Όποιος σκοτώνει δεν είναι στα καλά του

Κάποτε, σε χρόνους παλαιολιθικούς, ο άνθρωπος σκότωνε τον άλλον άνθρωπο, χωρίς αυτό να έχει επιπτώσεις στη ζωή του. Σήμερα όποιος κάνει κάτι τέτοιο έχει κατά την άποψή μου σοβαρό πρόβλημα κοινωνικής προσαρμογής, άρα δεν είναι εντελώς στα καλά του. Ακόμα και σε περιπτώσεις πωρωμένων δολοφόνων θα έλεγα ότι υπολανθάνει ψυχική ανωμαλία, εφόσον δεν θεωρούν τον φόνο ως τη βαρύτερη εγκληματική πράξη μέσα στη σύγχρονη κοινωνία. 

Το καλύτερο και γι’ αυτούς και για μας θα ήταν να κλείνονταν όλοι αυτοί στο ψυχιατρείο και στις δύσκολες περιπτώσεις να χαπακώνονταν με βαριά φάρμακα για να μένουν ήσυχοι. Στις πιο εύκολες, ίσως μια ψυχιατρική παρακολούθηση με την ανάλογη φαρμακευτική αγωγή να τους επανέφερε σε κάποια ψυχική ισορροπία.

Πρακτικά βέβαια αυτό δεν είναι εφικτό. Η λύση επομένως είναι να τους στέλνουμε στη φυλακή, να μένουν εκεί μερικά χρόνια και μετά να ξαναβγαίνουν στην κοινωνία. Σωφρονισμένοι; Σε κάποιες περιπτώσεις ναι. Σε κάποιες άλλες όχι.

Φόνοι γίνονται για πολλούς λόγους. Από ζήλια, από εκδίκηση, εν βρασμώ ψυχής, για οικονομικούς και για άλλους λόγους. Υπάρχει επομένως πίσω από κάθε φόνο ένα κίνητρο. Το δικαστήριο εξετάζει όλες τις παραμέτρους και αποφασίζει την ποινή.

Αλλά υπάρχουν και φόνοι που γίνονται χωρίς κίνητρο. Ο δολοφόνος δεν έχει να αποκομίσει από τον φόνο κανένα όφελος εκτός από την προσωπική του ευχαρίστηση. Πού πρέπει να πάει αυτός; Στη φυλακή ή στο ψυχιατρείο;

Παρακολουθώ σε ένα δορυφορικό κανάλι υποθέσεις εγκλημάτων που έχουν διαπραχθεί στις ΗΠΑ καθώς και τη δίκη του δολοφόνου στη συνέχεια και την καταδίκη του. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι φανερό ότι ο δολοφόνος είναι άτομο διαταραγμένο που σκοτώνει χωρίς προσωπικό όφελος. Η υπεράσπιση προσπαθεί να αποδείξει ότι πρόκειται για κάποιον που δεν έχει συναίσθηση της πράξης του, αλλά το επιχείρημα αυτό δεν πείθει τους ενόρκους. Ο αντίλογος είναι ότι ο δολοφόνος ξέρει πολύ καλά τι κάνει, εφόσον μετά τον φόνο φροντίζει να καλύψει τα ίχνη του, άρα έχει απόλυτη συναίσθηση της πράξης του. Αυτό το σκεπτικό υποθέτω ότι δεν ισχύει μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στις άλλες χώρες.

Προ ημερών παρακολούθησα πάλι μια τέτοια περίπτωση. Ο Jeffrey Dahmer ήταν ένας κατά συρροήν δολοφόνος που μέσα σε 13 χρόνια σκότωσε 16 άνδρες. Τους παρέσυρε στο σπίτι του τάχα για να κάνουν σεξ ή για να τους δώσει χρήματα, τους νάρκωνε ρίχνοντας στο ποτό τους υπνωτικό και τους στραγγάλιζε. Μετά έκανε σεξ με τα πτώματα. Το πράγμα γινόταν ακόμα πιο αποτρόπαιο στη συνέχεια: ο Dahmer διαμέλιζε τα πτώματα και τα διέλυε μέσα σε οξύ, αλλά κρατούσε ως αναμνηστικά τα κρανία ή τα γεννητικά τους όργανα. Συχνά φωτογράφιζε αυτή τη διαδικασία για να μπορεί να ξαναζήσει την αποκρουστική του πράξη.

