Αυτό που είμαστε

Αυτό που είμαστε, αυτό που καμαρώνουμε πως είμαστε ή αυτό που μας θλίβει ότι είμαστε βρίσκεται εντελώς έξω από την προσωπική μας ευθύνη.

Αυτό που θεωρούμε «εαυτό» μας είναι ένα συνονθύλευμα τυχαίων παραγόντων που συμπλέχθηκαν κάποια συγκεκριμένη στιγμή και παρήγαγαν εμάς. Είναι σαν να βάλαμε το χέρι σε μια τεράστια γυάλα με λαχνούς και τραβήξαμε στην τύχη έναν.

Αυτό που είμαστε είναι ο λαχνός που μας έλαχε, ο κλήρος ή αλλιώς η μοίρα.

Δεν επιλέξαμε εμείς πότε θα γεννηθούμε. Συνέβη να γεννηθούμε σε κάποιο χρόνο, σε κάποιο αιώνα, σε κάποια εποχή. Ο χρόνος που ερχόμαστε στον κόσμο μάς σφραγίζει, μας υποχρεώνει να έχουμε συγκεκριμένες αντιλήψεις, συγκεκριμένες αρχές, αξίες, ιδέες, απόψεις, σκέψεις, επιθυμίες. Και επίσης μας υποχρεώνει να έχουμε συγκεκριμένα βιώματα. Το ότι γεννηθήκαμε εμείς τον 20ό ή 21^ο αιώνα μάς αναγκάζει να ζήσουμε σε ένα ιστορικό και κοινωνικό περιβάλλον που οι προηγούμενοι δεν μπορούσαν να φανταστούν, όπως κι εμείς δεν μπορούμε να φανταστούμε το ιστορικό και κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο θα ζήσουν οι επόμενοι. Είμαστε επομένως σφραγισμένοι από την εποχή μας. Αλλά δεν την επιλέξαμε εμείς. Την επέλεξε η τύχη.

Δεν επιλέξαμε να γεννηθούμε σε μια συγκεκριμένη χώρα. Συνέβη να γεννηθούμε στην Ελλάδα και αυτή η χώρα μάς έχει επίσης σφραγίσει. Νιώθουμε Έλληνες με ό,τι κι αν αυτό σημαίνει. Αν είχαμε γεννηθεί στην Ιταλία, θα νιώθαμε Ιταλοί, αν είχαμε γεννηθεί στο Μεξικό Μεξικανοί, αν είχαμε γεννηθεί στον Καναδά Καναδοί.

Αλλά και το μέρος που γεννηθήκαμε δεν το επιλέξαμε. Έτσι, γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε ή στην πόλη ή στο χωριό ή σε νησί ή στα βουνά και το μέρος που μεγαλώσαμε μάς δίνει κι αυτό την ιδιαίτερη σφραγίδα του.

Δεν επιλέξαμε τη φυλή μας. Γεννηθήκαμε λευκοί, όμως θα μπορούσε να είχαμε γεννηθεί μαύροι ή Ασιάτες. Σφραγίδα κι εδώ.

Ούτε τη θρησκεία μας επιλέξαμε. Μια και γεννηθήκαμε στην Ελλάδα είμαστε Χριστιανοί ορθόδοξοι. Αν γεννιόμασταν αλλού, θα ήμασταν μουσουλμάνοι, βουδιστές, ινδουιστές, ειδωλολάτρες ή ακόμα και άθεοι.

Ούτε και τους γονείς μας επιλέξαμε. Βρεθήκαμε να μας μεγαλώνουν κάποιοι που μπορεί να είναι καλοί άνθρωποι ή κακοί άνθρωποι, τίμιοι, ανέντιμοι, εργατικοί, τεμπέληδες, αυστηροί, επιεικείς, σκληροί, τρυφεροί, αδιάφοροι ή προστατευτικοί. Σφραγίδα κι εδώ.

Η οικογένειά μας μπορεί να ήταν πολυμελής ή ολιγομελής, να είμαστε οι πρωτότοκοι ή οι υστερότοκοι ή μοναχοπαίδια. Μπορεί επίσης η οικογένειά μας να ήταν πλούσια ή φτωχή. Τίποτα δεν επιλέξαμε, αλλά τη σφραγίδα μας την πήραμε.

Δεν επιλέξαμε να γεννηθούμε άνδρες ή γυναίκες. Συνέβη. Νέα σφραγίδα.

