Ανθρώπινη ομορφιά

Αν ζούσαμε σε ένα κόσμο όπου όλοι οι άνθρωποι θα ήταν άσχημοι, δεν θα το ξέραμε, γιατί θα αγνοούσαμε το αντίθετο της ασχήμιας. Αν ζούσαμε σε ένα κόσμο όπου όλοι οι άνθρωποι θα ήταν όμορφοι, πάλι δεν θα το ξέραμε, γιατί θα αγνοούσαμε το αντίθετο της ομορφιάς. Δυστυχώς ζούμε σε ένα κόσμο που αποτελείται από όμορφους και άσχημους ανθρώπους κι έτσι έχουμε μέτρο σύγκρισης και μέτρο ανισότητας.

Κάποιοι ευνοούνται από τη φύση και γεννιούνται όμορφοι, κάποιοι άλλοι αδικούνται και γεννιούνται άσχημοι. Αυτή η φυσική τυχαιότητα είναι αφορμή πολλής οίησης για τους όμορφους και πολλής μελαγχολίας για τους άσχημους. Και όχι μόνο αυτό. Είναι επίσης μια από τις αιτίες που ο χαρακτήρας των ανθρώπων διαφοροποιείται και παίρνει ποικίλες κατευθύνσεις.

Συνήθως οι όμορφοι έχουν αυτοπεποίθηση, γιατί από πείρα γνωρίζουν ότι οι πόρτες ανοίγουν στο πέρασμά τους. Αντίθετα οι άσχημοι είναι συνεσταλμένοι, επειδή η πείρα τούς έχει διδάξει ότι περνούν απαρατήρητοι. Ο κανόνας αυτός έχει πολλές εξαιρέσεις, ειδικά αν συμβεί ένας άσχημος να είναι έξυπνος και αποφασισμένος να πετύχει ή αν προέρχεται από οικογένεια με κοινωνική δύναμη που μπορεί να τον επιβάλει ή αν λόγω συμπλέγματος αντιδράσει δυναμικά  στη φυσική του ατυχία και την υπερκαλύψει με άλλες ισχυρές αρετές.

Εξαιρέσεις παρατηρούμε και στους όμορφους. Κάποιοι έχουν μια φυσική δειλία ή μια ταπεινότητα που δεν συνάδει με την εμφάνισή τους ή μια αδιαφορία για τα κάλλη τους, αποτέλεσμα ίσως μιας συγκεκριμένης αγωγής που πήραν, όταν ήταν παιδιά.

Η κοινωνία με τη γηραιά σοφία της μας διδάσκει ότι η φυσική ομορφιά είναι πολύ εφήμερη κι ότι ανώτερη από αυτήν είναι η ομορφιά της ψυχής που δεν μαραίνεται με τα χρόνια. Ότι ο σωστός άνθρωπος δεν σταματά σε τέτοιες λεπτομέρειες, όπως είναι η εξωτερική εμφάνιση, αλλά ενδιαφέρεται και καλλιεργεί  άλλες αρετές, όπως τη μόρφωση, τις ανθρώπινες σχέσεις, την εντιμότητα, τη φιλία κλπ.

Κανείς δεν διαφωνεί, υποθέτω. Οι όμορφοι, επειδή είναι αριθμητικά λιγότεροι σε ένα κόσμο μέτριων ή άσχημων ανθρώπων, συμφωνούν κι αυτοί, για να μη γίνουν αντιπαθητικοί. Κανείς τους δεν βγαίνει δημόσια να δηλώσει ότι είναι όμορφος και αυτό του φτάνει, πάντα κάτι μετριόφρον έχει να απαντήσει στα κολακευτικά σχόλια που του κάνουν, αλλά αμφιβάλλω πολύ, αν το πιστεύει.

