Αφορισμοί περί την ποίηση

Σε σύγκριση με τις άλλες τέχνες η ποίηση έχει νομίζω τους περισσότερους αφορισμούς (ή απόπειρες αφορισμών) που διατυπώνουν οι ίδιοι οι ποιητές μέσα στα ποιήματά τους.

Έτσι πολύ πρόχειρα αναφέρω το στίχο «δεν είμαστε ποιητές σημαίνει...» του Σαραντάρη και το στίχο «ποίησις είναι ανάπτυξις στίλβοντος ποδηλάτου» του Εμπειρίκου και βέβαια, αν κανείς εντρυφήσει στη σύγχρονη ποίηση, θα συναντήσει πολλούς και ποικίλους αφορισμούς ποιητών για την τέχνη τους.

Αυτό το θεωρώ άδικο. Δεν έχω ακούσει πχ τραγούδια να δίνουν τον ορισμό της μουσικής ούτε έχω δει πίνακες που να παριστάνουν τον ορισμό της ζωγραφικής ούτε κανένα μπαλέτο έχει χορέψει τον ορισμό του χορού. Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες τέχνες. Ακόμα και οι συγγραφείς δεν εκδηλώνουν αυτή την εμμονή των ποιητών και στα έργα τους δεν επιμένουν να μας δώσουν τον ορισμό του διηγήματος και του μυθιστορήματος.

Τι συμβαίνει λοιπόν με τους ποιητές; Γιατί τέτοιος διακαής πόθος να μας διαφωτίσουν περί του τι ακριβώς είναι η ποίηση;

Μια εξήγηση είναι ότι και οι ίδιοι οι ποιητές απορούν με τη μούσα που φιλοξενούν εντός τους και προσπαθούν να της δώσουν κάποια χαρακτηριστικά. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι θεωρούν την τέχνη τους ξεχωριστή, ίσως ανώτερη από τις υπόλοιπες, και νιώθουν την υποχρέωση να την τοποθετήσουν στο βάθρο που της αξίζει. Μια τρίτη εξήγηση που προσωπικά θεωρώ σωστότερη είναι ότι οι ποιητές μπορούν να μιλήσουν για την ποίηση, γιατί χειρίζονται το λόγο, ενώ ένας ζωγράφος πχ δεν μπορεί να το κάνει στο έργο του.

Οι ζωγράφοι, οι μουσικοί, οι θεατρίνοι, οι χορευτές και οι άλλοι καλλιτέχνες θα μιλήσουν για την τέχνη τους, όταν ερωτηθούν, και έχουν να πουν κι εκείνοι πολλά πράγματα, όμως δεν έχουν τη δυνατότητα να περάσουν τους αφορισμούς τους μέσα στο έργο τους. Οι ποιητές μπορούν να το κάνουν.

Έτσι δημιουργείται ίσως μια πλαστή εντύπωση στους μη ποιητές ότι εδώ πρόκειται για κάτι πολύ ξεχωριστό και μάλλον ανώτερο από τις υπόλοιπες τέχνες. Φυσικά αυτό είναι πολύ άδικο.

Προ ημερών βρέθηκα σε μια όμορφη εκδήλωση όπου ποιητές διάβασαν τα ποιήματά τους και μετά έγινε μια σχετική συζήτηση περί του τι είναι τέλος πάντων αυτή η ποίηση και γιατί ο άνθρωπος γράφει ποιήματα. Ακούστηκαν διάφορες γνώμες, όλες ενδιαφέρουσες, όμως δεν ακούστηκε αυτό που περίμενα: ότι δηλαδή ο άνθρωπος γράφει ποίηση για τον ίδιο λόγο που γράφει λογοτεχνία γενικότερα, για τον ίδιο λόγο που γράφει μουσική, για τον ίδιο λόγο που ζωγραφίζει, χορεύει, φτιάχνει θέατρο.

Είναι πάντα η ίδια αιτία που παρακινεί τον άνθρωπο να εκφραστεί μέσα από την τέχνη, είναι η ανάγκη να πει αυτό που νιώθει με έναν άλλο τρόπο, μη ρεαλιστικό.

Η λογική μπορεί να μιλήσει για όλα τα πράγματα αυτού του κόσμου, θα μιλήσει όμως χωρίς συναίσθημα και έτσι πρέπει να κάνει, γιατί το συναίσθημα θα  αλλοιώσει το μήνυμά της, θα το κάνει θολό και με αδύναμα επιχειρήματα.

Όμως το συναίσθημα απαιτεί και αυτό να εκφραστεί και θα το κάνει μέσω της τέχνης. Εδώ τώρα δεν θα χρειαστούν επιχειρήματα και αποδείξεις, αυτό που χρειάζεται είναι μόνο αρμονία και ρυθμός. Η τέχνη σε οποιαδήποτε μορφή της είναι συναίσθημα εκφρασμένο με αρμονία και ρυθμό.

Αγαπητοί ποιητές (κι εγώ ποιήματα γράφω, άρα συμπεριλαμβάνομαι), αγαπητοί λοιπόν ποιητές, δεν θέλουμε άλλους αφορισμούς της ποίησης μέσα στην ποίηση, έχουμε ήδη πολλούς.

Ποιήματα θέλουμε.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην http://bibliotheque.gr/?p=12708