Δεν επιλέξαμε να γεννηθούμε υγιείς. Αν και ο κανόνας είναι να γεννιούνται υγιή παιδιά, κάποια γεννιούνται με προβλήματα υγείας που τα ακολουθούν σε όλη τη ζωή τους. Δεν το επέλεξαν. Τους συνέβη. Σφραγίδα.

Δεν επιλέξαμε να είμαστε ψηλοί, κοντοί, όμορφοι, άσχημοι, ξανθοί, μελαχρινοί, μυώδεις, ασθενικοί, πληθωρικοί ή μικρόσωμοι. Σφραγίδα.

Όλα τα προηγούμενα οφείλονται στο τυχαίο και δεν έχουμε εμείς καμιά ευθύνη. Αλλά η Τύχη, όσο ζούμε, συνεχίζει να επιλέγει για μας, χωρίς να μας ρωτά.

Με τις σφραγίδες που είμαστε ήδη φορτωμένοι ξεκινάμε τη ζωή μας. Έχουμε έναν ψυχισμό έτοιμο που οφείλεται σε τυχαίους παράγοντες και έχουμε σχηματίσει ένα χαρακτήρα που θα μας συνοδεύει σε όλη μας τη ζωή.

Τίποτα ωστόσο δεν είναι βέβαιο. Μια αποτυχία στο σχολείο μπορεί να μας στρέψει αλλού, ενώ θα μπορούσαμε να είχαμε διαπρέψει στα γράμματα. Ένα ατύχημα ή μια αρρώστια μπορεί να μας καθηλώσει στην ακινησία, ενώ είχαμε δυνατότητες να γίνουμε κάτι σημαντικό στην κοινωνία. Ένα φυσικό καλλιτεχνικό ταλέντο που έχουμε δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεδιπλωθεί, γιατί δεν καταφέραμε να δικτυωθούμε κατάλληλα. Και αντίθετα: μια τυχαία γνωριμία μπορεί να μας οδηγήσει στην επιτυχία, εκεί που νομίζαμε ότι δεν θα καταφέρουμε τίποτα. Ή ακόμα κι αν δεν είμαστε άξιοι μιας τέτοιας επιτυχίας.

Τυχαία γνωρίζουμε ανθρώπους, άλλους τους απορρίπτουμε, με άλλους δενόμαστε. Αν δεν απορρίπταμε κάποιους, η ζωή μας θα είχε πάρει άλλο δρόμο. Με αυτούς που δεθήκαμε η ζωή μας πήρε τον δρόμο που ξέρουμε. Στην πρώτη περίπτωση ίσως γλιτώσαμε από συμφορές ή ίσως χάσαμε σπουδαίες ευκαιρίες. Στη δεύτερη περίπτωση δοκιμάσαμε συμφορές ή γευτήκαμε απρόσμενες χαρές.

Τυχαία γεννάμε τα παιδιά μας και δεν ξέρουμε τίποτε γι’ αυτά. Δεν επιλέγουμε το φύλο τους (ακόμα), δεν επιλέγουμε, αν θα είναι όμορφα ή άσχημα, γερά ή άρρωστα, έξυπνα ή κουτά. Δεν έχουμε ιδέα ποια ζωή θα ζήσουν, αν θα ζήσουν ευτυχισμένα και επιτυχημένα ή δυστυχισμένα και αποτυχημένα. Επεμβαίνουμε με την αγωγή που τους δίνουμε ελπίζοντας το καλύτερο. Αλλά τίποτε δεν είναι σίγουρο. Ούτε καν η ζωή τους, αν θα είναι μακρά ή βραχύβια.

Τυχαία ζούμε και τυχαία πεθαίνουμε αγνοώντας το τέλος μας. Μόνο οι υπέργηροι το γνωρίζουν κατά κάποιο τρόπο. Όσοι δεν είναι υπέργηροι στέκονται μπροστά στο πεπρωμένο τους, χωρίς να το βλέπουν. Τους βλέπει αυτό.

Κάποιοι χάνουν την πτήση τους και δεν σκοτώνονται στο αεροπορικό δυστύχημα. Κάποιοι καθυστερούν ένα δευτερόλεπτο  να περάσουν τη διάβαση και σκοτώνονται σε τροχαίο.

Κάτι ήξεραν λοιπόν οι αρχαίοι που έστηναν αγάλματα της θεάς Τύχης. Αν και δεν νομίζω ότι η θεά τούς έδωσε ποτέ σημασία.