Στη δίκη του η υπεράσπιση επέμεινε σ’ αυτές τις φρικτές λεπτομέρειες για να αποδείξει ότι μόνο ένας ανισόρροπος  μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο. Οι ένορκοι ωστόσο προτίμησαν να ταυτιστούν με τη θέση του εισαγγελέα ότι ο

Dahmer ήξερε πολύ καλά ότι οι πράξεις του ήταν κακές (evil), αλλ’ όμως τις έκανε. Ο Dahmer καταδικάστηκε σε ισόβια.

Σύμφωνα με τους ενόρκους δηλαδή ο Dahmer ήταν ένα λογικό άτομο που σκότωνε για την ευχαρίστησή του. Αλλά η φράση αυτή, όπως αντιλαμβανόμαστε όλοι, είναι παράλογη. Αν σκοτώνεις από ευχαρίστηση, δεν είσαι στα καλά σου.

Οι ένορκοι - και μαζί με αυτούς και η υπόλοιπη κοινωνία - θεωρούν τρελό εκείνον που έχει βγει από την πραγματικότητα και βρίσκεται στους δικούς του νεφελώδεις κόσμους. Μιλά ασυνάρτητα, δεν καταλαβαίνει τι του λένε, ακούει φωνές που δεν υπάρχουν, βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν. Πράγματι είναι τρελός ένας τέτοιος άνθρωπος (συγκεκριμένα είναι σχιζοφρενής) και χρειάζεται ψυχιατρική περίθαλψη.

Μπορούμε όμως να θεωρήσουμε ψυχικά υγιή κάποιον που σκοτώνει από ευχαρίστηση, κάνει σεξ με το πτώμα, το διαμελίζει, το διαλύει σε οξύ και κρατά κάποια υπολείμματα ως αναμνηστικά; Το γεγονός ότι έχει συναίσθηση πως κάνει κάτι παράνομο και απάνθρωπο τον κατατάσσει στους υγιείς;

Κανείς φυσιολογικός άνθρωπος δεν αφαιρεί τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου, εκτός αν βρίσκεται σε κατάσταση άμυνας. Αλλά είπαμε, δεν γίνεται να φρακάρουν τα ψυχιατρεία και να αδειάσουν οι φυλακές. Όμως σε τέτοιες ακραίες περιπτώσεις -και είναι πολλές δυστυχώς αυτές- ο κατά συρροήν ανώμαλος δολοφόνος που σκοτώνει από ευχαρίστηση δεν πρόκειται να σωφρονιστεί μέσα στη φυλακή. Αυτό που χρειάζεται είναι τα χάπια του. Χάπια που θα εξασθενήσουν τις νοσηρές του παρορμήσεις και θα τον κρατήσουν μακριά από το φόνο.

Θα μπορούσε κανείς να αντείπει ότι, εφόσον καταλαβαίνει ότι οι παρορμήσεις του αυτές είναι παράνομες, τότε καλά θα κάνει να τις χαλιναγωγήσει. Μόνο που τέτοιες παρορμήσεις δεν χαλιναγωγούνται. Είναι τόσο ισχυρές που κατακυριεύουν το άτομο και το κάνουν υποχείριό τους. Καμιά λογική δεν έχει τη δύναμη να τις αποδυναμώσει. Το άτομο ξέρει ότι κάνει κάτι κακό, αλλά δεν μπορεί να αντισταθεί στην επιθυμία του. Σύρεται από αυτήν.

Η μόνη του ελπίδα είναι να καταφύγει σε κάποιο ψυχίατρο που θα τον χαπακώσει με ισχυρά φάρμακα και θα ναρκώσει τις νοσηρές του τάσεις. Υποθέτω ότι αρκετοί το κάνουν κι έτσι έχουμε λιγότερους δολοφόνους στην κοινωνία. Κάποιοι άλλοι όμως δεν υποψιάζονται καν πως αυτή είναι η μόνη τους λύση. Υποκύπτουν στην ψυχική τους αρρώστια και διαπράττουν τα ειδεχθή τους εγκλήματα που με τον καιρό γίνονται συχνότερα και αγριότερα, αν η αστυνομία δεν τους συλλάβει έγκαιρα.

Η θέση τους είναι στο ψυχιατρείο, όχι στη φυλακή. Και πρέπει σε όλη τη ζωή τους να παίρνουν φάρμακα για να μην ξανακυλήσουν. Τέτοιες παρορμήσεις δυστυχώς δεν θεραπεύονται.

«Ευτυχώς που με συλλάβατε», είπε ο Dahmer στους αστυνομικούς, «αλλιώς θα συνέχιζα να το κάνω».