άξιον Εστί, τραγούδια που δόνησαν τον ελληνικό κόσμο και δεν υπάρχει νομίζω κανείς που να μην τα γνωρίζει και να μην τα έχει τραγουδήσει και να μην έχει συγκινηθεί.

 

Όμως τώρα που τα τραγούδια του αυτά έχουν περάσει στην Ιστορία κι εγώ έχω μεγαλώσει αρκετά, άρχισα να προσέχω έναν άλλον Θεοδωράκη που συνέθεσε άλλου τύπου τραγούδια και όχι θούριους. Δεν είναι τόσο γνωστά στο ευρύ κοινό.

 

Σ’ αυτά τα τραγούδια τα χαμηλότονα εμφανίζεται ένας συνθέτης με τόση τρυφερότητα ψυχής, με τόση ευαισθησία που – θα το πω κι ας θυμώσετε – ξεπερνά τον επίσης αγαπημένο μας Χατζιδάκι.

 

Χατζιδακική εγώ για χρόνια, από τότε που η Νάνα Μούσχουρη τραγούδησε το «Κυπαρισσάκι μ’ αψηλό» μέχρι το τελευταίο του τραγούδι, πριν φύγει από αυτόν εδώ τον κόσμο, ποτέ ωστόσο δεν αμφισβήτησα το μεγάλο ταλέντο του Θεοδωράκη. Απλώς έβαζα πρώτο στις προτιμήσεις μου τον Χατζιδάκι.

 

Θυμάμαι κάποτε που μια φίλη ήθελε να μου κάνει δώρο ένα δίσκο και με ρώτησε ποιον θα ήθελα. Την «Αθανασία» του Χατζιδάκι, της είπα, ένα δίσκο που μόλις είχε κυκλοφορήσει. Κι αυτή έμεινε έκπληκτη, καθότι φανατική αριστερή και ήταν η εποχή που θριάμβευε ο Θεοδωράκης μαζί άλλους πολλούς καλούς συνθέτες αριστερών προθέσεων.

 

-Την «Αθανασία;» Αυτό τον δίσκο θέλεις; Με ρώτησε απογοητευμένη.

-Ναι, αυτόν.

 

Τι να κάνει, μου χάρισε τον δίσκο που διάλεξα.

 

Σήμερα ο Χατζιδάκις λατρεύεται από δεξιούς και κυρίως από αριστερούς όχι τόσο για τη μουσική του, όσο για τα τσιτάτα του. Είμαι σίγουρη όμως ότι, αν ζούσε, θα τους κανόνιζε όλους αυτούς τους νεόκοπους λάτρεις του αναλόγως. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μου.

 

Το θέμα μου είναι ότι ανακάλυψα, έστω και αργά, ότι ο Θεοδωράκης έχει γράψει τόσο αισθαντικά τραγούδια που ξεπερνούν τα αντίστοιχα τραγούδια του Χατζιδάκι.

 

Δεν είναι «επαναστατικά», δεν ξεσηκώνουν τα πλήθη, δεν προκαλούν παραληρήματα και αλαλαγμούς (Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, Ένα το χελιδόνι κι η Άνοιξη ακριβή κλπ) και γι’ αυτό τον λόγο τα γνωρίζουν λιγότεροι. Βέβαια ενυπάρχει και στους στίχους πολλών από αυτά τα τραγούδια, έστω και λανθάνουσα, μια αριστερή χροιά - πώς να γίνει, Θεοδωράκης ήταν αυτός - ωστόσο αυτό που τα χαρακτηρίζει είναι η μελωδία, μια μελωδία βαθιά ευαίσθητη, γλυκύτατη και μελαγχολική.

 

Καταλήγω λέγοντας ότι αυτά τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη είναι ποιοτικά ανώτερα από τα αντίστοιχα του Χατζιδάκι, χωρίς καθόλου να θέλω να υποβιβάσω τον δεύτερο.

 

Και οι δύο έδωσαν ψυχή στο ελαφρό τραγούδι που έπνεε τα λοίσθια και διαμόρφωσαν έναν νέο τύπο ελαφρολαϊκού τραγουδιού που ακολούθησαν κατόπιν κι άλλοι σπουδαίοι τραγουδοποιοί.

 

Ενδεικτικά αναφέρω κάποια τραγούδια του και σας συμβουλεύω να τα (ξανα)ακούσετε.

