CosmoteTV, άλλαξε τους υποτιτλιστές σου

Παρακολουθώντας ένα ντοκιμαντέρ σε κάποιο κανάλι της CosmoteTV διάβασα έκπληκτη στους υποτίτλους ότι αυτό που έβλεπα συνέβαινε στη Γκαγιάνα.

Ποια είναι πάλι αυτή η Γκαγιάνα, απόρησα, και πού βρίσκεται αυτή η χώρα που ποτέ στη ζωή μου πριν δεν είχα ακούσει; Τέλος πάντων συνέχισα να παρακολουθώ το ντοκιμαντέρ, η Γκαγιάνα κάθε τόσο εμφανιζόταν στους υποτίτλους, μέχρι που αναγκάστηκα να στήσω αφτί για να ακούσω πώς την έλεγε ο αγγλόφωνος δημοσιογράφος. Και αίφνης φωτίστηκε ο νους μου. Επρόκειτο για τη Γουιάνα, χώρα παντελώς άγνωστη προφανώς στον Έλληνα μεταφραστή.

Επειδή τέτοια κρούσματα στους υποτίτλους με είχαν από καιρό εκνευρίσει, αποφάσισα να σημειώσω μερικά και να σας τα παρουσιάσω.

Πρώτη κατηγορία, η κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας. Μερικά παραδείγματα:

το λιοντάρι οσφριζόταν

ο δολοφόνος διαμελούσε το πτώμα

η λίμπιντός του

ους ο Θεός συνέζευξεν άνθρωπος μη χωριζέτο

αυτός άνηκε

κάλυκες σκορπισμένες

η σωρός (αντί η σορός - του νεκρού).

Εντάξει, άνθρωποι είμαστε, λάθη κάνουμε, θα πείτε. Αμ δε! Κακοί και αγράμματοι μεταφραστές είμαστε και σας έχουμε γραμμένους εσάς, κορόιδα τηλεθεατές, που πληρώνετε συνδρομητική τηλεόραση.

Διότι πάω να δω ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ ανάμεσα στα άλλα τα αδιάφορα και τα κουτά που δεν βλέπονται και πέφτω σε κενό υποτίτλων. Περιμένω υπομονετικά, δεν μπορεί, λέω, κάποια στιγμή θα πέσουν και οι υπότιτλοι. Περιμένω αρκετή ώρα ματαίως και μετά βρίζοντας ως χαμάλης αλλάζω κανάλι.

Άντε και συνέβη, λες, μια φορά, πάει στο διάολο. Μπα! Συνέβη πολλές φορές και μάλιστα σε εκπομπές που είχαν κάποιο ενδιαφέρον.

Άλλοτε πάλι έχουμε το μαρτύριο της σταγόνας. Παρακολουθείς την εκπομπή, πέφτουν οι υπότιτλοι και αστραπιαία εξαφανίζονται. Καλά, σκέφτεσαι, θα έχω το νου μου την επόμενη φορά να διαβάσω πιο γρήγορα. Εν τω μεταξύ μιλάνε οι αγγλόφωνοι, λένε διάφορα, λένε πολλά, περιμένεις εσύ να πέσουν οι υπότιτλοι, τίποτα. Ξαφνικά εμφανίζεται ένας υπότιτλος και ορμάς άπληστα να τον διαβάσεις. Ο υπότιτλος εξαφανίζεται εν ριπή οφθαλμού κι εσύ νιώθεις εντελώς ηλίθια. Κάνεις υπομονή ωστόσο, λες, θα διορθωθεί παρακάτω το πρόβλημα, παρακολουθείς την εκπομπή άγρυπνα περιμένοντας να καταλάβεις τέλος πάντων τι λένε αυτοί εκεί πέρα οι αγγλόφωνοι, κάποια στιγμή να σου πάλι ένας υπότιτλος. Πας να τον διαβάσεις με λαχτάρα και χάνεται αυτοστιγμεί. Περνά έτσι λίγη ώρα και μετά βρίζοντας εκ νέου ως χαμάλης αλλάζεις κανάλι.

