Μα τι κουβέντες είναι αυτές που λέμε;

 

«Θα σε σκοτώσω». «Θα σε λιώσω».  «Θα σε καρυδώσω». «Θα σε τσακίσω». «Θα σε σπάσω στο ξύλο». «Θα σε σφάξω στο γόνατο». «Θα σου κόψω τα πόδια». «Θα σου κόψω τη γλώσσα». «Θα σε πατήσω κάτω». «Θα σου βάλω τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι». «Θα σου σπάσω το κεφάλι». «Θα σου σπάσω τα μούτρα».  «Θα σου τα τρίψω στη μούρη». «Θα σου κάνω τα μούτρα κρέας».

«Άντε πνίξου!»

«Στα τσακίδια!»

«Στον αγύριστο!»

«Στα κομμάτια!»

«Θα του βγάλω τα μάτια».

«Τον ξέσκισα».

«Τον έκανα λουρίδες».

«Τον έφτυσα».

«Τον  ζεμάτισα».

«Τον έκαψα».

«Τον έθεσα εκτός μάχης».

«Έφτυσα αίμα».

«Κέρδισα με το σπαθί μου».

 «Βάζω το χέρι στη φωτιά».

«Τον θάψαμε».

«Έφαγε γροθιά στο στομάχι».

 «Τον ψήνει ζωντανό».

«Του άλλαξε την πίστη».

«Του ήπιε το αίμα».

«Πήρε το αίμα του πίσω».

«Πάτησε επί πτωμάτων».

«Τον έχει ευνουχίσει».

«Μαχαιρώματα πίσω από την πλάτη».

«Τρώνε τα κομμάτια τους».

«Τρώει ο ένας τον άλλον».

«Θα σε φάω ζωντανό».

«Φωτιά και τσεκούρι».

 «Δια ροπάλου».

«Δια πυρός και σιδήρου».

«Σφάξε με, αγά μου, ν’ αγιάσω».

«Σαν δαρμένο σκυλί».

Έτσι πολύ πρόχειρα συγκέντρωσα μερικές φράσεις που τις λέμε και τις ακούμε πολύ συχνά.  Φυσικά δεν τις εννοούμε στην κυριολεξία. Αν τις εννοούσαμε, αυτό θα σήμαινε ότι είμαστε θηρία ανήμερα, φτυστοί οι παλαιοί μας πρόγονοι που τις έλεγαν, τις εννοούσαν και τις έκαναν πράξη.

Ευτυχώς εμείς έχουμε αρκετά απομακρυνθεί από εκείνες τις σκληρές εποχές. Αν κάποιος μας ενοχλεί, θα τον στραβοκοιτάξουμε, θα του πούμε καμιά κουβέντα, μπορεί, αν χοντρύνει το πράγμα, να ανταλλάξουμε βρισιές και απειλές και ίσως τον  καταγγείλουμε στην αστυνομία, αν δεν συμμορφωθεί. Σε γενικές γραμμές όμως οι καθημερινοί άνθρωποι  αποφεύγουμε τις βιαιοπραγίες και τις χειροδικίες.

 Η γλώσσα μας όμως είναι μεγάλος προδότης του παρελθόντος μας. Αυτή μας πληροφορεί ότι κάποτε οι άνθρωποι δεν ήταν τόσο ειρηνικοί όσο είναι σήμερα. Σήμερα, άλλοτε γελώντας και άλλοτε απειλώντας βάζουμε στο στόμα μας φράσεις που είναι πραγματικά ανατριχιαστικές, φονικές και αποκρουστικές. Τις λέμε χωρίς να τις εννοούμε. Όμως τις λέμε.

 «Στα τσακίδια!» φωνάζουμε σε κάποιον που φεύγει και που προηγουμένως μας έχει κάνει άνω κάτω. Εννοούμε να μας αφήσει ήσυχους, όμως η φράση σημαίνει να πάει ο άλλος να γκρεμοτσακιστεί και να σκοτωθεί.

«Στα κομμάτια!». Να πάει δηλαδή κάπου και να γίνει κομμάτια. (Ανατριχιαστικό, ε;)

«Στον αγύριστο!». Να φύγει κι εκεί που θα πάει να πάθει κάτι πολύ κακό, ώστε να μη μπορεί να γυρίσει πίσω.

Κάποιες φράσεις μάς παραπέμπουν σε αρχαίες πολεμικές συγκρούσεις:

«Διά πυρός και σιδήρου». «Φωτιά και τσεκούρι». Επελαύνουν οι ορδές και τίποτα δεν μένει όρθιο, μόνο αποκαΐδια και πτώματα .

«Δια ροπάλου». Όπου τα κεφάλια συντρίβονται, όταν οι ιδιοκτήτες τους αντιστέκονται.

«Τον έθεσα εκτός μάχης». Μιλάμε για τραυματία ή νεκρό αντίπαλο από τα δικά μας χέρια.

