Τα πολλαπλά και ασαφή μηνύματα της σύγχρονης Τέχνης

Μια άποψη που προέκυψε στον καιρό μας σχετικά με την καλλιτεχνική δημιουργία υποστηρίζει ότι ο αποδέκτης του καλλιτεχνικού έργου δεν είναι υποχρεωμένος να ξετρυπώσει το μήνυμα που κρύβεται μέσα στο έργο. Είναι αρκετό να το χαρεί  με το δικό του προσωπικό τρόπο και να βγάλει όποιο μήνυμα θέλει, αν τέλος πάντων επιμένει να ψάχνει για μηνύματα.

Αυτή η άποψη ήταν αναπόφευκτο να προκύψει από τη στιγμή που η καλλιτεχνική δημιουργία έπαψε να είναι σαφής. Παλαιότερα δεν υφίστατο τέτοιο θέμα, εφόσον το καλλιτεχνικό έργο ήταν σαφές και δημιουργός και αποδέκτης εύκολα μπορούσαν να επικοινωνήσουν και να καταλάβει ο ένας τον άλλον.

"Η αλυσίδα κόβεται..."

Στείρα

σημαίνει

χωρίς συνέχεια,

η αλυσίδα κόβεται,

τα γονίδια πεθαίνουν,

δεν θα επαναληφθεί

η τραγωδία,

ο κόσμος μια ιδέα λιγότερο

θα πονά,

η ελπίδα θα κάτσει φρόνιμα.

Παραστάσεις αρχαίου δράματος

Το αρχαίο δράμα (τραγωδία, κωμωδία, σατυρικό δράμα) έχει μια σημαντική θέση στο παγκόσμιο θεατρικό ρεπερτόριο, μολονότι λίγα είναι σχετικά τα έργα  που έφτασαν ως εμάς. Αναγνωρίζοντας την υψηλή τους αισθητική αξία και ποιότητα οι σύγχρονοι άνθρωποι του θεάτρου επιχειρούν να τα ανεβάσουν στη σκηνή, να τα ξαναζωντανέψουν και να δώσουν την ευκαιρία και στο ευρύ κοινό να έρθει σε επαφή μαζί τους.

Όμως τι είναι αυτό που βλέπει και ακούει το ευρύ κοινό σήμερα; Οπωσδήποτε δεν βλέπει και δεν ακούει αυτό που έβλεπε και άκουγε το κοινό της αρχαιότητας.

Οι διαφορές είναι πολλές.

Φραντς Κάφκα: "Η σωφρονιστική αποικία"

Ο Κάφκα, μια προσωπικότητα με μεγάλη νοσηρότητα, ομολογεί κάπου ότι γράφει για να καταλάβει τον εαυτό του. Γράφοντας δηλαδή βγάζει  από μέσα του τα σκληρά οράματα που τον στοιχειώνουν. Όμως αυτό πρέπει να το κάνει με τέτοιο τρόπο, ώστε οι ιστορίες του να είναι αναγνώσιμες από ένα κοινό που κατά βάση είναι ανύποπτο. Επομένως πρέπει να υπάρχει πλοκή και μήνυμα σε κάθε ιστορία.

Η πλοκή ωστόσο δεν είναι πολύ ξεκάθαρη, δεν είναι συμβατή με την πραγματικότητα, και το μήνυμα είναι επίσης ασαφές. Το αποτέλεσμα είναι ότι από τη μια μεριά το κοινό γοητεύεται από αυτό που διαβάζει, επειδή είναι εξωλογικό, αλλόκοτο, μυστηριακό και συγχρόνως πολύ εντυπωσιακό, από την άλλη όμως, καθώς θέλει οπωσδήποτε να βρει ένα μήνυμα στο κείμενο, καταφεύγει σε διάφορες ερμηνείες. Μερικές είναι επιτυχημένες, όμως δεν γνωρίζουμε, αν ο Κάφκα θα συμφωνούσε με αυτές.

"Η ποίηση είναι μάνα..."

Η ποίηση είναι μάνα,

σαν κλώσα αγκαλιάζει τα κλωσόπουλα

και τα καλά και τα ζαβά.

Κάθονται κάτω απ’ τα φτερά της τα ζαβά,

στρυφνά, στεγνά, κακοπροαίρετα,

σκαρώνουν τα στιχάκια τους,

έχουν τώρα μια μάνα κι αυτά,

έχουν μια ερωμένη να γλεντούν,

μια κακοποιημένη μούσα

να βιάζουν.

Το άλας της γης είμαστε,

λένε τα ζαβά.