Παραλλαγή αυτού το βασανιστηρίου: δεν υποτιτλίζεται ο αφηγητής, υποτιτλίζονται μόνο οι διάλογοι. Βγάλε νόημα, αν μπορείς, κορόιδο τηλεθεατή.

Άλλη παραλλαγή: υποτιτλίζονται τα μισά από όσα ακούμε.  Πχ «……… σε διαφορετικά μέρη». Ένας ωραιότατος επιρρηματικός προσδιορισμός τόπου. Υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο λείπουν. Πού στην οργή είναι; Βάλε τη φαντασία σου να δουλέψει, ηλίθιε τηλεθεατή, μην τα περιμένεις όλα από μας!

Το θέμα είναι ότι δεν καταλαβαίνω πάντα τα αγγλικά, όταν τα ακούω, ενώ, όταν τα διαβάζω, δεν έχω πρόβλημα. Ωστόσο όλο και κάτι πιάνει το αφτί μου που συγκρίνοντάς το με τον υπότιτλο, βλέπω ότι δεν έχει καμιά σχέση.

Πχ: Λέει ο εκφωνητής στα αγγλικά: «Τον Νοέμβριο του 2005». Υπότιτλος: «Στις 25 Νοεμβρίου». Πώς δούλεψε το μυαλό του μεταφραστή κι έβγαλε αυτή την ημερομηνία, αγνοώ.

Λέει: «Η έρευνα κράτησε 4 μήνες». Υπότιτλος: «Η έρευνα κράτησε 9 μήνες». Γιατί 9 και όχι 4; Διότι έτσι.

Λέει ότι το πτώμα κειτόταν στο χορτάρι (grass). Υπότιτλος: «κειτόταν στο πάτωμα». Ποιο πάτωμα; Εμείς βλέπουμε στην οθόνη ένα κήπο με δροσερό χορτάρι και ακούμε grass.

Λέει: «schoolgirls» (μαθήτριες, πράγματι ήταν 12-13 χρονών). Υπότιτλος: «φοιτήτριες».

Λέει: βρέθηκαν (αντικείμενα) στο διαμέρισμά του. Υπότιτλος: «βρέθηκαν μέσα του». (Μέσα στο σώμα του δολοφονημένου; Παναγία μου, δηλαδή!)

Λέει: «sane» (το θέμα είναι, αν ο δολοφόνος ήταν ψυχικά υγιής ή τρελός). Υπότιτλος: «σώφρων». Εντάξει, σώφρων, ό,τι πείτε. Επομένως: «Ήταν σώφρων ο δολοφόνος ή όχι;» Έλα μου, ντε!

Λέει ότι έξω από το σπίτι γινόταν χαμός (circus) από τους δημοσιογράφους. Υπότιτλος: «Έξω από το σπίτι έκαναν τσίρκο οι δημοσιογράφοι».

Λέει: «Pure evil» (καθαρή κακία). Υπότιτλος: «Αγνή κακία». Πολύ ποιητικό, δεν λέω. Άλλες παραλλαγές: παρθένα κακία, αέρινη και τρυφερή, όμορφη, γλυκιά κακία, τίμια και σεμνή. (Δίνω ιδέες στον μεταφραστή).

Λέει: «empathy» (ενσυναίσθηση, προκειμένου για κάποιον που πρέπει να συναισθανθούμε την κατάστασή του). Υπότιτλος: «Εμπάθεια». Νιώθουμε αμέσως τυφλή οργή για τον δυστυχή εκείνο άνθρωπο που βλέπουμε στην οθόνη μας να υποφέρει. Λάθος αντίδραση: η τυφλή οργή πρέπει να κατευθυνθεί προς τον μεταφραστή. Και πάλι λάθος: αγνή οργή έπρεπε να πω.

Λέει «wellness» (ευεξία, το θέμα αναφέρεται στην υγεία). Υπότιτλος: «ευμάρεια». Έτσι και ακολουθήσουμε δηλαδή τις συμβουλές του διαιτολόγου, θα περάσουμε τη ζωή μας μέσα στην ευμάρεια και τη χλιδή. Λογικό από μιαν άποψη, δεν θα χαλάμε χρήματα για να τρώμε και θα μας περισσεύουν τα λεφτά.