«Κέρδισα με το σπαθί μου». Αφού πρώτα εξόντωσα τους αντιπάλους μου κόβοντάς τους το κεφάλι.

Άλλες φράσεις υποδηλώνουν ύπουλη βία των παρασκηνίων:

«Πάτησε επί πτωμάτων». «Μαχαιρώματα πίσω από την πλάτη». Περίεργοι φόνοι και ξαφνικές μαχαιριές σε ανύποπτους για να ανοίξει ο δρόμος προς την επιτυχία.

Έχουμε επίσης και ιστορική βία:

«Σφάξε με, αγά μου, ν’ αγιάσω». Οι Τούρκοι σφάζουν και οι χριστιανοί  κάνουν τα θύματα αγίους.

«Του άλλαξε την πίστη». Πρόκειται για σκληρά βασανιστήρια, μέχρι να αναγκαστεί να αλλαξοπιστήσει αυτός που αντιστέκεται.

«Βάζω το χέρι μου στη φωτιά». Απόηχος από τη βάρβαρη συνήθεια να δοκιμάζεται η αθωότητα κάποιου με τη φωτιά. Αν δεν καιγόταν, ήταν αθώος. Αν καιγόταν, ήταν ένοχος. (Μα ήταν δυνατόν να μην καεί;)

«Τον έχει ευνουχίσει». Κάποτε αυτό γινόταν με ψαλίδια και είχε μεγάλη πέραση, σήμερα το κάνουμε δια της ομιλίας και έχει επίσης μεγάλη πέραση.

«Θα σου βάλω τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι». Έτσι τιμωρούσαν τους νάνους γελωτοποιούς στο Βυζάντιο. Επί εβδομάδες είχαν και τα δυο τους πόδια μέσα σε ένα παπούτσι και χοροπηδούσαν προκαλώντας τα γέλια των άλλων. Μμμμ, μπράβο!

«Θα του κόψω τη γλώσσα». «Θα του βγάλω τα μάτια».  «Τον ψήνει ζωντανό». Πολύ συνηθισμένες μεσαιωνικές τιμωρίες που ο κόσμος παρακολουθούσε με ενδιαφέρον.

Έχουμε και εικόνες από την αγνή αγροτική ζωή:

«Θα σε σφάξω στο γόνατο». Όπως τα αρνιά και τα κατσίκια. Και όπως βεβαίως και τον εχθρό μας.

«Πήρα το αίμα μου πίσω». Πρόκειται για τα γνωστά φονικά στο όνομα της τιμής, όπου η μια οικογένεια εξοντώνει την άλλη και στο τέλος δεν μένει κανείς όρθιος, έχουν όλοι οριζοντιωθεί.

Άλλη κατηγορία είναι οι αυθόρμητες φονικές επιθυμίες που σε παλαιότερες εποχές γίνονταν πράξη:

«Θα σε σκοτώσω». Με διάφορους τρόπους, δεν έχει σημασία η μέθοδος αλλά το αποτέλεσμα, να μετατρέψουμε δηλαδή το ζωντανό σε πεθαμένο.

«Θα σε καρυδώσω». Εδώ είμαστε πιο συγκεκριμένοι στη μέθοδο της εξόντωσης.

«Θα σε λιώσω». Πώς άραγε; Με κανένα βράχο; Πάντως αυτό που επιθυμούμε είναι να κάνουμε τον άλλον αλοιφή.

«Θα σε τσακίσω». «Θα σε σπάσω στο ξύλο». Εδώ προτιμούμε τη μέθοδο της θραύσης των οστών.

«Θα σου σπάσω το κεφάλι». Με πέτρα, με μαδέρι, με τις γροθιές μας, δεν έχει σημασία. Εμείς αυτό που θέλουμε είναι ένα σπασμένο κεφάλι.

«Θα σε κάψω». Απλή και στο παρελθόν αρκετά συνήθης μέθοδος εξόντωσης του εχθρού μας.

«Θα σε ξεσκίσω». «Θα σε κάνω λουρίδες». Με μαχαίρι, υποθέτω. Ή με κανένα μπαλτά. Ή με καμιά σπάθα.

Μη φονικές επιθυμίες αλλά επιθυμίες βασανισμού και ταπείνωσης:

«Θα σου σπάσω τα μούτρα». Δεν επιθυμούμε το θάνατο του αντιπάλου, απλώς το σοβαρό τραυματισμό του.

«Θα σου κάνω τη μούρη κρέας». Το ίδιο περίπου με το προηγούμενο. (Φανταστείτε την εικόνα).

«Θα σου το τρίψω στη μούρη». Απλή ταπείνωση, πάλι καλά.

«Θα σου κόψω τα πόδια». Το συνήθιζαν φαίνεται κι αυτό στο παρελθόν.