 

Φαίδρα (αγάπη μου, αστέρι μου)

Μοιρολόι της βροχής

Νύχτα μαγικιά

Δακρυσμένα μάτια

Προδομένη μου αγάπη

Τ’ όνειρο καπνός

Στα περβόλια

Την πόρτα ανοίγω το βράδυ

Χάθηκα

Δρόμοι παλιοί

Όμορφη πόλη

 

 

Φαίδρα (αγάπη μου, αστέρι μου)

https://www.youtube.com/watch?v=GLsqp4oiWTk&list=RDGLsqp4oiWTk&start_radio=1

 

Την πόρτα ανοίγω το βράδυ

https://www.youtube.com/watch?v=BfyrN9uWEpA&list=RDBfyrN9uWEpA&start_radio=1

 

Χάθηκα

https://www.youtube.com/watch?v=TMS6rZOftsg&list=RDTMS6rZOftsg&start_radio=1

 

Δρόμοι παλιοί

https://www.youtube.com/watch?v=6XOoHvXJxmg&list=RD6XOoHvXJxmg&start_radio=1

 

Νύχτα μαγικιά

https://www.youtube.com/watch?v=fkOrkKK3kwI&list=RDfkOrkKK3kwI&start_radio=1

 

Δακρυσμένα μάτια

https://www.youtube.com/watch?v=Kxuvy8lu-ec&list=RDKxuvy8lu-ec&start_radio=1

 

Προδομένη μου αγάπη

https://www.youtube.com/watch?v=xKzwqT0e49U&list=RDxKzwqT0e49U&start_radio=1

 

Μοιρολόι της βροχής

https://www.youtube.com/watch?v=GmPAy4VHvQw&list=RDGmPAy4VHvQw&start_radio=1

 

Στα περβόλια

https://www.youtube.com/watch?v=FPbCpOhi6MI&list=RDFPbCpOhi6MI&start_radio=1

 

Τ’ όνειρο καπνός

https://www.youtube.com/watch?v=cWydM_RKgoI&list=RDcWydM_RKgoI&start_radio=1

 

Όμορφη πόλη

https://www.youtube.com/watch?v=ivmkHc1CbtE&list=RDivmkHc1CbtE&start_radio=1

 

Αφορισμοί Β΄

 

Το πρόβλημα είναι ότι και οι αισιόδοξοι πεθαίνουν.

 

*

                                        

Γιατί άλλοι βλέπουν το Κακό ως Καλό και το Καλό ως Κακό και άλλοι πάλι αντίστροφα;

Επειδή, νομίζω, και το Κακό περιέχει μέσα του μέρος του Καλού και το Καλό αντίστοιχα μέρος του Κακού.

Μπλέξαμε.

  *                                                

Ποιος θα κληρονομήσει τις φωτογραφίες μου;

Ανησυχώ πολύ γι’ αυτές.

  *                                         

Αν πεις "στο διάολο όλα!", νομίζω ότι χαλαρώνεις περίφημα.

  *                                           

Το τελειότερο πολίτευμα του κόσμου δεν μπορεί να μετατρέψει τον δυστυχή σε ευτυχή.                                         

 *                                              

Φαντάζομαι τους αρχαίους Αθηναίους να παρακολουθούν στο θέατρο πχ την τραγωδία του Σοφοκλή "Αντιγόνη" και να κλαίνε και συγχρόνως να μασουλίζουν ψητές σαρδέλες από το καλαθάκι που έφεραν μαζί τους.

 

   *                                              

 Η Δημοκρατία είναι ένα όμορφο παιδί που πεθαίνει νέο.

 

  *                                               

     Δυο χιλιάδες χρόνια πριν ένας ταπεινός, λαϊκός Εβραίος είπε κάτι απίστευτο: "Αγαπάτε αλλήλους".

Ακόμα η ανθρωπότητα δεν μπορεί να το χωνέψει.

 

   *                                              

   Πώς και δεν απαιτούν οι φεμιναζί να υπηρετούν και οι γυναίκες τη στρατιωτική θητεία τους;

Η ισότητα ξέρετε έχει και υποχρεώσεις.  

 

  *                                                

Τους γαργαλούν φαίνεται τα πυρηνικά όπλα που τόσα χρόνια κάθονται άπρακτα στις αποθήκες τους.

Εν τω μεταξύ οι καθημερινοί άνθρωποι συνεχίζουν τη ζωή τους φωνάζοντας πότε πότε συνθήματα υπέρ του ενός ή του άλλου.

 

   *                                              

Αγαπούμε και συμπονούμε όλα τα ζώα, αλλά μερικά καλύτερα να μη βρεθούν στον δρόμο μας.

Το έντομο

 

Το είδα ένα βράδυ στο μπάνιο μου και ανατρίχιασα. Και αηδίασα.

 

Άρπαξα αμέσως το εντομοκτόνο και το ψέκασα. Το ψέκαζα πολλή ώρα για να είμαι βέβαιη ότι θα πεθάνει.