Το κάτουρο της γης είναι

και μόνο καταφύγιό τους

-Καρυωτάκη μου, τι έπαθες... -

η ποίηση,

η κλώσα η αγαθή.

Δις εις τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης

Το παρελθόν είναι κάτι που υπήρξε και που τώρα δεν υπάρχει πια. Η κάθε στιγμή που περνά, γίνεται αμέσως ανεπίστρεπτο παρελθόν, αν και δεν έχουμε αυτή την αίσθηση στην καθημερινότητά μας.

Όμως, αφότου αρχίσατε να διαβάζετε αυτές τις γραμμές ως τώρα, έχουν περάσει μερικές στιγμές κι αυτές δεν πρόκειται ποτέ να επιστρέψουν. Μπορεί λοιπόν να έχουμε την εντύπωση της συνέχειας –τι είναι μερικές στιγμές συνεχόμενες με την παρούσα στιγμή; - όμως στην πραγματικότητα οι στιγμές αυτές δεν πρόκειται να επανέλθουν ποτέ. Έφυγαν, πέρασαν στη διάσταση του παρελθόντος.

"Νυχτώνει αργά..."

Νυχτώνει αργά,

στο ραδιόφωνο

σκοποί από τη μακρινή Αθήνα,

το παιδί τραγουδά,

η μητέρα λείπει,

ο πατέρας λείπει,

το παιδί τραγουδά,

μετά βαριέται,

πιάνει κουβέντα

με κάτι Αόρατους.

Ύστερα έρχεται η μητέρα,

με ποιον μιλούσες,

το ρωτά,

το παιδί ντρέπεται,

με κανέναν, λέει,

ντρέπεται πολύ,

δεν θέλει η μαμά να καταλάβει

τη φοβερή του μοναξιά.

Το ποίημα δημοσιεύεται στο ritsmas corner: http://ritsmas.wordpress.com/2013/04/10/%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%AF%CF%84%CE%B7-%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%85/

"Έξω καρδιά"

Όταν συμβαίνει μια καταστροφή, μια πλημμύρα παραδείγματος χάριν, και η τηλεόραση μάς δείχνει τις σχετικές εικόνες και τους ανθρώπους που προσπαθούν να διώξουν τα νερά από τα πλημμυρισμένα σπίτια τους, δεν μας κάνει εντύπωση η αγανάκτησή τους, όταν μιλούν στον ρεπόρτερ. Οι άνθρωποι είναι απελπισμένοι με το κακό που τους βρήκε και φωνάζουν, χειρονομούν και εγκαλούν τους υπεύθυνους. Άλλοτε πάλι άλλοι συμπολίτες μας που το κράτος τούς έχει αδικήσει, φωνάζουν στο φακό και διαμαρτύρονται έντονα. Άλλοτε κάποιοι άλλοι συμπολίτες μας έχουν αδικήσει άλλους συμπολίτες μας και οι αδικημένοι είναι δικαίως αγανακτισμένοι και ωρύονται μπροστά στον τηλεοπτικό φακό.

Το μέλλον και το τέλος του Κόσμου

Πού βρίσκεται το παρόν, πριν ακόμα γίνει παρόν; Η απάντηση είναι αυτονόητη: βρίσκεται στο μέλλον.

Και πού βρίσκεται αυτό το μέλλον; Κι εδώ η απάντηση είναι αυτονόητη: δεν βρίσκεται πουθενά, είναι μια δυνητική κατάσταση που έχει όμως αυτή την απόλυτα σταθερή ιδιότητα: ότι θα γίνει οπωσδήποτε πραγματικότητα κάποια στιγμή.

Το μέλλον είναι μια διάσταση του χρόνου που βρίσκεται καθ’ οδόν προς την πραγματοποίησή της και που εκτείνεται από την αμέσως επόμενη στιγμή ως ένα ασύλληπτο για τις δυνατότητες του μυαλού μας χρονικό σημείο, έναν αριθμό με πάρα πολλά μηδενικά. (-10 στη δεκάτη και αυτό όλο στην εκατοστή).

"Κάθεται η αγάπη στο κλουβί της..."

Κάθεται η αγάπη στο κλουβί της,

ένα τρομαγμένο πουλί,

απέξω περιμένει το αιλουροειδές,

πεινάει,

ξερογλείφεται,

ονειρεύεται αίματα.

Κάθεται η αγάπη στο κλουβί της

και τρέμει κατακίτρινη,

ανάθεμα την ώρα που γεννήθηκα,

μονολογεί,

εγώ κοιτάζω.