Γιατί η ομορφιά είναι μεγάλη πλανεύτρα, είναι σκέτη ζάλη. Χρειάζεται μεγάλη ψυχική αντοχή για να μην παρασυρθεί ένας όμορφος από την ομορφιά του. Από όπου περνά, γυρνούν οι άλλοι και τον κοιτάζουν με θαυμασμό. Όπου κι αν μπει, οι άλλοι ασυναίσθητα τρέχουν να τον εξυπηρετήσουν. Αν είναι άντρας, οι γυναίκες τού στέλνουν  λιγωμένα βλέμματα. Αν είναι γυναίκα, οι άντρες τής στέλνουν λιγωμένες ματιές. Η ζωή του είναι πολύ πιο εύκολη από εκείνη του μέτριου και άσχημου. Δεν έχει παρά να απλώσει το χέρι και να πάρει από τη ζωή αυτό που θέλει. Η ομορφιά του είναι το καλύτερο διαβατήριο.

Με τόσο θαυμασμό να τον συνοδεύει μέρα νύχτα, δεν είναι περίεργο που ο όμορφος δεν έχει καμιά ανάγκη να αποδείξει τίποτα, άρα δεν χρειάζεται να κοπιάσει για να αποχτήσει εκείνα τα προσόντα, για τα οποία κοπιάζουν οι άλλοι για να εξασφαλίσουν  μια καλή ζωή. Αν διαθέτει στοιχειώδη εξυπνάδα, είναι βέβαιο ότι  θα πετύχει στη ζωή του.

Αλλά η κοινωνία με την υποκριτική σοφία της από τη μια προσπαθεί να μειώσει τη αξία της ομορφιάς, από την άλλη υποκλίνεται μπροστά της και μένει άλαλη. Γιατί, κακά τα ψέματα, η ομορφιά είναι η χαρά των ματιών, κανείς δεν μπορεί να την αγνοήσει.

Θαυμάζουμε το όμορφο όπου κι αν το συναντήσουμε: στη φύση, στην τέχνη, στη ζωή. Γιατί να εξαιρέσουμε από αυτό τον κανόνα τον όμορφο άνθρωπο; Τον θαυμάζουμε κι αυτόν, όμως σε αντίθεση με τα άλλα όμορφα πράγματα αυτού του κόσμου, ο όμορφος άνθρωπος έχει συνείδηση της ομορφιάς του κι αυτός είναι ένας κίνδυνος και για τον ίδιο και για τους άλλους. Γι αυτό το λόγο προσπαθούμε να υποβιβάσουμε τη δύναμη της ανθρώπινης ομορφιάς ελπίζοντας ότι έτσι θα προλάβουμε την οίηση και την κενότητα που τη συνοδεύουν.

Αλλά αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο. Πώς να είναι μετριόφρων ο όμορφος, όταν όλοι γύρω του τον θαυμάζουν; Όταν όλες οι πόρτες ανοίγουν; ‘Όταν όλοι ποθούν τον έρωτά του;

Το μόνο αποτελεσματικό φάρμακο είναι τελικά ο χρόνος. Όταν μετά από δεκαετίες επιτυχιών και αμέριστου θαυμασμού το σώμα υπακούοντας στους φυσικούς νόμους αρχίζει να γερνά και τα τέλεια χαρακτηριστικά αλλοιώνονται σιγά-σιγά. Έρχεται κάποια στιγμή που ο όμορφος άνθρωπος δεν τραβά κανενός την προσοχή, έχει γεράσει και η ομορφιά του έχει χαθεί μέσα στις ρυτίδες και τη  μαραμένη σάρκα.

Όμως αυτό δεν είναι τιμωρία του χρόνου, κάθε άλλο. Ο πρώην όμορφος μπορεί να θλίβεται που έχασε την ομορφιά του, όπως θλίβονται όλοι οι άνθρωποι που έχασαν τη νιότη τους. Αλλά έχει πάντα το πλεονέκτημα ότι έζησε μια ζωή μέσα στο θαυμασμό, μια ζωή πολύ πιο εύκολη από τους άλλους.

Θα έλεγα λοιπόν ότι στο θέμα αυτό, όπως και σε πολλά άλλα θέματα, η φύση δεν μας μεταχειρίζεται καθόλου, μα καθόλου δημοκρατικά.