 

Το είδα που σερνόταν αποκαμωμένο, που προσπαθούσε κάπου να κρυφτεί.

 

Το έβλεπα ακίνητη. Το έβλεπα που πέθαινε.

 

Μαζί με την αηδία μου ανακατεύτηκε και η ενοχή.

 

Δεν φταίω εγώ, απολογήθηκα. Φταίει Αυτός που μας έβαλε τον ένα απέναντι στον άλλον.

 

Βγήκα από το μπάνιο αναστατωμένη.

 

Την άλλη μέρα το βρήκα νεκρό.

(Μικρές ιστορίες)

Τα φουλάρια μου!

 

  

 

Τον καιρό της ανάρρωσής μου, τότε που βρισκόμουν λίγο εδώ και λίγο αλλού, μπαινόβγαιναν εκείνες που με φρόντιζαν, η μια πίσω από την άλλη, άλλες έρχονταν, άλλες έφευγαν, γιατί ούτε μπέσα έχουν αυτές ούτε τίποτα.

 

Λυπάμαι που το λέω, αλλά αυτές οι γυναίκες, φτωχές ασφαλώς και ξενιτεμένες, καμιά συμπάθεια και ενσυναίσθηση δεν έχουν για την «πλούσια» άρρωστη που πρέπει να φροντίζουν.

 

Φυσικά δεν χρειαζόμουν την αγάπη τους, τη φροντίδα τους χρειαζόμουν και λίγο πολύ την είχα. Δεν γνώριζα όμως τις άλλες πλευρές του χαρακτήρα τους.

 

Τέλος πάντων, όταν συνήλθα και μπορούσα να ζήσω χωρίς τη βοήθεια κανενός, άρχισα να ανακαλύπτω τις κλοπές.

 

Πολύτιμα αντικείμενα δεν έχω, αλλά κι αν είχα, δεν νομίζω ότι θα τολμούσαν να τα κλέψουν, γιατί θα πρόσεχα αμέσως την απουσία τους.

 

Τι έκλεβαν;

 

Μαχαιροπίρουνα από το συρτάρι που έχω πολλά.

Ζάχαρη.

Λάδι.

Tonotil.

Κάτι φανελάκια μακό.

Ένα ψαλίδι.

 

Τέτοιες σαχλαμάρες.

 

Κι ένα λογαριασμό της Cosmote γύρω στα εκατό ευρώ που έστειλα μία να πληρώσει και μετά δεν σκέφτηκα να ζητήσω την απόδειξη και παρ’ ολίγο να μου κόψουν το τηλέφωνο.

 

Κάθε φορά που ανακάλυπτα ότι κάτι έλειπε από το σπίτι μου, έβραζα από θυμό, αλλά μετά ηρεμούσα, δε βαριέσαι, μπορώ να ζήσω και χωρίς αυτά, σκεφτόμουν.

 

Η ίδια η πράξη της κλοπής όμως με ενοχλούσε αφάνταστα. Τι σόι γυναίκες είναι αυτές που τολμούν και κλέβουν τα ξένα σπίτια; Κλέφτρες με φρόντιζαν, όσο είχα την ανάγκη τους; Κοιμόμουν και στο διπλανό δωμάτιο κοιμόταν μια κλέφτρα;

 

Και κάθε τόσο ανακαλύπτω και κάτι που λείπει.

 

Χθες που δρόσισε ο καιρός και έψαξα να βρω κάποια εσάρπα για τη βραδινή μου έξοδο, ανοίγω τα δυο συρτάρια της ντουλάπας μου που είναι ξεχειλισμένα από φουλάρια κάθε λογής και παρατηρώ ότι το ένα ήταν μισογεμάτο. Τα μισά φουλάρια μου είχαν κάνει φτερά.

 

Και μήπως θυμάμαι ποια λείπουν; Ένα κίτρινο λείπει μετά βεβαιότητος. Επίσης ένα με καφέ ρίγες. Και ένα μπλε και ένα άλλο γαλάζιο. Ένα μαύρο. Ένα γκρι-μαύρο. Λείπουν ασφαλώς και άλλα που δεν τα θυμάμαι, γιατί σπάνια τα φορούσα.

 

Έχουν και προτιμήσεις βλέπετε οι κλέφτρες. Ευτυχώς δεν συμπίπτουν με τις δικές μου κι έτσι δεν νευρίασα και πολύ για την κλοπή.

 

Να προσέχετε.

 

 

Ιστορίες

 

 

 

Και τώρα θα σου πω ιστορίες,

πολλές ιστορίες,

έχω υλικό.

