Υπέρ «νοικοκυραίων»

Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα ερχόταν εκείνη η ημέρα που θα ένιωθα την υποχρέωση να υποστηρίξω τους νοικοκυραίους.

Μεγαλωμένη με ιδέες που ήταν σε αντίθεση με μια κοινωνία τόσο στρεβλή, όπως εγώ τουλάχιστον την έβλεπα, έμαθα με τα χρόνια να την ανέχομαι, αλλά όχι και να την επικροτώ.

Έμαθα να ανέχομαι τον ημιμαθή, τον ανόητο, τον επιδεικτικό, τον νεόπλουτο, τον τάχα μου επαναστάτη με τα τσιτάτα, τον θρησκόληπτο, τον φανατισμένο συντηρητικό, τον στενοκέφαλο, τον ιδεοληπτικό.

Απέναντι στο γνωστό τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» αντέτασσα πάντα το δικαίωμα της ελευθερίας να ζει κανείς, όπως του αρέσει, αρκεί να μην πειράζει και να μην προκαλεί μια κοινωνία που βλέπει καχύποπτα, όποιον ξεφεύγει από το μοντέλο που επικρατεί. Πίστευα και, όπως αποδεικνύεται, είχα δίκιο, ότι η κοινωνία μπορεί να αλλάξει και αλλάζει, αλλά με αργούς ρυθμούς και όχι από τη μια μέρα στην άλλη. Το να την προκαλείς δεν ωφελεί. Οι νέες ιδέες έρχονται και φυτρώνουν στην κοινωνία, όταν το έδαφος είναι έτοιμο να τις δεχτεί. Κι αυτό μπορεί να γίνει με συζήτηση, διάλογο, μόρφωση και επίμονη προβολή των νέων ιδεών. Χωρίς όμως μίσος και εμπάθεια, γιατί τότε θα εισπράξεις μίσος και εμπάθεια κι έτσι δεν γίνεται δουλειά.

Για την πατρίδα μου δεν ένιωσα ποτέ περιφρόνηση ούτε και τη λάτρεψα με τον υστερικό τρόπο των εθνικιστών. Αγαπώ την πατρίδα μου και παράλληλα σέβομαι την πατρίδα των άλλων.

Τη θρησκεία την απέρριψα πολύ νωρίς, αλλά ποτέ δεν πρόσβαλα τον πιστό. Περιφρόνησα όμως τους πιστούς που γελοιοποιούν με τα καμώματά τους τη θρησκεία που πιστεύουν.

Όσο για την οικογένεια, τι να πω… Απλώς την ανέχομαι. Αναγνωρίζω ότι μαζί με τα αρνητικά της έχει και πολλά θετικά και επομένως όσοι κάνουν οικογένεια, κάτι καλό θα βρίσκουν σ’ αυτήν.

Ο μέσος άνθρωπος, δηλαδή η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας, παντρεύεται και φτιάχνει την οικογένειά του, αγαπά την πατρίδα του και δηλώνει πιστός, άσχετα, αν σπάνια πηγαίνει στην εκκλησία.

Έμαθα να ανέχομαι τον μέσο άνθρωπο. Ξέρω πως είναι κοντόθωρος και λίγος, πως βλέπει με καχυποψία το καινούργιο, πως είναι εύπιστος και ψηφίζει όσους πετούν πυροτεχνήματα. Ξέρω πως αγνοεί τους βαθύτερους μηχανισμούς της φύσης και της κοινωνίας καθώς και τον πολύπλοκο ψυχισμό του ανθρώπου. Ξέρω πως εύκολα άγεται και φέρεται από άλλους πιο πονηρούς από αυτόν.

Ξέρω πως ο μέσος αυτός άνθρωπος έχει μια τυποποιημένη ηθική που θα την παραβεί αρκετές φορές στη ζωή του και θα προβάλει γι’ αυτό και δικαιολογία. Πολλοί από το είδος αυτό του μέσου ανθρώπου θα εκδηλώσουν πονηρία, κακοπιστία, απληστία, γνωρίσματα που διαθέτει και ο μη μέσος άνθρωπος.

