Δρόμοι της σκέψης

Πιστεύω ότι σε πολλούς από μας έχει συμβεί να δούμε κάπου γραμμένο κάτι και να νιώσουμε έκπληξη, επειδή ακριβώς το ίδιο πράγμα έχουμε σκεφτεί κι εμείς.

Αν μάλιστα αυτό που σκεφτήκαμε συμβαίνει να το έχει σκεφτεί πριν από μας  κάποιος μεγάλος και σοφός άνθρωπος, τότε νιώθουμε ότι έχουμε μια εκλεκτική συγγένεια μαζί του και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό.

Φαίνεται ότι το ανθρώπινο μυαλό έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει αρκετούς  διαφορετικούς δρόμους σκέψης, όχι όμως και πάρα πολλούς. Υπάρχει ο αισιόδοξος και ο απαισιόδοξος δρόμος, ο ρεαλιστικός και ο ιδεαλιστικός, ο συντηρητικός και ο προοδευτικός.

Κάθε άνθρωπος ανάλογα με τις καταβολές του και τις πρώτες του εμπειρίες σχηματίζει τον ψυχισμό του και στη συνέχεια το μυαλό του ακολουθεί ένα συγκεκριμένο δρόμο σκέψης. Και παρά την απέραντη ποικιλία των ανθρώπινων χαρακτήρων, η ανθρώπινη σκέψη έχει να επιλέξει ανάμεσα σε λίγους δρόμους.

Έτσι, στο περί Θεού ερώτημα οι δρόμοι της σκέψης είναι μετρημένοι:

1. Υπάρχει Θεός.

2. Δεν υπάρχει Θεός.

3. Δεν ξέρω.

Στην άποψη για τη ζωή:

1.Η ζωή είναι ωραία.

2. Η ζωή είναι άσχημη.

3. Η ζωή είναι λίγο και από τα δύο.

4.Η ζωή είναι κάτι που δεν καταλαβαίνω.

Στη γνώμη μας για τον άνθρωπο:

1. Ο άνθρωπος είναι καλός.

2. Ο άνθρωπος είναι κακός.

3. Ο άνθρωπος είναι λίγο και από τα δύο.

4.Ο άνθρωπος είναι ένα μυστήριο.

Και ούτω καθεξής.

Όποιο δρόμο κι αν ακολουθήσει η σκέψη μας, είναι βέβαιο ότι θα συναντήσει πολλούς συνοδοιπόρους. Ανάμεσα σε αυτούς θα συναντήσει και αρκετούς στοχαστές που κάθισαν και έγραψαν αυτό που σκέφτονταν και το οποίο συμπίπτει με τη δική μας σκέψη.

Το κακό είναι ότι αυτοί οι δρόμοι της σκέψης είναι μεν λίγοι αλλά εκ διαμέτρου αντίθετοι. Έτσι, όχι μόνο αδυνατούμε να καταλάβουμε τη σκέψη του άλλου που βαδίζει σε άλλο δρόμο, αλλά και θυμώνουμε μαζί του, επειδή η σκέψη του αναιρεί τη δική μας. Όποιος πχ πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού δεν μπορεί να καταλάβει πώς κάποιος μπορεί να είναι άθεος. Και ο άθεος ομοίως δεν μπορεί να καταλάβει πώς ο θρησκευόμενος είναι δυνατό να πιστεύει στο Θεό.

Βέβαια σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει και ένας μέσος δρόμος σκέψης. Είναι η επιφυλακτική σκέψη, αυτή που ομολογεί: «δεν ξέρω, δεν έχω ακόμα όλα τα στοιχεία για να καταλήξω κάπου, παρατηρώ με προσοχή και προσπαθώ να καταλάβω».

Δυστυχώς αυτός ο δρόμος της σκέψης έχει τους λιγότερους οδοιπόρους. Το καλό με αυτούς είναι ότι δεν είναι φανατισμένοι, είναι αντίθετα διαλλακτικοί και βρίσκουν στοιχεία αλήθειας σε όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές. Το κακό είναι ότι οι υπόλοιποι δεν τους δίνουν καμία σημασία. Οι υπόλοιποι είναι βέβαιοι στην απολυτότητά τους, αυτοί κατέχουν την Αλήθεια και όσοι δεν την αναγνωρίζουν είναι εχθροί τους.

Πολλά μίση και πολλές αιματοχυσίες θα είχαμε αποφύγει, αν οι άνθρωποι μπορούσαν να είναι πιο ευέλικτοι στη σκέψη τους και αν μπορούσαν να αναγνωρίζουν την ανεπάρκειά τους. Αν δηλαδή δεν ήταν ζεμένοι ως υποζύγια σε ένα και μοναδικό δρόμο σκέψης, αν μπορούσαν να ανοίξουν μονοπάτια και προς άλλες κατευθύνσεις.

Υπάρχει το γνωστό ανέκδοτο με το δικαστή που άκουσε τον πρώτο διάδικο και μετά είπε: Δίκιο έχεις. Άκουσε κατόπιν και τον δεύτερο και ξαναείπε: Δίκιο έχεις. Ένας τρίτος που παρακολουθούσε τη δίκη επενέβη και σχολίασε: Μα δεν είναι δυνατόν να έχουν και οι δύο δίκιο! Και ο δικαστής του απάντησε: Δίκιο έχεις κι εσύ.

Με άλλα λόγια κανείς δρόμος σκέψης δεν μας οδηγεί στην Αλήθεια. Πλευρές της Αλήθειας γνωρίζουμε μόνο. Το να είμαστε απόλυτοι στις ιδέες και τις ιδεολογίες μας σημαίνει ότι είμαστε κοντόθωροι και φανατισμένοι με το ψήγμα της Αλήθειας που κατέχουμε.