Λέει «rape» (βιασμός). Υπότιτλος: «φόνος». Ποιος φόνος; Αναρωτιόμαστε. Ξέρει ο μεταφραστής, μην το ψάχνετε.

Λέει: «αυτός αηδιάζει (disgusts) με τις ανομίες τους». Υπότιτλος: «αυτός συζητά (discusses) τις ανομίες τους». Τις συζητά με αγνή κακία εννοείται.

Λέει «καταδικάστηκε σε θανατική ποινή» (death penalty). Υπότιτλος: «καταδικάστηκε σε ισόβια». Κουφό παιδί, χαρά γεμάτο, έσωσες τη ζωή του δολοφόνου εσύ.

Λέει ότι οι αστυνομικοί έκαναν ένα σκίτσο (sketch). Υπότιτλος: «έκαναν ένα σκετς». Αντί δηλαδή να κάνουν οι αστυνομικοί το σκίτσο του δολοφόνου, κάθισαν κι έφτιαξαν ένα σκετς και πέρασαν ευχάριστα την ώρα τους εκεί στο αστυνομικό τμήμα.

Λέει «πειστικά επιχειρήματα». Υπότιτλος: «πεισματικά επιχειρήματα». Με άλλα λόγια παράλογα επιχειρήματα, καθώς όλοι γνωρίζουμε ότι τα πειστικά επιχειρήματα στηρίζονται στη λογική, ενώ τα πεισματικά στο πείσμα και στο ξερό κεφάλι του μεταφραστή.

Λέει «σύνθετα εμπόδια». Υπότιτλος: «συνθετικά εμπόδια». Δηλαδή εμπόδια από πλαστικό, από αυτά που μολύνουν τις θάλασσες και τις ακτές μας. Μετά τα τρώνε τα ψάρια και μετά  τρώει τα ψάρια ο μεταφραστής και μολύνεται ο εγκέφαλός του.

Λέει ότι πάσχει από άσθμα (asthma). Υπότιτλος: «πάσχει από άσμα». Πρόκειται για μια πολύ ύπουλη ασθένεια, κατά την οποία ο ασθενής τραγουδά νυχθημερόν και δεν σταματά ούτε με σφαίρες.

Λέει ότι κάποιος είναι πολύ εργατικός αλλά ήπιος (soft) χαρακτήρας. Υπότιτλος: «είναι μαλθακός». Μαλθακός και εργατικός μαζί δηλαδή; Η λογική μας κάνει τούμπες.

Όταν πρόκειται για εκπομπή με ιστορικό περιεχόμενο, τότε γίνεται γλέντι κανονικό. Δυστυχώς δεν συγκράτησα κάτι τεράστιες κοτρόνες που με βρήκαν κατακέφαλα, έχω όμως μερικά δείγματα του είδους:

Ρωμαϊκή Ιστορία: Οι Βέοι.

Ποιοι στο διάολο ήταν αυτοί οι Βέοι, αναρωτιόμουν, καθώς παρακολουθούσα την εκπομπή. Μετά κατάλαβα ότι ήταν οι Βήιοι, ετρουσκική πόλη. Καλά, ψιλά γράμματα θα μου πείτε. Αλλά αφού στα ελληνικά λέμε την πόλη «Βήιοι», γιατί ο άλλος βαριέται να το ψάξει και μας πετά αυτούς τους Βέους στη μούρη;

«Οι Πατρίκιοι έβλεπαν με τρόμο τους Πληβείους να φεύγουν από τη Ρώμη». Υπότιτλος: «Οι Πατρίκιοι έβλεπαν με τρόπο τους Πληβείους να φεύγουν από τη Ρώμη». Προφανώς το έκαναν αυτό, επειδή ήταν πολύ διακριτικοί άνθρωποι.

«Το 535 πΧ». Υπότιτλος: «Το 535 μΧ». Δηλαδή 1000 χρόνια αργότερα από την εποχή που μας εξιστορεί η εκπομπή. Δε βαριέσαι, και ο χρόνος μια ψευδαίσθηση είναι.