«Θα σε κάνω να φτύσεις αίμα». Μιλάμε για μεγάλη κακοποίηση, ο άλλος θα μείνει μέρες στο κρεβάτι.

«Θα σε πατήσω κάτω». Απλή επίδειξη δύναμης και εξευτελισμός του αντιπάλου.

«Του έδωσα γροθιά στο στομάχι». Περιορισμένη χειροδικία αλλά αποτελεσματική.

«Τον έφτυσα». Παλαιά συνήθεια διαπόμπευσης.

«Τον ζεμάτισα». Αρχαίο βασανιστήριο με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Εικόνες από την καθημερινή ζωή:

«Σαν δαρμένο σκυλί». Εννοείται ότι τα σκυλιά έτρωγαν πολύ ξύλο. Εδώ έτρωγαν οι άνθρωποι, τα ζώα θα γλίτωναν;

«Άντε πνίξου». Πώς το εννοούσαν άραγε; Δια απαγχονισμού ή μέσα στη θάλασσα και τα ποτάμια;  Είναι πάντως μια απλή προτροπή. Εμείς αποφεύγουμε να συμμετάσχουμε στη συγκεκριμένη πράξη.

«Τρώνε τα κομμάτια τους». «Τρώει ο ένας τον άλλον». Γραφικές εικόνες πάλης όπου ο ένας δαγκώνει τον άλλον όπου βρει. Αποκόπτονται αυτιά, μύτες, δάχτυλα και γενικώς ό,τι προεξέχει.

«Τον θάψαμε». Καμιά φορά και ζωντανό.

Από τον κόσμο των κανίβαλων και των βαμπίρ:

«Του ήπιε το αίμα». Εκτός αν συνήθιζαν να πίνουν το αίμα των εχθρών τους. Δεν το βρίσκω απίθανο.

«Θα σε φάω ζωντανό». Όχι από πείνα αλλά από λύσσα.

Σήμερα ευτυχώς έχουμε περισσότερη ευαισθησία από τους προγόνους μας και έχουμε αποκηρύξει αυτές τις πρακτικές. Πολλοί άνθρωποι δεν αντέχουν καν στη θέα του αίματος και λιποθυμούν. Αν συμβεί κάποιο τρομερό ατύχημα ή δυστύχημα, δεν αντέχουμε στην περιγραφή του και βουλώνουμε τα αυτιά μας. Αν η τηλεόραση μάς δείξει αποτρόπαιες εικόνες, αλλάζουμε κανάλι ή κλείνουμε τα μάτια. Η ίδια η τηλεόραση προσέχει συνήθως να μη σοκάρει τους τηλεθεατές και βάζει το λεγόμενο μωσαϊκό σε τέτοιες εικόνες.

Ο κινηματογράφος είναι πιο ωμός, δεν διστάζει να δείξει ανατριχιαστικές σκηνές, αλλά εκεί ξέρουμε πως είναι ψέματα και εν πάση περιπτώσει έχουμε τη δυνατότητα επιλογής. Αν δεν θέλουμε να δούμε αίματα, δεν πάμε να δούμε την ταινία.

Γενικά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουμε να βλέπουμε νεκρούς, πληγές, ακρωτηριασμένα μέλη, εγκαύματα,  μαχαιρωμένα κορμιά, ανοιγμένα κεφάλια, σπασμένα κόκαλα. Ζούμε σε μια κοινωνία που η υγεία και η αρτιμέλεια έχουν μεγάλη σημασία , η ιατρική κάνει θαύματα και οι σύγχρονοι άνθρωποι, ακόμα και οι ηλικιωμένοι, βρίσκονται οι περισσότεροι σε καλή φυσική κατάσταση.

Στο παρελθόν δεν ήταν έτσι.

Οι κουτσοί, οι κουλοί, οι τυφλοί, οι παραμορφωμένοι, οι άρρωστοι γέμιζαν τότε τους δρόμους των πόλεων. Κυκλοφορούσαν μέσα στη λάσπη, την κοπριά και τα σκουπίδια, μέσα στα αίματα των σφαγμένων ζώων και τη μπόχα, μέσα στην ψείρα, τους ψύλλους και τους κοριούς. Για την όραση των προγόνων μας όλα αυτά ήταν συνηθισμένα πράγματα και φυσιολογικά. Όπως φυσιολογικό ήταν να παρακολουθούν δημόσιους βασανισμούς και εκτελέσεις. Η γλώσσα με τη σειρά της αναπαρήγαγε με φυσικότητα αυτό που έβλεπαν τα μάτια.

 Για τα δικά μας μάτια όμως κάτι τέτοιο θα ήταν ένας εφιάλτης. Ευτυχώς αυτός ο εφιάλτης έχει πάψει πια να κυκλοφορεί στις πόλεις μας. Κυκλοφορεί ωστόσο ακόμα στη γλώσσα μας.