 

Μαζεύεται μέρα τη μέρα μέσα μου,

σαν το νερό

που βρίσκει κάπου άνοιγμα

και πέφτει από ψηλά στη λίμνη

και την αναταράζει,

μια λίμνη

που ως τώρα έστεκε ακίνητη 

πάνω στα έρημα βουνά.

 

Ω, ναι,

τις νιώθω που σαλεύουν μέσα μου

οι ιστορίες

ξυπνώντας από λήθαργο βαθύ,

ωραίες ιστορίες

κι εσύ θα είσαι ο πρωταγωνιστής,

η όμορφή μου μαριονέττα.

 

Θα σου υπαγορεύω τι θα λες και τι θα κάνεις,

άλλοτε θα θυμώνεις

-το θέλει αυτό η φύση σου,

εμένα δεν με ξεγελάς-

κι άλλοτε θα ζητάς την αγκαλιά μου,

θα θέλεις τρυφερότητα

-κι  αυτό επίσης το ζητά η φύση σου.

 

Ω, ναι, περίμενε.

Έρχονται οι ιστορίες μου,

τις βλέπω τώρα

που πάνε να σχηματιστούν.

Λείψανα

 

 

 

 

 

-Και πόσο κάνει αυτό το λείψανο είπαμε;

-Τρεις χιλιάδες.

-Πολύ ακριβό είναι. Δεν έχεις κανένα φτηνότερο;

-Έχω. Ορίστε το μισό δεξιό χέρι του αγίου Αγορασίου. Δυο χιλιάδες.

-Πολύ ακριβό κι αυτό. Κάτι φτηνότερο;

-Έχω και πιο φτηνό. Τέσσερα από τα πέντε δάχτυλα του αριστερού ποδιού του αγίου Αναμαρτωλού. Θα σ’ το δώσω για χίλια τρακόσια ευρώ.

-Πολύ ακριβός είσαι, ρε φίλε. Χίλια τρακόσια ευρώ για τέσσερα δάχτυλα ποδιού;

-Ξέρεις πόσα θα βγάλεις με αυτά τα τέσσερα δάχτυλα; Και πολύ φτηνά σ’ τα πουλάω. Αλλά έχω κάτι ανάγκες κι εγώ και πρέπει να τις καλύψω.

-Χμ…είναι γνήσια τα δάχτυλα ή σκάψατε κανένα τάφο και τα βγάλατε;

-Μα τι λες τώρα, δεν κάνω εγώ τέτοιες απατεωνιές.

-Για φέρε να τα πιάσω… Κάπως σαν πλαστικά μού φαίνονται.

-Αληθινά είναι σου λέω. Ορκίζομαι στο όνομα του αγίου. Να πέσει φωτιά να με κάψει. Άντε, χίλια διακόσια ευρώ και κλείσαμε.

-Πολλά είναι. Τίποτε άλλο δεν έχεις; Γύρω στα πεντακόσια ευρώ;

-Πολύ με παιδεύεις, το ξέρεις; Θέλεις, άνθρωπέ μου, λείψανο ή δεν θέλεις;

-Θέλω, αλλά να είναι κάτι πιο φτηνό.

-Άκου, τα γνήσια λείψανα δεν είναι φτηνά. Ξέρεις τι απατεώνες κυκλοφορούν και πουλάνε λείψανα προβάτων και σκύλων; Τέλος πάντων. Ορίστε, αυτό εδώ το μικρό δαχτυλάκι του δεξιού χεριού του οσίου Απαραδόπιστου. Εφτακόσια ευρώ και ούτε ένα ευρώ παρακάτω. Δεν βγαίνω, φίλε μου. Εφτακόσια ευρώ. Είμαστε εντάξει;

-Πολύ μικρό δεν είναι;

-Είχε μικρά δάχτυλα ο μακαρίτης. Τι  να κάνουμε τώρα… Και πού’ σαι, με αυτό το δαχτυλάκι οι στείρες γυναίκες γκαστρώνονται. Σ’ το λέω μετά λόγου γνώσεως.

-Εντάξει, θα το πάρω.

-Να έχεις την ευλογία του όσιου Απαραδόπιστου. Να σου το τυλίξω ή να το βάλω σε ένα ωραίο κουτί με βελούδινη επένδυση;

-Βαλ’ το στο κουτί.

-Εκατό ευρώ παραπάνω.

-Ε, είσαι αγιογδύτης, τι να σου πω τώρα. Τύλιξέ το σε κανένα λαδόχαρτο και θα το περιποιηθώ εγώ μετά.

-Ό,τι πεις. Άντε και καλές δουλειές.

-Επίσης.

Η φωτογραφία από https://www.orthodoxianewsagency.gr/epikairotita/klopes-ieron-leipsanon/