Από την άλλη ο μέσος άνθρωπος δίνει μεγάλη σημασία στη φιλία, κατά βάση δεν είναι εχθρικός προς τους άλλους, μπορεί να νιώσει αγάπη για τον συνάνθρωπο, να ελεήσει όποιον βρίσκεται σε ανάγκη, να περιθάλψει ένα τραυματισμένο ζώο. Μπορεί να κάνει ίσως μικροαπάτες, αλλά αποφεύγει το έγκλημα, αν και υπάρχουν περιπτώσεις που θα καταφύγει σε αυτό – μόνο που πρόκειται για εξαίρεση.

Ο μέσος άνθρωπος θα ψάξει να βρει δουλειά, δεν θα περάσει στον υπόκοσμο. Θα φτιάξει οικογένεια υπακούοντας στο επίσημο κοινωνικό μοντέλο και θα φροντίσει τα παιδιά που θα αποχτήσει. Θα δηλώσει θρησκευόμενος, αν και ελάχιστα τον ενδιαφέρει η εκκλησία. Θα τηρήσει τους συμβατικούς κανόνες της κοινωνίας, επειδή θεωρεί ότι η σταθερότητα είναι εγγύηση για να προκόψει στη δουλειά του και για να μεγαλώσει σωστά τα παιδιά του. Θα παραμείνει εσαεί κοντόθωρος, γιατί αυτό είναι πιο εύκολο από το να σπάει το κεφάλι του να βρει απαντήσεις σε δύσκολες ερωτήσεις. Θα υπερασπίζεται πάντα τις αξίες της εποχής του και θα βλέπει με καχυποψία το καινούργιο, αυτό που θα φέρουν στην κοινωνία τα παιδιά του, όταν αυτά θα πάρουν τη θέση του.

Με τα χρόνια έμαθα να ανέχομαι αυτόν το τύπο του ανθρώπου και, το κυριότερο, είδα πως, καθώς η μια γενιά διαδέχεται την άλλη, ο μέσος άνθρωπος ανοίγεται περισσότερο, αποχτά πιο προοδευτικές ιδέες. Ο μέσος άνθρωπος της δεκαετίας του ’60  έχει ελάχιστες ομοιότητες με τον μέσο άνθρωπο της εποχής μας.

Προσωπικά, δεν έχω καμιά απαίτηση (πλέον, μετά από τόσα χρόνια ζωής) να υιοθετήσει ο μέσος άνθρωπος ιδέες που ανήκουν στο μέλλον. Η θέση του είναι εκεί, στο μέσον της κοινωνίας, ως το απαραίτητο ζύγι της ζυγαριάς που θα κρατήσει τα πράγματα σε ισορροπία.

Θα κρατήσει άμυνα απέναντι στις νέες ιδέες για όσο καιρό χρειαστεί, έως ότου οι νέες ιδέες δοκιμαστούν ξανά και ξανά, ώστε να απορριφθούν, αν είναι άκαιρες ή πολύ πρώιμες ή τελείως ουτοπικές ή να υιοθετηθούν από την επόμενη γενιά, αν είναι πραγματοποιήσιμες και δίνουν στην κοινωνία τη δυνατότητα για καλύτερες μέρες.

Οι νοικοκυραίοι ή νοικοκύρηδες ανήκουν στον μέσο άνθρωπο. Ποτέ δεν μπόρεσα να ταυτιστώ μαζί τους και στα χρόνια της νιότης μου τους περιφρονούσα. Τώρα τους ανέχομαι, γιατί καταλαβαίνω ότι, χωρίς να το ξέρουν, επιτελούν μια σημαντική αποστολή: είναι το αναγκαίο φίλτρο, μέσα από το οποίο θα διηθηθούν οι νέες ιδέες, αυτές που θα επικρατήσουν, όταν εκείνοι περάσουν στο περιθώριο και θα τους διαδεχθούν τα παιδιά τους.

Τους ανέχομαι λοιπόν και αναγνωρίζω τον κοινωνικό τους ρόλο, αν και δεν θέλω να έχω πάρε-δώσε μαζί τους.