«Ειδοί Μαρτίου». Υπότιτλοι: «Οιδοί Μαρτίου». Πιο κάτω: «Αιδοί Μαρτίου». Άλλες παραλλαγές που προτείνω:  Ιδί Μαρτίου. Υδύ Μαρτίου. Ηδή Μαρτίου. Οι δη Μαρτίου. Υδεί Μαρτίου. Έτσι κι αλλιώς, ποιος ξέρει αυτές τις Ειδούς; Ο μεταφραστής σίγουρα όχι.

Στην Κρήτη, στην αρχαία Ελεύθερνα:

Ο εκφωνητής αναφέρεται στην 3η χιλιετία πΧ (millennium). Υπότιτλος: «Τον 3ο αιώνα πΧ». Εμπιστευθείτε τον μεταφραστή σας. Ξέρει αυτός. Ο επιστήμονας στην οθόνη που σας μιλά αγγλικά, δεν ξέρει τι του γίνεται.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος:

Η μάχη του Βερντέν. Υπότιτλος: «Η μάχη του Βερντάν». Ο στρατάρχης Πετέν. Υπότιτλος: «Ο στρατάρχης Πετάν». Βερντέν, Βερντέν, ΒΕΡΝΤΕΝ! Δεν το’ χεις ξανακούσει, άνθρωπέ μου; Και ποιος είναι αυτός πάλι ο Πετάν εκεί στο Βερντάν;

Παρακολουθώ μια υπόθεση δολοφονίας και το μυστήριο γίνεται πυκνότερο με τους υποτίτλους. Πχ «το σπίτι της» γίνεται «το σπίτι του», το «παρατήρησα» γίνεται «παρατήρησαν», το «έφυγε» γίνεται «έφυγες», το «μητέρα της» γίνεται «μητέρα τους» και άλλα τέτοια που περιπλέκουν το μυστήριο και απορώ μετά πώς ανακάλυψαν τον δολοφόνο.

Βλέπω μια εκπομπή σχετική με τις συνήθειες των ζώων. Τα κουνελάκια, λέει ο εκφωνητής, είναι «amorous», ερωτύλα, ερωτιάρικα. Υπότιτλος: «αγαπησιάρικα». Το ξέρουμε ότι είναι αγαπησιάρικα τα κουνελάκια, επίσης είναι και νόστιμα με πατατούλες στο φούρνο, εδώ όμως βλέπουμε τις ερωτικές τους επιδόσεις.

Δυο αρσενικές καμηλοπαρδάλεις ανταγωνίζονται ποια θα κερδίσει την εύνοια μιας θηλυκιάς. Η θηλυκιά είναι ο στόχος τους, είναι «conquest» (κατάκτηση), λέει ο εκφωνητής. Υπότιτλος: «είναι το θύμα». Λάθος, το θύμα είμαστε εμείς που διαβάζουμε τέτοιους υπότιτλους.

Παρακολουθώ ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με ελέφαντες. Λέει ότι αρχηγός της αγέλης είναι ένας θηλυκός ελέφαντας. Υπότιτλος: «αρχηγός της αγέλης είναι ένας αρσενικός ελέφαντας». Θηλυκός λέει, νεαρέ και άσχετε, θηλυκός, female, πού το’ χεις το μυαλό σου, όταν μεταφράζεις;

Αλήθεια, πού το έχουν το μυαλό τους αυτά τα αφηρημένα παιδάκια, τα άσχετα, τα αγράμματα, τα αδιάφορα; Σχολείο έχουν πάει; Και αγγλικά πού έμαθαν;

Cosmote TV, άλλαξε τους μεταφραστές σου, γιατί εμείς σε πληρώνουμε και δεν γίνεται να βράζει το αίμα μας, κάθε φορά που πάμε να δούμε κάτι στα κανάλια σου. Γιατί δεν υπάρχει μέρα που να μη μας έρχεται και μια κοτρόνα στο κεφάλι με τους υποτίτλους σου.